Dự phòng & xử lý sốc nhiệt

Cần giảm bớt vận động thể lực, nên thể dục vào sáng sớm hoặc chiều muộn sẽ giảm nguy cơ sốc nhiệt trong thời tiết nắng nóng (ảnh minh họa). Ảnh: Ngọc Hòa

Sốc nhiệt được chia thành 2 nhóm: Sốc nhiệt kinh điển và sốc nhiệt do gắng sức, hai thể này khác nhau về cơ chế nhưng biểu hiện lâm sàng giống nhau. Sốc nhiệt kinh điển hay gặp ở người già, cơ thể suy nhược, trẻ em, người có bệnh tim mạch, bệnh thần kinh, hay các rối loạn nội tiết. Nhóm này thường do tiếp xúc một cách thụ động với một môi trường có nhiệt độ cao trong nhiều giờ hoặc nhiều ngày. Trong khi đó, sốc nhiệt do gắng sức hay gặp những người trẻ, khỏe mạnh với hệ điều hòa nhiệt độ bình thường. Nhóm này thường phơi nhiễm với nhiệt độ môi trường tăng cao và đồng thời do sự sinh nhiệt lúc thể dục, gắng sức.

Các dấu hiệu sớm của sốc nhiệt và các triệu chứng gồm có: Mệt, đau đầu, khó thở, đỏ mặt, nôn và tiêu chảy; rối loạn tim mạch: rối loạn nhịp tim, hạ huyết áp; rối loạn hô hấp: khó thở, suy hô hấp, hội chứng suy hô hấp cấp tiến triển; rối loạn thần kinh trung ương: cơn động kinh và hôn mê; suy gan, suy thận, rối loạn đông máu, tiêu cơ vân. Khi cơ thể sốc nhiệt, men gan hầu như tăng cao…

Khi gặp tình huống bị sốc nhiệt, hai nhiệm vụ quan trọng cần thực hiện ngay là phải hạ thân nhiệt và hỗ trợ chức năng các cơ quan. Nếu sự cố xảy ra ngoài cơ sở y tế, bệnh nhân cần được làm mát và hỗ trợ suy chức năng cơ quan; đưa bệnh nhân ra khỏi môi trường nóng, cởi bỏ quần áo, chuyển tới nơi bóng râm; hỗ trợ đường thở, hô hấp, tuần hoàn bằng đặt đường truyền, thở oxy, thông khí hỗ trợ nếu có chỉ định và đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế để được hỗ trợ hạ thân nhiệt càng sớm càng tốt.

Sốc nhiệt hoàn toàn có thể phòng tránh được. Hiểu biết về những rối loạn do sốc nhiệt giúp chúng ta giảm được tỷ lệ bệnh tật và tỷ lệ tử vong. Cụ thể những việc cần làm: Phân loại các đối tượng có nguy cơ để có các biện pháp phòng, chống và kế hoạch rèn luyện phù hợp. Khuyến khích các tổ chức đoàn thể có các chương trình phổ biến rộng rãi về dấu hiệu, triệu chứng và nguy cơ của bệnh để giúp chẩn đoán và điều trị sớm. Mỗi cá nhân đều phải tự rèn luyện để thích nghi với nóng, lập thời gian luyện tập thể lực vào lúc mát trong ngày, giảm bớt vận động thể lực vào lúc thời tiết quá nóng; uống đủ nước và muối. Khi có các bệnh lý nguy cơ thì không được tập luyện trong điều kiện thời tiết quá nóng. Mặc quần áo rộng, nhẹ, thoáng và sáng màu…

TS.BS. Nguyễn Đức Hoàng