ĐỒNG NAI CHUNG NHỊP ĐỔI MỚI CÙNG ĐẤT NƯỚC Từ khu công nghiệp đầu tiên đến thủ phủ công nghiệp của cả nước

Đi từ nhỏ đến lớn, từ ít đến nhiều, từ thấp đến cao, ngày nay Đồng Nai vừa mở rộng số lượng KCN vừa chọn lọc đầu tư, hướng tới phát triển công nghiệp theo hướng hiện đại, bền vững và thân thiện với môi trường.

Trọng điểm phát triển khu công nghiệp của Việt Nam

Khu kỹ nghệ Biên Hòa (sau năm 1975 đổi tên thành KCN Biên Hòa 1) được thành lập năm 1963 và hoạt động năm 1964 (nay thuộc phường Trấn Biên). Đây là KCN đầu tiên của Việt Nam cũng như Đồng Nai. KCN này đã hoàn thành vai trò lịch sử của mình khi Đồng Nai quyết định chuyển đổi công năng từ đất công nghiệp thành khu đô thị - thương mại - dịch vụ và cải thiện môi trường. Trong tương lai, đây sẽ là khu trung tâm chính trị, hành chính, đô thị, thương mại - dịch vụ đẳng cấp nhất của Đồng Nai, có tác động lan tỏa ra cả khu vực.

Có kinh nghiệm từ KCN ban đầu, sau ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước và nhất là từ khi nước ta bước vào đổi mới, Đồng Nai đã từng bước thành lập thêm ngày càng nhiều các KCN. Thời gian đầu chỉ có doanh nghiệp (DN) nhà nước đầu tư, quản lý, kinh doanh hạ tầng KCN nhưng về sau một số thành phần kinh tế tư nhân, nhà đầu tư đến từ Thái Lan, Nhật Bản cũng tham gia. Các nhà đầu tư hạ tầng KCN điển hình của Nhà nước như: Sonadezi, Tín Nghĩa; sau đó là các tập đoàn của Thái Lan, Nhật Bản, rồi các DN tư nhân lớn đã và đang đầu tư phát triển thêm các KCN mới.

Một góc Khu công nghiệp Hố Nai. Ảnh: Vương Thế

Tổng công ty Phát triển KCN Đồng Nai (Sonadezi) là đơn vị DN nhà nước tiên phong và dẫn đầu của Đồng Nai về số lượng dự án hạ tầng KCN trên địa bàn tỉnh cũng như mở rộng ra các tỉnh, thành khác. Khởi đầu với vai trò tiên phong phát triển KCN trên cả nước từ năm 1990 và từ rất sớm đã đầu tư, xây dựng một hệ sinh thái công nghiệp đa giá trị, Sonadezi là thương hiệu được nhiều nhà đầu tư trong nước và quốc tế ưu tiên lựa chọn. Đến nay, gần 1 ngàn DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và DN trong nước đã chọn các KCN của Sonadezi làm địa điểm chiến lược và sản xuất chủ lực. Sonadezi đang phát triển và vận hành hiệu quả hệ sinh thái 12 KCN đã đi vào hoạt động, cung cấp hơn 4,6 ngàn hécta đất công nghiệp và hệ sinh thái đa dạng cho các nhà đầu tư thuê đất, qua đó 12 tỷ USD và hơn 30 ngàn tỷ đồng vào các KCN do đơn vị đầu tư.

Tương tự, sau thành công của KCN Amata (phường Long Bình), Tập đoàn Amata (Thái Lan) tiếp tục đầu tư thêm KCN công nghệ cao Long Thành (xã Long Thành) với diện tích 410ha, tổng vốn đầu tư hạ tầng kỹ thuật hơn 282 triệu USD.

Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Đô thị Amata Long Thành Thái Hoàng Nam chia sẻ: Đơn vị đang tích cực đàm phán với hàng chục nhà đầu tư tiềm năng khác và hy vọng sẽ sớm đón chào thêm nhiều dự án mới trong tương lai. Các DN muốn đầu tư vào KCN công nghệ cao Long Thành sẽ được Amata hỗ trợ thực hiện nhanh thủ tục để được cấp giấy chứng nhận đầu tư sớm.

Việc hình thành các KCN sớm và phát triển mạnh về số lượng nên Đồng Nai đã trở thành địa điểm hấp dẫn trong thu hút đầu tư, nhất là từ các tập đoàn, DN FDI lớn như: Vedan (Đài Loan, Trung Quốc), Cargill (Mỹ); Tripod, Formosa (Đài Loan); Nestlé (Thụy Sĩ); Hyosung, Changshin (Hàn Quốc); Ajinomoto, Lixil (Nhật Bản); C.P., Amata (Thái Lan)… Các DN trong nước cũng đầu tư mạnh vào Đồng Nai. Từ điểm đầu Đồng Nai, các nhà đầu tư này đã mở thêm nhà máy ở nhiều tỉnh, thành khác trên cả nước.

Là nhà đầu tư lớn với công nghệ cao từ nước Đức, Tập đoàn Bosch có nhà máy sản xuất dây đai truyền lực biến đổi liên tục (CVT) trong ô tô ở KCN Long Thành. Nhà máy tại Đồng Nai có diện tích hơn 16ha và là một trong những DN FDI có doanh thu và nộp ngân sách cao của tỉnh.

Theo ông Brendan Sunderland, Phó Chủ tịch, Giám đốc Kỹ thuật Nhà máy Bosch Việt Nam, Bosch cam kết đầu tư công nghệ cao lâu dài tại Việt Nam. Bosch sẽ tiếp tục hợp tác và đóng góp vào sự phát triển số hóa, bền vững và sản xuất tiên tiến cũng như tiếp tục đổi mới và hỗ trợ những khát vọng của cộng đồng địa phương.

Thêm nhiều khu công nghiệp mới

Từ tháng 7-2025, Đồng Nai chính thức sáp nhập với Bình Phước trở thành tỉnh Đồng Nai mới. Sau sáp nhập, Đồng Nai có nguồn lực và lợi thế lớn từ 2 tỉnh cũ, trong đó có các KCN ở vùng Bình Phước trước đây. Điều đó đóng góp vào lũy kế Đồng Nai có 83 KCN, khu kinh tế, khu công nghệ cao, trong đó có 59 KCN, khu kinh tế, khu công nghệ cao đã được thành lập, 42 khu đã đi vào hoạt động. Trong năm 2025 và đầu năm 2026, một số KCN mới trên địa bàn tỉnh được triển khai xây dựng như: Phước An, Bàu Cạn - Tân Hiệp, Xuân Quế, Sông Nhạn...

Có thể kể đến là nhóm các KCN cận kề Cảng hàng không quốc tế Long Thành gồm: KCN Long Đức 3, Bàu Cạn - Tân Hiệp, Xuân Quế - Sông Nhạn hay Phước An. KCN Bàu Cạn - Tân Hiệp có chủ đầu tư là Công ty cổ phần KCN Tân Hiệp. KCN này định hướng phát triển tập trung với mô hình cụm liên kết ngành nhằm phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ; logistics; hóa chất; dược phẩm; luyện kim và chế tạo máy; trung tâm dữ liệu (IDC); điện, điện tử; bao bì nhựa và cao su; sản phẩm gỗ, giấy, nội thất; vật liệu xây dựng; ô tô, hàng không…

Theo bà Lê Nữ Thùy Dương, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần KCN Tân Hiệp Lê Nữ Thùy Dương, ngay sau khi được chấp thuận chủ trương đầu tư, DN đã tích cực phối hợp với các cơ quan chức năng của tỉnh thực hiện các thủ tục liên quan để đẩy nhanh tiến độ, sớm hình thành KCN thế hệ mới, hiện đại, tầm cỡ của khu vực.

Không chỉ ở khu vực Đồng Nai (cũ) mà ở khu vực Bình Phước (cũ), các KCN mới cũng được thành lập. Đơn cử như Dự án KCN Đông Nam Đồng Phú là dự án được Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển hạ tầng Techtra (phường Bình Phước) nghiên cứu đầu tư trên khu vực có diện tích khoảng 2 ngàn hécta.

Theo ông Trần Quốc Nguyên, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển hạ tầng Techtra, DN đã bố trí nguồn lực tài chính để sẵn sàng thực hiện dự án. DN mong muốn được tỉnh tạo điều kiện đăng ký và chấp thuận nhà đầu tư ngay khi quy hoạch chung được duyệt.

Theo Phó Trưởng ban phụ trách Ban Quản lý các KCN, khu kinh tế tỉnh Đồng Nai Phạm Việt Phương, ban đã tiến hành lập quy hoạch phân khu 1/2.000 cho các dự án KCN mới là: KCN Long Đức 3, Bàu Cạn - Tân Hiệp, Xuân Quế - Sông Nhạn, Phước An. Các KCN chưa thành lập nhưng có trong quy hoạch, đơn vị sẽ tiếp tục quá trình lập quy hoạch phân khu để trình tỉnh lựa chọn chủ đầu tư tiếp theo.

Hướng đến các khu công nghiệp sinh thái và hiện đại

Trong thời gian tới, để phát triển bền vững, xứng tầm với vị thế của mình, Đồng Nai cần có sự chuyển mình phù hợp xu thế. Góp ý cho Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, TS Trần Du Lịch, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, thành viên Tổ Tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ nhận định: Công nghiệp chế biến, chế tạo của tỉnh phát triển dựa trên lợi thế của khoảng 20 ngàn hécta đất quy hoạch phát triển công nghiệp và hành lang công nghiệp - dịch vụ - đô thị của vùng Đông Nam Bộ; tạo đột phá về phát triển năng lượng tái tạo và công nghiệp xanh; hỗ trợ chuyển đổi xanh và chuyển đổi số. Đồng Nai cần khai thác tốt lợi thế của khu thương mại tự do gắn với Cảng hàng không quốc tế Long Thành và Cảng biển Phước An thúc đẩy tiến trình tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Doanh nghiệp đầu tư thiết bị, máy móc hiện đại để hoạt động hiệu quả, phát triển bền vững tại Khu công nghiệp Minh Hưng III. Ảnh: Trung Quang

Đồng Nai có diện tích đất công nghiệp lớn, nhiều ngành công nghiệp sản xuất, nhưng giá trị sản xuất hàng hóa trên một diện tích đất chưa cao, ít DN FDI sản xuất hàng công nghệ cao. Do đó, Đồng Nai cần tập trung thu hút các DN FDI sản xuất hàng hóa giá trị cao nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất công nghiệp.

Từ thực tế đó, Đồng Nai đã từng bước chọn lọc trong thu hút đầu tư đối với các dự án đầu tư vào tỉnh. Điều này nhằm giảm thiểu những tác động xấu đến môi trường, bởi so với nhiều địa phương khác, Đồng Nai phát triển KCN và thu hút đầu tư từ rất sớm. Cùng với sự phát triển của kinh tế đã nảy sinh các vấn đề về môi trường, do đó, tỉnh đã quyết định chọn lọc thu hút đầu tư, ưu tiên ngành nghề công nghệ cao, ít thâm dụng đất, đồng thời tạo ra giá trị gia tăng cao cho sản phẩm.

Song song chọn lọc trong thu hút đầu tư từng dự án riêng lẻ, Đồng Nai đang đẩy mạnh phát triển các KCN theo mô hình sinh thái. KCN Amata là mô hình đầu tiên của Đồng Nai đi theo hướng này.

Ông Phạm Anh Tuấn, Giám đốc cấp cao Quản lý nước và môi trường Công ty cổ phần Đô thị Amata Biên Hòa, chủ đầu tư dự án nhận định: Phát triển bền vững, kinh tế tuần hoàn mang lại nhiều lợi ích kinh tế và môi trường. KCN Amata đang xây dựng các cộng sinh công nghiệp, mang lại lợi ích rõ ràng về kinh tế môi trường, đáp ứng các điều kiện xuất khẩu. Các KCN sau này của Tập đoàn Amata định hướng phát triển sinh thái như ở Quảng Ninh hay KCN công nghệ cao Long Thành.

Từ Amata, Đồng Nai sẽ tiếp tục phát triển các KCN khác theo hướng sinh thái như: Long Đức, Phước An, Bàu Cạn - Tân Hiệp... Theo đó, phát triển KCN theo mô hình xanh và khép kín, thu hút dự án đầu tư theo hướng chuyên ngành để tạo ra chuỗi liên kết sản xuất và thực hiện cộng sinh công nghiệp.

Theo Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Võ Tấn Đức, Đồng Nai đã đặt ra lộ trình net zero vào năm 2050 và công nghiệp là một trong 7 lĩnh vực tỉnh ưu tiên tập trung. Bên cạnh các giải pháp về xanh hóa các KCN và nhà máy cũ, thu hút đầu tư mới có chọn lọc, yêu cầu có lộ trình và thực hiện giảm phát thải, tỉnh quan tâm đến hình thành các KCN theo hướng xanh, sinh thái đáp ứng các quy chuẩn của net zero. Tỉnh đề nghị các nhà đầu tư hạ tầng KCN, DN trên địa bàn đẩy mạnh chuyển dịch xanh trong lĩnh vực công nghiệp, gắn tăng trưởng kinh tế với bảo vệ môi trường.

V.T