Đột phá phát triển hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại
Hạ tầng giao thông là bộ phận chủ yếu của kết cấu hạ tầng kinh tế, vừa là nền tảng phát triển kinh tế-xã hội, vừa là cầu nối hội nhập quốc tế. Một hệ thống hạ tầng giao thông hiện đại, đồng bộ sẽ trở thành chất xúc tác mạnh mẽ, thúc đẩy các hoạt động của nền kinh tế phát triển nhanh chóng.

Một đoạn cao tốc bắc-nam đi qua tỉnh Quảng Bình vừa hoàn thành.
Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng xác định một trong ba đột phá chiến lược là tiếp tục hoàn thiện đồng bộ và đột phá mạnh mẽ trong xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội, trong đó có kết cấu hạ tầng giao thông đa phương thức, chính là đòi hỏi bức thiết của thực tiễn, nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn và tạo điều kiện bứt phá nhanh trong quá trình phát triển kinh tế-xã hội.
Trụ cột tăng trưởng bền vững
Trong tiến trình phát triển của đất nước, nhiệm vụ phát triển kết cấu hạ tầng, nhất là hạ tầng giao thông-luôn được Đảng, Nhà nước và nhân dân xác định là “mạch máu” của nền kinh tế, là cầu nối mở ra không gian phát triển mới. Tư tưởng xuyên suốt ấy được khẳng định nhất quán trong các văn kiện Đại hội Đảng, nghị quyết, kết luận của Bộ Chính trị và được nâng lên thành một trong ba đột phá chiến lược tại Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 10 năm (2011-2020) và 2021-2030.
Đảng ủy, Ban Thường vụ Đảng ủy Bộ Xây dựng đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện với tinh thần quyết liệt, sáng tạo, đổi mới tư duy và cụ thể hóa trong chiến lược, các quy hoạch chuyên ngành giao thông và Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 và 2026-2030 với quyết tâm thực hiện thắng lợi chủ trương, chiến lược của Đảng, Nhà nước trong phát triển kết cấu hạ tầng giao thông, kịp thời hoàn thành các công trình giao thông chiến lược, hiện đại, an toàn.
Nhìn lại chặng đường phát triển vừa qua, trong bối cảnh có nhiều thuận lợi, nhưng cũng không ít khó khăn, thách thức đan xen, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt của Trung ương, Quốc hội, Chính phủ, Đảng ủy Chính phủ, đứng đầu là đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, ngành Xây dựng đã phát huy truyền thống tốt đẹp, nêu cao tinh thần đoàn kết, quyết tâm đổi mới, năng động sáng tạo trong thực hiện nhiệm vụ chính trị và tiếp tục khẳng định vai trò trụ cột trong phát triển kinh tế-xã hội của đất nước.
Quy mô, tốc độ và hiệu quả đầu tư đều được nâng lên rõ rệt, thể hiện chuyển biến mạnh mẽ trong tư duy phát triển hạ tầng giao thông theo hướng chiến lược, đồng bộ và bền vững. Nhiều công trình hạ tầng giao thông quy mô lớn, có ý nghĩa chiến lược đối với phát triển vùng và kết nối liên vùng được hoàn thành sớm hơn từ 6 đến 9 tháng so với tiến độ đề ra, thể hiện quyết tâm cao, trách nhiệm với Đảng, Chính phủ trong công cuộc phát triển kết cấu hạ tầng.
Nổi bật như: hoàn thành mục tiêu 3.000km đường bộ cao tốc vào cuối năm 2025; đã hình thành 2 cảng cửa ngõ quốc tế, tiếp nhận được tàu công-ten-nơ cỡ lớn nhất trên thế giới là Lạch Huyện và Cái Mép; khởi công và hoàn thành giai đoạn 1 Cảng Hàng không quốc tế Long Thành; bổ sung, điều chỉnh kịp thời quy hoạch các cảng hàng không để thu hút đầu tư, nhất là Cảng Hàng không quốc tế Gia Bình đã được triển khai đầu tư ngay trong năm 2025; thông qua chủ trương đầu tư các dự án đường sắt quan trọng quốc gia,...
Bên cạnh đó, công tác phát triển kết cấu hạ tầng giao thông vẫn còn những hạn chế cần sớm khắc phục như nguy cơ chậm tiến độ ở một số dự án trọng điểm, vướng mắc về thể chế trong quá trình chuyển đổi sang giao thông xanh,... Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ việc chuẩn bị đầu tư, phối hợp giữa các bộ, ngành và địa phương chưa thật sự nhịp nhàng, vướng nhiều thủ tục; nguồn lực huy động chưa đáp ứng nhu cầu, khó thu hút phần vốn ngoài ngân sách, chủ yếu dựa vào ngân sách nhà nước, chưa đủ sức đồng bộ giữa các phương thức vận tải. Đây là trở ngại rất lớn trong thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại vào năm 2030.
“Đi trước mở đường" trong kỷ nguyên mới
Trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên mới với khát vọng tăng trưởng 2 con số, cùng quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, Việt Nam tham gia hàng loạt hiệp định thương mại song phương, đa phương, mở ra không gian phát triển mới, đồng thời đặt ra yêu cầu cấp bách về định hướng chiến lược phát triển hạ tầng giao thông phù hợp, hiện đại và đồng bộ.
Căn cứ chủ trương, định hướng của Đảng, Quốc hội và Chính phủ, trên cơ sở nguồn vốn đầu tư công trung hạn dự kiến được bố trí, Đảng ủy Bộ Xây dựng đã xác định nhiệm vụ trọng tâm giai đoạn 2026-2030 là: Phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, thông minh; tập trung nguồn lực trung ương cho hạ tầng chiến lược, công trình trọng điểm; nghiên cứu hình thành Quỹ phát triển hạ tầng; hình thành cơ bản khung kết cấu hạ tầng quốc gia.
Cùng với đó, đầu tư trục giao thông đường bộ cao tốc bắc-nam phía đông, một số đoạn đường bộ cao tốc bắc-nam phía tây, trục đường bộ đông-tây quan trọng. Ưu tiên nguồn lực phát triển cảng biển cửa ngõ kết hợp trung chuyển quốc tế; các cảng hàng không lớn; tuyến đường sắt tốc độ cao trên trục bắc-nam, các tuyến đường sắt kết nối quốc tế,...
Thực tiễn và kinh nghiệm quốc tế cho thấy, phát triển hạ tầng giao thông thật sự tạo được đột phá khi được chuẩn bị kỹ lưỡng, tổ chức thực hiện quyết liệt và có sự phối hợp đồng bộ của hệ thống chính trị. Vì vậy, để bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ đã đề ra, góp phần thực hiện ba đột phá chiến lược đã được khẳng định trong dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội và cơ cấu lại nền kinh tế, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt của Bộ Xây dựng cùng các bộ, ngành, địa phương triển khai một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm trong thời gian tới.
Một là, tiếp tục đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới theo tinh thần Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị. Lãnh đạo, chỉ đạo thể chế hóa đầy đủ, đúng đắn, kịp thời chủ trương, đường lối của Đảng; rà soát, xây dựng hệ thống văn bản quy phạm pháp luật bảo đảm tiến độ, chất lượng theo hướng tạo cơ chế, chính sách đột phá để huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực trong và ngoài nước, nguồn lực từ khối kinh tế tư nhân; cắt giảm tối đa, đơn giản hóa thủ tục hành chính, điều kiện đầu tư, kinh doanh bất hợp lý, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp; chủ động tham mưu, đề xuất tiếp tục phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho các địa phương trong quản lý, khai thác kết cấu hạ tầng.
Hai là, tiếp tục hoàn thiện các quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch kỹ thuật chuyên ngành làm cơ sở quản lý, chỉ đạo đầu tư phát triển, bảo đảm hiệu quả, hài hòa tổng thể giữa các lĩnh vực. Ưu tiên phân bổ nguồn lực cho kết cấu hạ tầng trọng điểm, tập trung cho các dự án có tính lan tỏa như đường bộ cao tốc, cảng hàng không trung chuyển, đường sắt tốc độ cao, hạ tầng đô thị thông minh và phát triển không gian ngầm đô thị; kết hợp linh hoạt giữa đầu tư công, vốn vay và nguồn lực từ khai thác quỹ đất.
Ưu tiên nguồn lực cho các dự án xây dựng xanh, giao thông phát thải thấp, vật liệu tái chế, sử dụng năng lượng hiệu quả; tận dụng cơ hội từ các sáng kiến quốc tế, các hiệp định thương mại tự do để thu hút đầu tư vào công nghệ cao, công nghệ xanh phục vụ phát triển hạ tầng, đô thị hóa theo mô hình kinh tế xanh và phát triển bền vững.
Ba là, đề xuất cơ chế, chính sách thu hút đầu tư xã hội, khơi thông các điểm nghẽn nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực công và huy động vốn tư nhân theo tinh thần Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị. Đề xuất các cơ chế, chính sách để thu hút đầu tư xã hội, khơi thông điểm nghẽn nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực công và huy động vốn tư nhân,…
Bốn là, đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia theo tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị. Phát triển nguồn nhân lực trình độ cao, trọng tâm là nguồn nhân lực trong lĩnh vực đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị; nhân lực ứng dụng công nghệ số, công nghệ xanh,… Đẩy mạnh phát triển đô thị thông minh và giao thông thông minh. Phát triển phương tiện giao thông vận tải theo mô hình phát thải thấp, sử dụng năng lượng xanh.
Năm là, đẩy mạnh hội nhập quốc tế trong tình hình mới theo tinh thần Nghị quyết số 59-NQ/ TW của Bộ Chính trị. Nghiên cứu, đề xuất tham gia các dự án hạ tầng giao thông kết nối trong khu vực, góp phần xây dựng một mạng lưới giao thông vận tải kết nối đồng bộ và hiệu quả.
Với sự quan tâm, chỉ đạo quyết liệt của Đảng, Nhà nước, sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành, địa phương và đồng thuận, ủng hộ mạnh mẽ của nhân dân, ngành Xây dựng quyết tâm phát huy truyền thống “đi trước mở đường”, hoàn thành xuất sắc trọng trách phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại, thông minh, góp phần cơ cấu lại nền kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thực hiện thắng lợi ba đột phá chiến lược, đưa Việt Nam trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao vào năm 2030.