Đồng Tháp Mười – 'thư viện carbon' sống và tuyến du lịch học tập của miền Tây

“Đồng Tháp Mười – nơi rừng, cộng đồng và khoa học cùng chung một nhịp.”

Ở đây, lý thuyết “bể chứa carbon”, “dịch vụ hệ sinh thái” hay “hạ tầng mềm” không nằm trên giấy; chúng hiện ra trong từng thớ bùn, dòng kênh, trong cách hệ sinh thái vận hành để bảo vệ con người và nuôi dưỡng sinh kế địa phương.

Trước hết, đó là một kho carbon khổng lồ. Xác lá, cành, rễ… khi chìm trong môi trường yếm khí sẽ phân hủy cực chậm, “giam giữ” carbon an toàn trong lớp mùn—quá trình tự nhiên này giúp chậm lại đà nóng lên toàn cầu mà không cần một công nghệ đắt đỏ nào. Đi trên mặt nước màu trà, bạn đang trôi trên một “kho tàng” do thiên nhiên niêm cất qua nhiều thập kỷ. Từ nền tảng ấy, khu bảo tồn có thể tiến tới đo đếm, xác minh để tham gia thị trường tín chỉ carbon tự nhiên – một hướng thương mại xanh mang lại nguồn lực cho bảo tồn lẫn cộng đồng.

Thứ hai, đó là “hạ tầng mềm” chống thiên tai. Vào mùa nước nổi, cả cánh rừng hoạt động như miếng bọt biển khổng lồ, thấm và trữ nước ngọt, giảm áp lực lũ cho hạ lưu. Mùa khô, nó nhả nước từ tốn, giữ ẩm, đẩy lùi xâm nhập mặn—một cơ chế linh hoạt mà các con đê bê tông khó lòng mô phỏng. Sự thích ứng dựa vào tự nhiên vì thế không chỉ khả thi mà còn kinh tế: ít tốn kém, bền bỉ, lại có đồng lợi ích về đa dạng sinh học.

Môi trường hoàn hảo để lưu trữ carbon

“Trên mặt nước màu trà, bạn đang trôi trên một kho carbon thiên nhiên lưu giữ.”

Với góc nhìn cộng đồng, Đồng Tháp Mười còn là “ngân hàng sinh kế” cho cư dân bản địa. Người dân tham gia vào các hoạt động du lịch sinh thái, dẫn đường, phục vụ ẩm thực đặc sản, hay sản xuất các sản phẩm bản địa như mật ong tràm, thủ công mỹ nghệ từ sen, tràm. Thu nhập cải thiện, họ lại càng gắn bó và chung tay bảo vệ rừng. Đó chính là vòng tròn bền vững: bảo tồn nuôi dưỡng sinh kế, sinh kế quay lại nuôi dưỡng bảo tồn.

Trò chơi truyền cảm hứng tích cực trên dòng nước xanh

Giá trị cuối cùng – và cũng là “quyền lực mềm” – nằm ở đa dạng sinh học. Tiếng chim hót, bóng cá quẫy, thảm thực vật phong phú tạo nên mạng sống đan bện. Nếu một mắt xích suy yếu, hệ vẫn có khả năng tự cân bằng. Đây là nền tảng để thiết kế các tour học tập: theo dõi bãi ngủ chim theo mùa, nhật ký mực nước – độ mặn, chương trình khoa học công dân, lớp học ngoài trời cho học sinh – sinh viên. Khi du khách trở thành người quan sát – ghi chép – chia sẻ, du lịch chuyển hóa thành giáo dục môi trường, còn khu bảo tồn thành “lớp học lớn” của vùng châu thổ.

Đồng Tháp Mười vì vậy không chỉ là một điểm đến check-in; đó là một chiến lược sống. Mỗi tấm vé vào rừng là một lá phiếu ủng hộ giải pháp dựa vào thiên nhiên; mỗi bức ảnh chim về tổ là một thông điệp truyền cảm hứng. Và khi “thư viện carbon” này được kể bằng ngôn ngữ dễ hiểu, ấm áp, nó sẽ mời được nhiều người đọc hơn—để cùng giở tiếp những trang bền vững cho miền Tây hôm nay và mai sau.

P.V