Dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi): Phân biệt rõ ràng giữa đầu cơ và tích trữ, tiết kiệm vàng

Trưởng Đoàn ĐBQH Thành phố Cần Thơ Nguyễn Tuấn Anh điều hành phiên thảo luận tổ

Thảo luận dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), các đại biểu Quốc hội Tổ 11 (gồm Đoàn ĐBQH TP. Cần Thơ và tỉnh Điện Biên) đều bày tỏ nhất trí việc sửa đổi Luật, tuy nhiên, còn băn khoăn về nhiều nội dung cụ thể của dự thảo Luật.

Hướng tới sự công bằng trong phân phối thu nhập xã hội

ĐBQH Lê Thị Thanh Lam (Cần Thơ) nhất trí việc mở rộng phạm vi thu nhập chịu thuế, không chỉ nhằm tăng nguồn thu ngân sách mà còn hướng tới sự công bằng trong phân phối thu nhập xã hội. Trong bối cảnh kinh tế số phát triển, xuất hiện nhiều loại giá trị mới như tài sản ảo, tín chỉ carbon hay biển số xe trúng đấu giá..., đại biểu cho rằng, việc đưa các khoản thu nhập này vào diện điều tiết thể hiện nỗ lực của Nhà nước trong quản lý minh bạch và thích ứng với xu thế kinh tế hiện đại.

ĐBQH Lê Thị Thanh Lam (Cần Thơ) phát biểu

Tuy nhiên, đối với lĩnh vực vàng, đại biểu cho biết, đây là vấn đề "rất nóng và cử tri cũng rất quan tâm".

Cụ thể, dự thảo Luật quy định về thuế suất thuế thu nhập cá nhân đối với chuyển nhượng vàng miếng, hướng tới mục tiêu kiểm soát đầu cơ, minh bạch hóa thị trường vàng. Tuy nhiên, theo đại biểu, chính sách này cần được triển khai với sự phân biệt rõ ràng giữa hoạt động đầu cơ và hoạt động tích trữ để không ảnh hưởng đến những người dân mua vàng chỉ nhằm mục đích tiết kiệm. Bởi tâm lý, thói quen của người dân Việt Nam thường khi có tiền thì tiết kiệm mua vàng để dành, để tiết kiệm cho sinh hoạt gia đình chứ không có mục đích đầu cơ.

"Việc quy định ngưỡng giá trị vàng miếng chịu thuế chỉ phát huy hiệu quả khi chính sách được triển khai với lộ trình rõ ràng, minh bạch", đại biểu nhấn mạnh.

Cùng với đó, theo đại biểu Lê Thị Thanh Lam, cần xây dựng cơ chế khai báo và khấu trừ linh hoạt, cho phép các tổ chức kinh doanh vàng hoặc sàn giao dịch hoặc là ngân hàng thương mại thực hiện khấu trừ, nộp thuế thay cho người giao dịch, giúp giảm gánh nặng thủ tục cho cá nhân; đồng thời cũng tích hợp khai báo thuế điện tử thông qua hệ thống dữ liệu thuế quốc gia để đồng bộ thông tin, nâng cao khả năng giám sát hoặc tăng tính minh bạch và hiệu quả trong thực thi chính sách.

Tính thuế phải dựa trên thu nhập thực tế sau khi trừ chi phí sinh hoạt tối thiểu

Một vấn đề quan trọng của dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) được các đại biểu Quốc hội tập trung thảo luận là mức giảm trừ gia cảnh. Theo đó, điều chỉnh mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế từ 11 triệu đồng/tháng lên 15,5 triệu đồng/tháng, điều chỉnh mức giảm trừ cho mỗi người phụ thuộc từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 6,2 triệu đồng/tháng. Đại biểu Lê Thị Thanh Lam đề xuất tăng mức giảm trừ gia cảnh lên khoảng 50% "thì phù hợp" vì với mức thu nhập hiện nay, đa phần người lao động làm công ăn lương cũng chỉ bảo đảm được nhu cầu cuộc sống tối thiểu. Việc tăng mức giảm trừ gia cảnh sẽ giúp đời sống của người lao động đỡ vất vả hơn.

ĐBQH Nguyễn Thanh Phương (Cần Thơ) đề xuất việc tính thuế phải dựa trên thu nhập thực tế sau khi trừ chi phí sinh hoạt tối thiểu, và phải đảm bảo người dân "có đủ sống hay không thì mới tính đến phần thuế".

ĐBQH Nguyễn Thanh Phương (Cần Thơ) phát biểu

Đại biểu dẫn số liệu thu ngân sách năm 2023, 2024 cho thấy, thuế thu nhập cá nhân chỉ chiếm 9 - 10% tổng thu ngân sách. "Như vậy, thuế thu nhập cá nhân không phải nguồn thu chính. Vì vậy, nếu triết lý của chúng ta là muốn cho người làm công ăn lương có đời sống khá lên, giàu lên thì việc định mức thuế sẽ phù hợp. Nguồn thu chính của nhà nước nên đến từ sản xuất kinh doanh. Khi người làm công ăn lương có đời sống khá lên, họ "có tích lũy, ít nhất là có chỗ ở, nuôi con cái, sống cho đàng hoàng" thì "đánh thuế họ không tiếc".

Dự thảo Luật điều chỉnh từ 7 bậc thuế theo quy định hiện hành thành 5 bậc thuế. Đại biểu Nguyễn Thanh Phương nhận thấy, "5 bậc thuế mới là không hợp lý lắm", đặc biệt là khoảng cách giữa các bậc quá lớn, ví dụ: "nhích lên 11 triệu là bị 15% thuế, tăng thêm 10%".

Đại biểu đề xuất "vẫn giữ 7 bậc" nhưng điều chỉnh lại các mức % và ngưỡng thu nhập hợp lý hơn. Cụ thể là: dưới 10 triệu: 5%; 10 - 30 triệu đồng: đề xuất 10%; 30 - 60 triệu: đề xuất 15%; 60 - 100 triệu đồng: đề xuất 20%; 100 - 130 triệu đồng: đề xuất 25%; 130 - 160 triệu đồng: đề xuất 35%; trên 160 triệu đồng: đóng 35%.

Các đại biểu tại phiên thảo luận Tổ 11

Đại biểu Nguyễn Thanh Phương cũng đề nghị đưa quy định ưu đãi thuế cho nhà khoa học vào luật. Hiện nay, các nhà khoa học "hưởng lương hoặc tiền công cho các hoạt động nghiên cứu khoa học từ ngân sách" thì không phải đóng thuế, nhưng quy định này đang nằm ở Nghị quyết của Quốc hội và nghị định của Chính phủ. "Nên chăng bây giờ chúng ta luật hóa được không? Ghi một khoản, một điều nào đó trong Luật này luôn được không?".

Liên quan đến cơ sở tính thuế đối với tài sản mới quy định tại điểm d khoản 10 điều 3 và Điều 20, ĐBQH Đào Chí Nghĩa (Cần Thơ) kiến nghị sửa đổi cơ sở tính thuế đối với thu nhập từ chuyển nhượng vàng miếng và tài sản số từ giá chuyển nhượng sang thu nhập từ chênh lệch giá. "Vì hiện nay, thuế thu nhập cá nhân áp dụng dựa trên lợi ích thực tế thu được. Tính thuế trên giá chuyển nhượng thì sẽ có nguy cơ đánh thuế luôn cả phần vốn. Việc này sẽ vi phạm nguyên tắc công bằng khi áp thuế", đại biểu Đào Chí Nghĩa lưu ý.

Về thời điểm tính thuế thu nhập từ chuyển nhượng vốn quy định tại khoản 3 Điều 13, đại biểu Đào Chí Nghĩa kiến nghị bổ sung quy định rõ hơn đối với cổ tức bằng cổ phiếu và cổ phiếu thưởng. Theo đại biểu, thuế chỉ nên áp dụng trên giá chuyển nhượng khi thực hiện chuyển nhượng chứng khoán đó để tránh gây khó khăn tài chính cho doanh nghiệp và nhà đầu tư khi chưa phát sinh dòng tiền thực tế. "Đây cũng là một nội dung tôi thấy rất cần thiết trong thị trường chứng khoán", đại biểu cho biết.

ĐBQH Đào Chí Nghĩa (Cần Thơ) phát biểu

Về miễn thuế cho chủ hộ kinh doanh quy định tại Điều 4, đại biểu Đào Chí Nghĩa đề nghị bổ sung miễn thuế cho phần thu nhập sau khi đã nộp thuế thu nhập cá nhân đối với chủ hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai thuế suất 17%. Việc quy định này sẽ bảo đảm được tính công bằng khi đánh thuế và tránh đánh trùng thuế trên cùng một nguồn lợi nhuận đối với các hình thức kinh doanh cá nhân.

Quỳnh Chi; Ảnh: Lâm Hiển