Dự kiến về kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng sau khi sắp xếp, tổ chức bộ máy

TAND Tối cao đã ban hành dự thảo Nghị quyết hướng dẫn áp dụng một số quy định về tiếp nhận, thực hiện thẩm quyền của các TAND.

Nghị quyết này dự kiến áp dụng từ ngày 1-7-2025 theo quy định của Luật Tổ chức TAND, BLTTHS, BLTTDS, Luật TTHC, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản, Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án và các luật, nghị quyết... khác có liên quan.

Ngoài quy định về tiếp nhận nhiệm vụ và thực hiện thẩm quyền của TAND khu vực, TAND cấp tỉnh, Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao, TAND Tối cao..., dự thảo nghị quyết còn quy định về kế thừa quyền và nghĩa vụ tố tụng sau khi các cơ quan, tổ chức sáp nhập, chia tách... do sắp xếp, tổ chức bộ máy nhà nước.

Phiên tòa hành chính xét xử bằng hình thức trực tuyến tại Bình Dương. Ảnh: LÊ ÁNH

Đối với những vụ án, vụ việc mà tòa án đang giải quyết:

- Trường hợp đương sự là cơ quan, tổ chức bị hợp nhất, sáp nhập, chia, tách, giải thể, chuyển đổi, điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn hoặc chấm dứt hoạt động do sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước thì cơ quan, tổ chức kế thừa quyền, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức cũ thực hiện quyền, nghĩa vụ tố tụng của cơ quan, tổ chức đó.

- Trường hợp đương sự là cơ quan, tổ chức đã giải thể hoặc chấm dứt hoạt động mà không có người kế thừa quyền, nghĩa vụ thì cơ quan, tổ chức cấp trên thực hiện quyền, nghĩa vụ tố tụng.

Ví dụ: Ngày 15-3-2025, TAND huyện X, tỉnh Y thụ lý vụ án hành chính sơ thẩm giữa người khởi kiện là ông Nguyễn Văn Đ (cư trú tại xã H, huyện X, tỉnh Y; sau sáp nhập là xã M) với người bị kiện là UBND huyện X, tỉnh Y về khiếu kiện yêu cầu hủy GCN do UBND huyện X, tỉnh Y cấp ngày 23-10-2023.

Căn cứ khoản 7 Điều 54 Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi, bổ sung năm 2025) và khoản 3 Điều 59 LTTHC 2015, thì kể từ ngày 1-7-2025, Chủ tịch UBND cấp tỉnh có thẩm quyền và trách nhiệm phân công cơ quan, đơn vị thuộc chính quyền địa phương cấp xã nơi cư trú của cá nhân tiếp tục giải quyết.

Trường hợp này, Tòa án xác định tư cách tham gia tố tụng như sau: Người bị kiện là UBND huyện X, tỉnh Y (Người kế thừa quyền và nghĩa vụ tố tụng là UBND xã M, tỉnh Y).

- Trường hợp đương sự là người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức bị hợp nhất, sáp nhập, chia, tách, giải thể... hoặc chấm dứt hoạt động do sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước thì người tiếp nhận quyền, nghĩa vụ của người đó trong cơ quan, tổ chức kế thừa quyền, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức cũ tham gia tố tụng.

- Trường hợp đương sự là người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức mà chức danh đó không còn do sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước thì người đứng đầu cơ quan, tổ chức đó hoặc người đứng đầu cơ quan, tổ chức kế thừa quyền, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức đó tham gia tố tụng.

Ví dụ: Ngày 16-12-2024, TAND TP A, tỉnh B thụ lý vụ án hành chính sơ thẩm giữa người khởi kiện là bà X với người bị kiện là Trưởng Công an TP A, tỉnh B về khiếu kiện Quyết định xử phạt vi phạm hành chính của Trưởng Công an TP A, tỉnh B.

Căn cứ vào khoản 4 Điều 1 Quyết định số 1339 ngày 1-3-2025 của Bộ Công an về việc giải quyết một số vấn đề liên quan đến xử phạt vi phạm hành chính của lực lượng CAND khi không tổ chức Công an cấp huyện và khoản 3 Điều 59 LTTHC 2015, Công an cấp tỉnh là đơn vị tiếp nhận hồ sơ vụ việc, kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng của người bị kiện tham gia vụ án hành chính.

Trường hợp này, tòa án xác định tư cách tham gia tố tụng như sau: Người bị kiện là Trưởng Công an TP A, tỉnh B (Người kế thừa quyền và nghĩa vụ tố tụng là Giám đốc Công an tỉnh B).

Cạnh đó, kể từ ngày 1-7-2025, đối với những án, vụ việc mà tòa án mới thụ lý, tòa án xác định cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức kế thừa quyền, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức bị hợp nhất, sáp nhập, chia, tách, giải thể... hoặc chấm dứt hoạt động theo hướng dẫn tại khoản 1 Điều này là đương sự trong vụ án, vụ việc.

Ví dụ 3: Ngày 1-9-2025, ông H có đơn khởi kiện ông K về tranh chấp quyền sử dụng đất thuộc thửa số 21 tại xã A, huyện B, tỉnh C (sau sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã có tên gọi là xã E, tỉnh C; thuộc phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của TAND khu vực P) và có yêu cầu hủy GCN mà UBND huyện B cấp cho ông K.

TAND khu vực P thụ lý vụ án, trường hợp có xem xét hủy GCN thì Tòa án phải đưa UBND xã E vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan (không xác định UBND huyện B là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan).

SONG MAI