Dự thảo Văn kiện Đại hội XVIII Đảng bộ TP Hà Nội: Văn hóa là nền tảng, động lực cho sự phát triển đột phá

Các ý kiến tâm huyết đã kiến nghị cụ thể hóa nội dung “xây dựng văn hóa trong Đảng” như một động lực nội sinh then chốt cho sự phát triển bền vững của Thủ đô trong kỷ nguyên mới.

Liên hoan Nghệ thuật múa rồng Hà Nội. Ảnh: Nguyễn Gia Khánh

“Xây dựng văn hóa trong Đảng” - yếu tố tạo nên sức mạnh nội sinh

Ngày 15/7/2025, Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XVIII Đảng bộ TP Hà Nội chính thức được công bố rộng rãi trên các phương tiện truyền thông để lấy ý kiến Nhân dân. Ngay sau khi công bố công khai để lấy ý kiến đóng góp của Nhân dân, Dự thảo Báo cáo Chính trị đã nhận được đánh giá tích cực từ giới chuyên gia và Nhân dân Thủ đô.

Bày tỏ quan điểm sau khi nghiên cứu Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XVIII Đảng bộ TP Hà Nội, TS Lê Văn Phong - Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đánh giá cao tinh thần đổi mới và những thành tựu mà Hà Nội đã đạt được trong nhiệm kỳ 2020–2025, bất chấp bối cảnh dịch bệnh, thiên tai và biến động cán bộ.

TS Lê Văn Phong nhận định, Đảng bộ TP Hà Nội đã thể hiện vai trò gương mẫu, trí tuệ, bản lĩnh, huy động toàn hệ thống chính trị thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ lớn. Minh chứng rõ nét là việc hoàn thành và vượt mức 16/20 chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội XVII của Đảng bộ TP, trong đó có ba chỉ tiêu vượt kế hoạch trước 1–2 năm (chỉ tiêu tỷ lệ trường công lập đạt chuẩn quốc gia; chỉ tiêu số giường bệnh/vạn dân; chỉ tiêu về xây dựng nông thôn mới), góp phần tạo thế và lực mới đưa Thủ đô Hà Nội vững bước trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Đặc biệt, công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng được quan tâm đẩy mạnh, thực hiện có hiệu quả, bảo đảm an ninh chính trị, tư tưởng, niềm tin của người dân được nâng lên. Đảng bộ TP Hà Nội tiếp tục gương mẫu, đi đầu thực hiện nghiêm túc, sáng tạo, bài bản Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và các kết luận, nghị quyết của Trung ương gắn với đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Phương thức lãnh đạo của Thành ủy và các cấp ủy có nhiều đổi mới, có trọng tâm, trọng điểm, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo những việc lớn, việc khó, phức tạp của TP. Hiệu lực, hiệu quả hoạt động của chính quyền được tăng cường, có chuyển biến tích cực.

Về quan điểm, mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ chủ yếu, khâu đột phá phát triển Thủ đô Hà Nội trong giai đoạn mới, trong dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Đảng bộ TP khóa XVII tại Đại hội đại biểu lần thứ XVIII Đảng bộ TP Hà Nội xác định đối với công tác xây dựng Đảng: tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh chỉnh đốn Đảng, xây dựng Đảng bộ TP thực sự trong sạch, vững mạnh toàn diện; đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng gắn với nâng cao chất lượng, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị các cấp. Trong đó nhấn mạnh đến “xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, đạo đức”.

Tuy nhiên, theo TS Lê Văn Phong, điểm cần bổ sung đặc biệt quan trọng trong phần xây dựng Đảng là nội dung “xây dựng văn hóa trong Đảng” bởi đây không chỉ là vấn đề lý luận mà còn là đòi hỏi thực tiễn, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng bộ. Đồng thời, đây cũng là sự quán triệt sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về xây dựng văn hóa trong Đảng.

Viện dẫn tư tưởng Hồ Chí Minh từ năm 1942 về định nghĩa văn hóa như một hệ giá trị tổng hợp, gắn liền với đời sống xã hội và mục tiêu sinh tồn của nhân loại. Văn hóa trong Đảng, theo TS Lê Văn Phong là sự kết tinh giữa lý tưởng cách mạng, đạo đức, phong cách lãnh đạo; là sợi dây kết nối Đảng với Nhân dân; là nền tảng để rèn luyện cán bộ, đấu tranh chống suy thoái, tham nhũng, tiêu cực.

Bên cạnh đó, từ khi thành lập đến nay, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn đặc biệt chú trọng xây dựng văn hóa trong Đảng, xây dựng những giá trị chuẩn mực được thể hiện trong các hoạt động của tổ chức Đảng và không bị tách rời với văn hóa dân tộc. Văn hóa trong Đảng là một cấu phần đặc biệt quan trọng trong đời sống chính trị - tư tưởng của Đảng; là yếu tố để củng cố sự đoàn kết, thống nhất, phát huy sức mạnh nội sinh của Đảng.

Xây dựng văn hóa trong Đảng có vai trò quan trọng, quyết định đến công tác xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh toàn diện; hình thành phong cách lãnh đạo dân chủ, khoa học, minh bạch, hiệu quả, phù hợp với yêu cầu phát triển mới trong điều kiện Đảng ta là đảng duy nhất lãnh đạo, cầm quyền. Đồng thời, giúp cán bộ, đảng viên rèn luyện, tự hoàn thiện bản thân, giữ vững phẩm chất đạo đức cách mạng; ngăn chặn hiệu quả những biểu hiện suy thoái tư tưởng chính trị, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Song song với đó, văn hóa trong Đảng còn là sợi dây bền chặt gắn kết Đảng với Nhân dân, củng cố niềm tin của Nhân dân đối với Đảng.

“Tôi cho rằng, việc bổ sung nội dung “xây dựng văn hóa trong Đảng” vào Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Đảng bộ TP khóa XVII tại Đại hội đại biểu lần thứ XVIII Đảng bộ TP Hà Nội, nhiệm kỳ 2025-2030 là quan trọng và cần thiết. Đây là yếu tố tạo nên sức mạnh nội sinh của Đảng bộ TP Hà Nội trong giai đoạn mới” - TS Lê Văn Phong bày tỏ.

Biểu diễn nghệ thuật trên không gian phố đi bộ quanh hồ Hoàn Kiếm, Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng

Cần cơ chế, chương trình cụ thể cho phát triển văn hóa

Dưới góc nhìn tổng thể, PGS.TS Trần Viết Lưu cho rằng, Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XVIII Đảng bộ TP Hà Nội đã thể hiện trí tuệ, tâm huyết, ý chí và khát vọng phát triển Thủ đô theo đúng tinh thần Nghị quyết 15-NQ/TW năm 2022 của Bộ Chính trị “về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”. Đặc biệt, nội dung văn hóa có nhiều điểm mới, sát với thực tiễn văn hóa Thủ đô trong thời kỳ hội nhập. Trong đó, nội dung nói về văn hóa có nhiều điểm mới, rất ấn tượng, thể hiện đúng tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm của Đảng được vận dụng sáng tạo, sát hợp vào môi trường văn hóa của Thủ đô xưa và nay

Theo PGS.TS Trần Viết Lưu, một số nội dung về phát triển văn hóa và xây dựng con người vẫn cần được làm sâu sắc thêm. Theo đó, chủ đề Đại hội đã bao hàm giá trị văn hóa hun đúc từ hồn cốt dân tộc nhưng cần cụ thể hóa hơn nữa trong định hướng phát triển văn hóa Thủ đô.

PGS.TS Trần Viết Lưu đánh giá, qua nắm bắt và quan sát thực tế, có thể thấy, văn hóa Thủ đô Hà Nội trong 5 năm qua đã có bước khởi sắc, đi vào chiều sâu, bao quát các lĩnh vực, gắn liền bảo tồn với phát huy các giá trị văn hóa vào đời sống chính trị, văn hóa, xã hội trên địa bàn Thủ đô, lưu giữ và truyền bá hình ảnh Việt Nam qua văn hóa Thủ đô Hà Nội. Từ phong cách sống, thời trang, ẩm thực, văn hóa nghệ thuật, đối ngoại Nhà nước, đối ngoại Nhân dân… đều hướng tới tôn vinh giá trị văn hóa mang bản sắc riêng có của “Người Tràng An”, “Thứ nhất Kinh Kỳ”. Diện mạo đô thị văn minh, sáng, xanh, sạch, đẹp hơn, nhiều khu đô thị, công viên, vườn hoa được xây dựng. Công nghiệp văn hóa của Thủ đô được phát triển đúng hướng, đầy triển vọng. Tuy nhiên, kết quả xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh vẫn còn khoảng cách với mục tiêu đề ra.

PGS.TS Trần Viết Lưu cho rằng, cứ nhìn giao thông đô thị, thói quen sinh hoạt, ứng xử nơi công cộng sẽ thấy vẫn còn nhiều nét chưa xứng tầm với truyền thống Tràng An. Điều đó đòi hỏi sự đầu tư bài bản, lâu dài, có định hướng rõ ràng và giải pháp đột phá.

Từ đó, PGS.TS Trần Viết Lưu đề xuất cần lấy gia đình, nhà trường, cơ quan công quyền làm hạt nhân văn hóa; lấy cán bộ, đảng viên và gia đình họ làm hình mẫu lan tỏa. Đồng thời kiến nghị TP Hà Nội có thể nghiên cứu một “Nghị định 68” cho lĩnh vực văn hóa thông qua vận dụng cơ chế đặc thù của Luật Thủ đô năm 2024 để tăng chế tài xử lý vi phạm cho văn hóa.

Dẫn lại đánh giá trong Dự thảo: “Phát huy giá trị văn hóa và con người Hà Nội, khơi dậy ý chí, niềm tự hào, khát vọng phát triển của Nhân dân Thủ đô”, PGS.TS Trần Viết Lưu cho rằng đây là nhận định rất đúng và sát với thực tiễn. Tuy nhiên, việc định danh các giá trị đặc trưng như “thanh lịch, văn minh” chưa đủ nếu không có cơ chế triển khai cụ thể. Do đó, cần cụ thể hóa bằng các chương trình, đề án hành động. “Tôi cho rằng cần phải cụ thể hóa ở ngay trong nghị quyết bằng những chương trình, đề án rất cụ thể nhằm triển khai các giải pháp, nhất là các giải pháp mang tính đột phá như đề cập ở trên” - PGS.TS Trần Viết Lưu bày tỏ.

Từ những đánh giá của chuyên gia, nhà nghiên cứu có thể thấy rằng, văn hóa trong Đảng và văn hóa Thủ đô cần được nhìn nhận như một cấu phần quan trọng trong chiến lược phát triển Thủ đô Hà Nội giai đoạn 2025 – 2030. Việc bổ sung nội dung “xây dựng văn hóa trong Đảng” không chỉ là vấn đề lý luận hay hình thức mà còn là một đòi hỏi thực tiễn, một khâu đột phá để nâng cao chất lượng hệ thống chính trị, giữ vững vai trò đầu tàu của Đảng bộ TP.

Trong bối cảnh TP Hà Nội bước vào thời kỳ phát triển mới thì “văn hóa” cả trong xây dựng Đảng và đời sống xã hội chính là nguồn lực mềm, bản sắc riêng, tấm gương soi chiếu cho phẩm giá và tầm vóc của Thủ đô nghìn năm văn hiến. Khi được cụ thể hóa bằng hành động thiết thực, đây sẽ là đòn bẩy để Hà Nội phát triển bền vững, vươn tầm khu vực, thế giới và đúng với kỳ vọng của Đảng, Nhân dân.

Nguyên Bảo