Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV có bước đột phá về tư duy an ninh - quốc phòng

Cập nhật tầm nhìn an ninh chiến lược trong cục diện thế giới mới

Đánh giá nội dung về an ninh quốc gia và an ninh phi truyền thống trong Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng, PGS.TS Hoàng Văn Nghĩa, Vụ trưởng Hợp tác quốc tế (Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh) cho biết, ông đặc biệt tâm đắc với những điểm mới, nhất là cách Đảng ta bổ sung và phân tích ba khái niệm quan trọng phản ánh cục diện thế giới hiện nay: đa tầng, phân mảnh và phân tuyến mạnh.

PGS.TS Hoàng Văn Nghĩa cho rằng, dự thảo văn kiện đã hội tụ tổng thể các yếu tố sức mạnh quốc gia

Theo ông Nghĩa, từ Đại hội VI đến Đại hội XIV, nhận thức của Đảng về tình hình thế giới ngày càng sâu sắc, toàn diện. Việc bổ sung ba cụm từ này là “một sự cập nhật hết sức cấp thiết” trong bối cảnh thế giới thay đổi nhanh, phức tạp và khó dự báo.

“Thế giới hiện nay đang vận hành theo xu hướng đa cực, đa trung tâm. Sự phân tầng thể hiện rõ ngay cả trong nhóm các cường quốc hàng đầu, như nhóm P5, và lan rộng ra các quốc gia đang phát triển. Đây là đặc điểm nổi bật của cục diện quốc tế đa tầng”, ông Nghĩa phân tích.

Cũng theo PGS.TS Hoàng Văn Nghĩa, khái niệm phân mảnh phản ánh sự tan rã, suy yếu của trật tự thế giới hiện hành, trong khi pháp luật quốc tế chưa đủ năng lực điều chỉnh các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu, an ninh phi truyền thống hay tội phạm xuyên quốc gia.

“Ngay cả các vấn đề nóng như an ninh mạng, tội phạm công nghệ cao, khủng hoảng khí hậu đều cho thấy trật tự cũ đang rạn nứt”, ông nói.

Bên cạnh đó, khái niệm phân tuyến mạnh thể hiện sự hình thành các liên minh, liên kết phi truyền thống - không còn bó buộc bởi địa lý hay ý thức hệ. “Một quốc gia có thể tham gia nhiều sáng kiến xuyên khu vực, như Anh tham gia đối tác châu Á - Thái Bình Dương. Các mối liên kết hiện nay dựa trên lợi ích quốc gia, hướng tới giải quyết thách thức chung của nhân loại” ông Nghĩa nêu.

“Cơ đồ Việt Nam” - biểu tượng của sức mạnh, tự cường và uy tín quốc tế

Đối với Việt Nam, PGS.TS Hoàng Văn Nghĩa nhấn mạnh cụm từ “cơ đồ, tiềm lực, vị thế, uy tín quốc tế của đất nước được nâng lên” là bổ sung có ý nghĩa chiến lược trong Dự thảo Văn kiện XIV.

Theo ông, “cơ đồ” không chỉ là khái niệm định lượng mà mang tính định tính, thể hiện sự hội tụ tổng thể các yếu tố sức mạnh quốc gia - bao gồm tiềm lực, vị thế, uy tín và năng lực tự cường. Cơ đồ là biểu tượng của sự vững chắc và toàn diện của đất nước, báo hiệu một giai đoạn phát triển mới - tự tin, chủ động, tự cường và tự chủ chiến lược.

PGS.TS Hoàng Văn Nghĩa nhấn mạnh thêm: “Trong cục diện mới của trật tự thế giới, Việt Nam không chỉ là người tham gia mà đã trở thành người kiến tạo luật chơi mới - khẳng định vị thế, uy tín và bản lĩnh của một quốc gia độc lập, tự chủ”

Ông cho rằng, để phát huy “cơ đồ” ấy, Việt Nam cần giữ vững niềm tin, củng cố sức mạnh nội sinh và tự cường dân tộc: “Chúng ta cần niềm tin, cần tự tin để vượt qua sóng cả trong biển lớn đầy thách thức. Đó chính là tâm thế Việt Nam hôm nay - tự chủ, tự tin và kiến tạo tương lai”.

Lễ diễu binh A80 không chỉ thể hiện năng lực quân sự của Việt Nam mà còn thể hiện lòng yêu nước, tinh thần dân tộc

Quốc phòng - an ninh: Từ “bảo vệ” sang “động lực phát triển”

Ở góc độ khác, PGS.TS, Trung tướng Trần Vi Dân, Nguyên Cục trưởng Cục Khoa học, Chiến lược và Lịch sử Bộ Công an, Ủy viên, Phó Tổng Thư ký Hội đồng Lý luận Trung ương đánh giá cao Dự thảo Văn kiện trình Đại hội XIV khi đã phản ánh đầy đủ, sâu sắc những nội dung lớn về quốc phòng - an ninh.

Ông cho rằng, dự thảo văn kiện lần này được xây dựng trên cơ sở tổng kết 40 năm đổi mới, trong đó lĩnh vực quốc phòng, an ninh và đối ngoại được nhìn nhận toàn diện, thực tiễn và sâu sắc. Tuy nhiên, ông kiến nghị cần nhấn mạnh hơn đổi mới tư duy trong tiếp cận công tác quốc phòng - an ninh.

“Trước nay, chúng ta thường xem quốc phòng - an ninh là mục tiêu bảo vệ đất nước song song với phát triển kinh tế - xã hội. Nhưng nay, cần nhìn nhận quốc phòng - an ninh là một động lực trực tiếp thúc đẩy sự phát triển, chứ không chỉ dừng ở nhiệm vụ bảo vệ”, Trung tướng Trần Vi Dân nhấn mạnh.

Ông dẫn lại quan điểm chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm trong bài viết “Sự phát triển của Việt Nam trong kỷ nguyên mới và sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc”, khẳng định: “Công tác quốc phòng - an ninh không chỉ bảo vệ vững chắc Tổ quốc, mà còn phải trở thành động lực trực tiếp thúc đẩy phát triển đất nước”.

Theo Trung tướng Trần Vi Dân, đây là tư tưởng chỉ đạo mang tính chiến lược, thể hiện mối quan hệ gắn bó hữu cơ giữa quốc phòng - an ninh và phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra rằng, trong thực tiễn, ở nhiều lĩnh vực, địa bàn, sự kết hợp này chưa thật tốt, dẫn đến một số hệ lụy trong phát triển.

Xây dựng “thế trận bảo vệ Tổ quốc tổng hợp” - nền tảng sức mạnh mới

Theo Trung tướng Trần Vi Dân, sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc hiện nay xoay quanh công tác quốc phòng và an ninh, đặt nền tảng trên sự đồng thuận và niềm tin của nhân dân.

“Đảng ta đã chỉ đạo xây dựng thế trận lòng dân, thế trận quốc phòng toàn dân và thế trận an ninh nhân dân. Đến nay, cần có một quan điểm tích hợp, hướng đến xây dựng thế trận bảo vệ Tổ quốc tổng hợp, dựa trên sự kết nối của các thế trận này”, ông đề xuất.

Trung tướng Trần Vi Dân: Quốc phòng - an ninh phải trở thành động lực phát triển

Theo ông, một “thế trận bảo vệ Tổ quốc tổng hợp” sẽ giúp đất nước chủ động hơn, xử lý sớm và hiệu quả hơn các nguy cơ từ xa, đồng thời huy động toàn bộ sức mạnh tổng hợp của hệ thống chính trị và nhân dân.

Từ những phân tích trên, cả hai chuyên gia đều thống nhất rằng, trong bối cảnh thế giới biến động nhanh, phức tạp, Việt Nam cần tiếp tục đổi mới tư duy chiến lược về an ninh, quốc phòng và phát triển - không chỉ bảo vệ vững chắc Tổ quốc, mà còn chủ động kiến tạo tương lai, nâng cao vị thế quốc gia trong trật tự toàn cầu mới.

Cao Thắng/VOV.VN