Đồng Nai khơi dậy tiềm năng phát triển cây hồ tiêu

Người nông dân và hành trình chuyển đổi

Hộ gia đình ông Nguyễn Công Thành, ở xã Phú Nghĩa (Đồng Nai), đã gắn bó với cây hồ tiêu hơn 15 năm. Khi hồ tiêu xuống giá, gia đình ông vẫn duy trì vườn nhờ áp dụng canh tác hữu cơ. Với gần 500 trụ tiêu, gia đình ông vẫn có nguồn thu ổn định. Năm 2025, gia đình ông thu gần 1,8 tấn hạt tiêu.

Ông Thành cho biết: “Việc chuyển sang hữu cơ giúp giảm chi phí đầu tư, cây khỏe, cho sản lượng, giá trị ổn định”. Theo ông Thành, để đạt hiệu quả, ông phải thường xuyên chăm sóc, vệ sinh vườn, không làm tổn thương rễ và tàn nhánh để cây quang hợp tốt.

Cựu chiến binh xã Phú Nghĩa (tỉnh Đồng Nai) chăm sóc vườn hồ tiêu xanh tốt.

Tại xã Lộc Ninh (Đồng Nai), ông Võ Văn Điều cũng canh tác hồ tiêu theo chuẩn hữu cơ nhiều năm. Mùa vụ 2025, dù thời tiết nắng nóng kéo dài, 1.600 gốc tiêu của ông phát triển tốt, thu gần 3 tấn hạt khô, cây ít bị chết và năng suất ổn định.

Ông Điều cho biết: Hồ tiêu hữu cơ dùng phân hữu cơ, phân vi sinh nên năng suất ổn định, cây ít bệnh và đất luôn tươi tốt. Nhờ tuân thủ đúng quy định, vườn hồ tiêu nhà tôi luôn đạt chuẩn tiêu sạch, bảo vệ sức khỏe người trồng và duy trì độ màu mỡ của đất.

Nông dân xã Bù Gia Mập, tỉnh Đồng Nai chăm sóc vườn hồ tiêu.

Theo đánh giá của ngành nông nghiệp tỉnh Đồng Nai, việc áp dụng canh tác tiêu sạch, hữu cơ giúp lấy lại vị thế cho cây hồ tiêu. Thực tế cho thấy, hầu hết hộ trồng theo hướng này có thu nhập ổn định và gắn bó lâu dài với cây hồ tiêu, bảo đảm vùng nguyên liệu ổn định.

Bên cạnh nông dân chủ động chuyển đổi phương pháp, cách trồng, Đồng Nai quan tâm tổ chức các chuyên gia, kỹ sư nông nghiệp xuống cơ sở hướng dẫn kỹ thuật và quản lý, phòng, chống dịch bệnh. Các chuyên gia, cán bộ kỹ thuật tập trung hướng dẫn nông dân áp dụng kỹ thuật trồng hồ tiêu bền vững, quản lý dịch, sử dụng phân bón hợp lý. Mục tiêu là vừa tăng năng suất, vừa đảm bảo sức khỏe và chất lượng sản phẩm theo tiêu chí xuất khẩu.

Ông Mai Hiển Huy, Chủ nhiệm Hợp tác xã Nông nghiệp hữu cơ Bình Phước cho biết: “Chúng tôi gom sản phẩm từ hàng chục hộ nông dân, chế biến sơ chế, đóng gói và xuất khẩu trực tiếp. Nhờ vậy, nông dân có giá bán ổn định, doanh nghiệp cũng yên tâm về nguồn nguyên liệu, từ đó tạo liên kết bền vững”.

Theo ông Huy, từ năm 2024 đến nay, hợp tác xã xuất khẩu lô hồ tiêu hữu cơ đầu tiên sang Nhật Bản và châu Âu. “Khách hàng yêu cầu rất khắt khe về chứng nhận, chất lượng, truy xuất nguồn gốc. Song, chính nhờ áp dụng mô hình hữu cơ, chúng tôi đáp ứng được tiêu chuẩn, giá trị sản phẩm đều tăng trên 24%. Ngoài ra, việc cấp mã vùng trồng và truy xuất nguồn gốc giúp sản phẩm tiêu của địa phương được thị trường quốc tế tin tưởng.

Thách thức trong quá trình phát triển

Tuy nhiên, phát triển hồ tiêu tại vùng biên giới Đồng Nai không thiếu khó khăn. Mùa thu hoạch thường thiếu nhân công, phải thuê thêm lao động với chi phí cao. Đồng Nai đối mặt thách thức từ biến động giá cả, ảnh hưởng khí hậu và việc mở rộng áp dụng GAP, chế biến sâu, đòi hỏi sự đồng bộ từ chính quyền, doanh nghiệp và nông dân. Bên cạnh đó, nhiều vườn tiêu cũ vẫn đối mặt với nguy cơ bệnh nấm gốc rễ và đất bị chai do thâm canh kém, thoát nước không tốt. Những vườn này cần ghép cải tạo, áp dụng kỹ thuật mới, nếu không sẽ mất trắng. Vùng biên giới, người trồng hồ tiêu có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số, nhận thức, kỹ thuật của không ít người cũng còn hạn chế.

Ngoài ra, mở rộng diện tích hồ tiêu quá nhanh, vượt quy hoạch, cũng tiềm ẩn rủi ro về cung vượt cầu, giá giảm và áp lực thị trường. UBND tỉnh Đồng Nai đã hướng dẫn nông dân trồng hồ tiêu phải theo quy hoạch, đảm bảo chất lượng và bền vững.

Theo đồng chí Hồ Văn Hà, Phó chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai, địa phương xác định hồ tiêu là một trong 4 cây công nghiệp chủ lực, cùng với cao su, cà phê và điều. Từ thực tiễn thời gian qua, tỉnh rút ra nhiều kinh nghiệm triển khai các biện pháp nhằm nâng cao giá trị xuất khẩu của hồ tiêu và toàn ngành cây công nghiệp, đảm bảo truy xuất nguồn gốc, nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế.

Hiện, vùng biên giới tỉnh Đồng Nai có hơn 14.000ha hồ tiêu. Đồng Nai phấn đấu đến năm 2030 có ít nhất trên 50% diện tích hồ tiêu đạt chuẩn GAP, hướng tới sản xuất hữu cơ và bền vững. Đồng thời, tỉnh đẩy mạnh chế biến sâu, tạo ra các sản phẩm giá trị cao như hồ tiêu trắng, hồ tiêu xay bột, nâng tỷ lệ giá trị gia tăng cho nông dân.

Đồng Nai cũng chú trọng đến công nghệ và giống cây. Tỉnh xây dựng hệ thống vườn giống đầu dòng, sử dụng giống sạch bệnh, nhằm tăng năng suất và hạn chế sâu bệnh, khuyến khích mô hình canh tác bền vững. Tỉnh triển khai các chương trình hỗ trợ kỹ thuật, vốn và liên kết hợp tác xã, doanh nghiệp. Điều này giúp nông dân cải tạo vườn hồ tiêu, nâng cao năng suất, quản lý dịch bệnh hiệu quả và tiếp cận các thị trường xuất khẩu khắt khe.

Điểm nhấn quan trọng là tỉnh tăng cường liên kết vùng sản xuất, chế biến, huy động nguồn lực xã hội hóa, tạo chuỗi giá trị bền vững từ trồng trọt đến chế biến, đóng gói, xuất khẩu, nâng cao hiệu quả kinh tế và bảo vệ môi trường. Thực hiện các mục tiêu này, Đồng Nai triển khai đồng bộ các biện pháp từ chính quyền, doanh nghiệp và nông dân, để Đồng Nai thực sự trở thành vùng hồ tiêu chất lượng cao, cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Những câu chuyện phát triển cây hồ tiêu không chỉ là con số sản lượng hay diện tích trồng trọt, mà là câu chuyện của chất lượng sản phẩm, chất lượng nguồn nhân lực, nỗ lực và khát vọng vươn lên. Đồng Nai đang khơi dậy tiềm năng cây hồ tiêu phát triển bền vững, ngành nông nghiệp giàu giá trị, ổn định và thân thiện môi trường.