Dự án trọng điểm đồng loạt khởi công, doanh nghiệp nào hưởng lợi?

Vốn đầu tư công tăng tốc

Theo Bộ Tài chính, ước giải ngân từ đầu năm đến ngày 30/6/2025 là 268.133,9 tỷ đồng, đạt 29,6% kế hoạch, đạt 32,5% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.

Trong phân tích ngành mới công bố, Chứng khoán MBS dự báo, năm 2025 vốn giải ngân đầu tư công tăng 24% so với cùng kỳ, đạt khoảng 743.300 tỷ đồng, tương đương 90% kế hoạch Chính phủ. Khoảng 60% nguồn vốn sẽ tập trung cho lĩnh vực giao thông, biến 2025 thành năm bản lề của chu kỳ đầu tư công trung hạn 2025 - 2030.

Động lực chính đến từ việc tháo gỡ vướng mắc pháp lý và thể chế: Luật Đầu tư công, Luật PPP (sửa đổi) đã giúp phân quyền cho địa phương, đơn giản hóa thủ tục phê duyệt, giải ngân và rút ngắn quy trình giải phóng mặt bằng.

Bên cạnh đó, vấn đề thiếu hụt nguyên vật liệu như cát, đá xây dựng đã phần nào được giải quyết nhờ gia tăng nguồn cung tại các mỏ mới. Cụ thể, Nghị quyết 168/NO-CP cho phép các mỏ khoáng sản tiếp tục khai thác khi hoàn tất tiền sử dụng đất trong khi chưa hoàn thiện thủ tục thuê đất. Bên cạnh đó, 1 số tỉnh phía Nam đẩy nhanh quá trình cấp phép mỏ mới và điều này góp phần gia tăng nguồn cung vật liệu như cát, đá xây dựng.

Cơ hội cho ngành hạ tầng, xây dựng, vật liệu xây dựng…

Với ngành xây dựng hạ tầng, giai đoạn 2025 - 2026 được xem là bản lề trong triển khai đầu tư công, khi nhiều dự án chiến lược bước vào cao điểm như cao tốc Bắc - Nam (giai đoạn 2), sân bay Long Thành (giai đoạn 1), vành đai 3 - 4 tại Hà Nội, TP.HCM. Các doanh nghiệp xây lắp lớn có nền tảng tài chính lành mạnh và kinh nghiệm ở dự án trọng điểm như Xây dựng Coteccons (mã: CTD), Tổng Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu và Xây dựng Việt Nam (mã: VCG), Lizen (mã: LCG), Fecon (mã: FCN) được dự báo hưởng lợi.

Đặc biệt, các doanh nghiệp từng tham gia giai đoạn 1 cao tốc Bắc - Nam như: VCG, Đầu tư Hạ tầng Giao thông Đèo Cả (mã: HHV), LCG có khả năng cao tiếp tục trúng thầu các gói mới. Với hai dự án đường sắt chiến lược (Hà Nội - Hải Phòng - Lào Cai và đường sắt cao tốc Bắc - Nam), việc ưu tiên doanh nghiệp nội địa sẽ mở ra dư địa tăng trưởng dài hạn.

Bên cạnh đầu tư công, xây dựng dân dụng cũng được kỳ vọng phục hồi mạnh trong 2025 - 2026 khi nguồn cung bất động sản dự báo tăng 30% nhờ tháo gỡ pháp lý và mặt bằng lãi suất thấp. Ngành xây dựng được dự báo tăng trưởng 13% trong năm 2025, backlog toàn ngành tăng 8% nhờ liên tục trúng thầu các dự án trọng điểm.

VCG có backlog các dự án đầu tư công lớn nhất với khoảng 15.000 tỷ (chiếm 70% backlog của doanh nghiệp); HHV, LCG, CIENCO4 (mã: C4G) cũng có tỷ trọng backlog lớn từ cao tốc Bắc - Nam và sân bay Long Thành.

MBS dự báo biên lợi nhuận gộp của doanh nghiệp xây dựng được cải thiện 1 - 1,5 điểm phần trăm trong 2025, sau khi chạm đáy năm 2024. Nguyên nhân đến từ giá trúng thầu cao hơn, chi phí vật liệu, đặc biệt là thép, duy trì ở mức thấp, và chi phí lãi vay giảm.

"Chúng tôi đánh giá các doanh nghiệp trên với kinh nghiệm triển khi các dự án trọng điểm có thể hưởng lợi nhờ đấu thầu trong giai đoạn 2026 – 2030 trong bối cảnh các dự án trọng điểm trong giai đoạn tới là những dự án", MBS nhận định.

Với ngành thép, năm 2025, tiêu thụ thép nội địa được dự báo tăng 10%, đạt 23 triệu tấn, nhờ giải ngân đầu tư công và bất động sản phục hồi. Trong đó, thép xây dựng tăng 15%, HRC tăng 20% nhờ thuế chống bán phá giá, giúp thị phần HRC nội địa tăng lên 40% so với 25% năm 2024.

Ngược lại, xuất khẩu chịu sức ép lớn từ các biện pháp phòng vệ thương mại. Sản lượng xuất khẩu giảm 27% trong 5 tháng đầu 2024; dự báo tiếp tục giảm 15% trong 2025. Tuy nhiên, giá thép xây dựng và HRC nội địa dự báo phục hồi từ quý III/2025 khi nhu cầu tăng và Trung Quốc cắt giảm sản lượng. Giá thép xây dựng có thể đạt 594 - 635 USD/tấn, HRC đạt 575 - 605 USD/tấn.

Triển vọng dài hạn đến từ thép ray đường sắt, khi Chính phủ dự kiến khởi công đường sắt Hà Nội - Hải Phòng - Lào Cai (2026) và cao tốc Bắc - Nam (2027). Nhu cầu thép ray ước khoảng 1,5 - 2 triệu tấn, trong đó Hòa Phát (mã: HPG) với nhà máy thép ray công suất 700.000 tấn/năm dự kiến có sản phẩm từ quý III/2027, có thể đáp ứng 80% nhu cầu từ năm 2028.

Trong ngành đá xây dựng, các dự án trọng điểm như sân bay Long Thành, vành đai 3 TP.HCM dự kiến khiến nhu cầu đá xây dựng tăng 8% trong 2025 - 2026. Bộ GTVT dự báo nhu cầu giai đoạn 2023 - 2025 đạt 21,5 triệu m³, tăng 36% so với 2016 - 2021.

Theo dữ liệu từ MBS, hiện tại, khu vực phía Nam thiếu hụt 30 - 50% sản lượng, nhưng nguồn cung được cải thiện nhờ Nghị quyết 168 và cấp phép mỏ mới. Các cụm mỏ gần công trình trọng điểm như Tân Cang, Thạch Phú, Thiện Tân được đánh giá hưởng lợi nhờ vị trí thuận lợi và chi phí vận chuyển thấp.

Trang Mai