Du lịch nông thôn - Sản phẩm chủ lực của ngành kinh tế xanh Thái Nguyên

Đánh thức tiềm năng từ miền chè và văn hóa bản địa

Từ vùng chè Tân Cương nức tiếng đến thác nước La Bằng thơ mộng hay suối Mỏ Gà trong veo giữa Võ Nhai, Thái Nguyên được thiên nhiên ban tặng những điều kiện lý tưởng để phát triển du lịch sinh thái, du lịch nông thôn. Tuy nhiên, kết quả đạt được vẫn chưa tương xứng với tiềm năng, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, ngành và doanh nghiệp để xây dựng sản phẩm du lịch đặc trưng mang dấu ấn Thái Nguyên.

Du khách check-in tại homestay Quỳnh Mai, Bản Ngòi, Thái Nguyên. Ảnh: Nhật Hạ.

Khoảng 5 năm trở lại đây, hàng loạt mô hình du lịch sinh thái đã được hình thành, trong đó nổi bật là Khu du lịch hang Phượng Hoàng - suối Mỏ Gà (xã Võ Nhai). Những hộ dân nơi đây được hỗ trợ đầu tư homestay, phục vụ du khách đến khám phá cảnh quan và trải nghiệm đời sống cộng đồng. Ông Hoàng Thanh Nhã, chủ homestay Mộc ở xóm Mỏ Gà, chia sẻ: “Du khách thành thị tìm đến không chỉ để nghỉ dưỡng mà còn để được sống chậm, tự tay hái rau, nhóm bếp, thưởng thức trà và hòa mình cùng thiên nhiên”.

Theo ông Nguyễn Tá, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Thái Nguyên, với hơn 150.000 ha đất nông nghiệp, trong đó có gần 24.000 ha chè, địa phương có nhiều lợi thế để phát triển mô hình du lịch sinh thái nông nghiệp. “Đây là mô hình vốn đầu tư thấp, dễ triển khai, phù hợp với hộ dân có diện tích đất rộng và muốn kết hợp sản xuất với phục vụ khách du lịch”, ông nói.

Ở xã La Bằng, nơi những đồi chè xanh mướt nằm uốn lượn quanh dòng suối Kẹm, du khách có thể vừa đi dạo giữa non nước hữu tình, vừa trải nghiệm hái và chế biến chè cùng người dân địa phương. Bà Nguyễn Thị Hải, Giám đốc Hợp tác xã chè La Bằng, cho biết: “Nhiều du khách đến đây chỉ để được hít hà hương chè mới, thưởng thức ấm trà nóng bên sườn đồi và cảm nhận hồn quê mộc mạc. Chính những trải nghiệm ấy đã tạo nên giá trị riêng cho du lịch nông nghiệp La Bằng”.

Vùng chè Tân Cương được mệnh danh là “đệ nhất danh trà” của Việt Nam, cũng đang chuyển mình mạnh mẽ. Ông Phạm Văn Nhật, chủ nhân khu vườn chè cổ hơn 100 năm tuổi ở xóm Lam Sơn, chia sẻ: “Chúng tôi mở cửa vườn chè để đón khách đến thưởng trà, tìm hiểu về quy trình ướp sen truyền thống. Mỗi ấm trà không chỉ là hương vị mà còn là ký ức, là câu chuyện của vùng đất Tân Cương”.

Ở xóm Lam Sơn, nhiều vườn chè hàng trăm năm tuổi nằm cạnh sông Công, chỉ cách trung tâm tỉnh khoảng 15 km, hoàn toàn có thể trở thành điểm du lịch sinh thái đặc sắc nếu được đầu tư bài bản hơn.

Ngoài ra, các khu vực như hồ Nặm Cắt, suối Mỏ Gà, Sảng Mộc hay Nghinh Tường… cũng đang được quy hoạch, khai thác theo hướng du lịch nông thôn, sinh thái, gắn kết giữa bảo tồn thiên nhiên, văn hóa và phát triển kinh tế cộng đồng.

OCOP - bệ phóng cho du lịch nông thôn bền vững

Trong chiến lược phát triển giai đoạn 2021 - 2030, Thái Nguyên xác định du lịch nông thôn gắn với sản phẩm OCOP là hướng đi trọng tâm. Theo báo cáo của UBND tỉnh, đến nay, địa phương đã có 561 sản phẩm OCOP, trong đó 10 sản phẩm đạt 5 sao cấp quốc gia, đứng thứ 3 cả nước. Hơn 60% chủ thể OCOP ghi nhận doanh thu tăng bình quân 17,6% mỗi năm.

Ông Nguyễn Chu Thu, Phó giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thái Nguyên, nhận định: “OCOP không chỉ là chương trình phát triển kinh tế nông thôn mà còn là công cụ làm giàu cho du lịch địa phương. Mỗi sản phẩm OCOP là một câu chuyện, là đại sứ văn hóa giúp du khách hiểu hơn về vùng đất và con người Thái Nguyên”.

Du khách trải nghiệm tại Khu du lịch sinh thái Dũng Tân, Thái Nguyên. Ảnh: Nhật Hạ.

Thực tế cho thấy, nhiều điểm du lịch nông thôn đã lấy sản phẩm OCOP làm trung tâm để tạo dựng bản sắc riêng. Tiêu biểu như Khu du lịch sinh thái Dũng Tân, nơi kết hợp giữa nghệ thuật bonsai, tranh đá quý và nông nghiệp hữu cơ. Ông Lê Văn Dũng, Giám đốc Công ty TNHH Dũng Tân, chia sẻ: “Tôi mong muốn du khách đến Dũng Tân không chỉ tham quan, nghỉ dưỡng mà còn được cảm nhận vẻ đẹp của cây, đá, nước, những yếu tố tự nhiên được kết tinh thành văn hóa”.

Năm 2024, Dũng Tân là khu du lịch đầu tiên của tỉnh được Hiệp hội Du lịch Việt Nam trao tặng danh hiệu “Điểm du lịch sinh thái tiêu biểu” và “Điểm du lịch đạt nhãn xanh”. Theo ông Nguyễn Hữu Cường, Phó chủ tịch Hiệp hội Du lịch Thái Nguyên: “Dũng Tân là minh chứng sinh động cho hướng đi đúng đắn khi kết hợp du lịch với văn hóa bản địa và sản phẩm xanh. Đó là con đường mà du lịch nông thôn Thái Nguyên nên tiếp tục theo đuổi”.

Không chỉ ở thành phố, các xã vùng cao như Quang Sơn, Phong Quang, Nghinh Tường cũng đang triển khai mô hình du lịch cộng đồng, phát triển sản phẩm đặc trưng như hoa tam giác mạch, rượu ngô, mật ong rừng, chè cổ thụ... tạo sinh kế bền vững cho người dân.

Theo ông Nguyễn Tá, việc kết hợp du lịch với sản xuất nông nghiệp không đòi hỏi chi phí lớn, nhưng cần quy hoạch hợp lý và đầu tư có chiều sâu. “Nếu biết khai thác yếu tố bản sắc văn hóa và sản vật địa phương, du lịch nông thôn sẽ trở thành sản phẩm chủ lực, đóng góp đáng kể vào tăng trưởng của tỉnh”, ông khẳng định.

Hướng tới kinh tế xanh từ làng quê

Với mục tiêu đưa du lịch nông thôn trở thành ngành kinh tế quan trọng, Thái Nguyên đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Theo tham luận của UBND tỉnh, giai đoạn 2026 - 2030, tỉnh phấn đấu có thêm ít nhất 150 sản phẩm OCOP mới đạt từ 3 sao trở lên, trong đó ưu tiên sản phẩm gắn với du lịch trải nghiệm, du lịch xanh và kinh tế tuần hoàn.

Bên cạnh đó, tỉnh chú trọng đầu tư kết cấu hạ tầng, hỗ trợ phát triển làng nghề, phục dựng văn hóa truyền thống và đào tạo nguồn nhân lực phục vụ du lịch. “Chúng tôi khuyến khích các doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ dân mạnh dạn đầu tư vào mô hình du lịch nông nghiệp, du lịch cộng đồng, coi đây là hướng đi chủ lực để nâng cao thu nhập và xây dựng nông thôn mới bền vững”, đại diện UBND tỉnh nhấn mạnh.

Tính đến quý 3/2025, Thái Nguyên đón hơn 1,8 triệu lượt khách, trong đó có 1,3 triệu lượt khách nội địa; tổng doanh thu đạt hơn 1.880 tỷ đồng. Các chương trình xúc tiến quảng bá như “Tour ẩm thực Thái Nguyên 2025”, xúc tiến du lịch tại TP. Huế hay các hoạt động famtrip đã góp phần lan tỏa hình ảnh vùng đất trung du giàu bản sắc đến với bạn bè trong và ngoài nước.

Từ những trải nghiệm văn hóa trà, nghệ thuật bonsai đến homestay nông thôn, Thái Nguyên đang dần hình thành mạng lưới điểm đến du lịch nông thôn đa dạng, vừa bảo tồn giá trị truyền thống vừa đáp ứng xu hướng du lịch xanh, bền vững.

Như lời ông Nguyễn Chu Thu chia sẻ: “Du lịch nông thôn là con đường để nông dân làm giàu trên chính quê hương mình, là sợi dây kết nối giữa thiên nhiên, văn hóa và con người Thái Nguyên. Khi mỗi sản phẩm OCOP trở thành một câu chuyện, mỗi làng quê thành một điểm đến, Thái Nguyên sẽ thực sự trở thành miền du lịch xanh của vùng trung du miền núi phía Bắc”.

Nhật Hạ