Đồng kiến tạo quốc gia – vận hội mới của doanh nhân Việt

Từ phận “ngồi chờ, đi xin” tới vai trò đồng kiến tạo đất nước

Hai tuần trước thời điểm ngày 13-10 - ngày doanh nhân Việt Nam, nhiều sự kiện gặp mặt đại diện doanh nghiệp, doanh nhân tiêu biểu được tổ chức, nhằm tôn vinh giới doanh nhân, doanh nghiệp và cũng là dịp để các bên trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm phát triển.

Khách hàng tìm hiểu sản phẩm động cơ ô tô do một doanh nghiệp tư nhân Việt Nam phát triển. Ảnh: H.T

Từ việc “mở quán phở ở các phường phải theo quy hoạch” và “đánh máy chữ thuê, photocopy cũng phải xin giấy phép”, khu vực kinh tế tư nhân dần được “cởi trói” và đóng góp nhiều hơn vào sự phát triển của đất nước, sau khi Luật doanh nghiệp năm 1999 có hiệu lực.

Trong đó, cầu Mỹ Thuận 2 được thi công trong thời gian ngắn hơn và có mức chi phí đầu tư thấp hơn hơn cầu Mỹ Thuận 1, hay các kết cấu mái vòm thép của Trung tâm triển lãm Việt Nam (VEC)… là những minh chứng điển hình về sự lớn mạnh, năng lực làm chủ công nghệ và khát vọng vươn lên của doanh nghiệp tư nhân Việt Nam.

Báo cáo toàn cảnh kinh tế tư nhân Việt Nam 2025 do VietnamFinance công bố cũng cấp những thông tin tương tự. Theo đó, điều khiến Chính phủ dần thay đổi cách nhìn về kinh tế tư nhân là những kết quả thực tiễn khu vực này mang lại trong quá trình xóa đói giảm nghèo, đưa đất nước trở lại quỹ đạo tăng trưởng, nhờ đóng góp khoảng 46% GDP, tạo ra khoảng 30% nguồn thu ngân sách nhà nước, thu hút 85% lực lượng lao động.

Trong đó, đã xuất hiện một số doanh nghiệp tư nhân lớn, chủ động chuyển đổi, đầu tư vào các ngành công nghiệp mới, qua đó từng bước phát triển trở thành lực lượng dẫn dắt, kéo theo sự phát triển của nhiều ngành, lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế.

Tuy nhiên, bên cạnh nét tích cực, bức tranh toàn cảnh về khu vực tư nhân vẫn xuất hiện gam màu tối, như: vướng mắc về thể chế, pháp luật chưa được sửa đổi, bổ sung kịp thời; việc phân cấp, phân quyền, cắt giảm một số quy định, thủ tục hành chính, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, điều kiện kinh doanh chưa triệt để… khiến nhiều doanh nghiệp vẫn trong tâm thế “chờ đợi” và “đi xin”.

Bà Thái Hương, Chủ tịch Hội đồng chiến lược, Tập đoàn TH, cho biết doanh nghiệp luôn coi luật là tôn chỉ, nhưng cần phải được hướng dẫn luật. Chẳng hạn, Luật quy định xây dựng trang trại phải cách nhà dân 200m, nên doanh nghiệp chọn xây dựng công trình cách nhà dân 270m.

Nhưng hiện Luật lại yêu cầu phải cách 400m, khiến doanh nghiệp rất phân vân. Bởi khi hỏi các bộ, ban, ngành, lại nhận được phản hổi “Phải làm đúng luật!”.

Với câu chuyện sáp nhập bộ máy, đại diện TH nêu thực trạng nhiều nhân sự được sắp xếp về bộ phận mới, sau quá trình sáp nhập, nên chưa thể tiếp quản đầy đủ thông tin, hồ sơ, tài liệu… dẫn tới nhiều dự án rơi vào trình trạng dở dang.

“Có dự án đã làm đúng luật, chuẩn bị kỹ, nhưng đến giai đoạn sáp nhập thì dừng lại chờ cơ quan mới. Cơ quan mới lại bắt đầu làm lại lần nữa, rất tốn kém thời gian”, bà Hương nói.

Còn ông Trần Đình Long, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Hòa Phát, vẫn muốn tinh thần thực hiện Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị sẽ được đẩy nhanh hơn, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp. Bởi thời gian là yếu tố sống còn trong môi trường cạnh tranh gay gắt hiện nay.

“Khi doanh nghiệp gửi các văn bản kiến nghị, mong Chính phủ, các bộ, ngành xem xét và giải quyết nhanh hơn, để không lỡ nhịp cơ hội phát triển”, ông Long nói.

Còn tại chương trình Toàn cảnh Kinh tế tư nhân Việt Nam lần thứ nhất (ViPEL 2025), bà Phạm Thị Ngọc Thủy, Giám đốc Văn phòng ban IV, cho biết doanh nghiệp thường gặp cơ quan quản lý Nhà nước thường trong tâm thế kêu khó, kêu khổ. Do đó, cần có giải pháp để các bên gặp nhau với tâm thế khác.

“Cần mô hình mới để Nhà nước và doanh nghiệp có thể bắt tay nhau, cùng làm việc trong cơ chế chung. Trong đó, doanh nghiệp lớn phải dẫn dắt các doanh nghiệp còn lại, để làm sao doanh nghiệp vừa cũng có cơ hội bứt phá và doanh nghiệp nhỏ cũng ko cảm thấy nằm ngoài “cuộc chơi”, bà Thủy nói.

Thực tế, thời gian qua, ViPEL cũng đã tập hợp lực lượng nòng cốt của các ngành kinh tế, hình thành bốn ủy ban chuyên môn và ra mắt một số dự án, như: Liên minh Kinh tế tầm thấp Việt Nam (LAE Việt Nam) hợp tác với UBND TPHCM, hướng tới mô hình "drone capital" - thủ đô của các thiết bị bay; hợp tác công - tư giữa Hà Nội, Sovico, UNESCO trong phát triển thủ đô sáng tạo trên nền tảng di sản và giá trị truyền thống…

Chính phủ hành động, tư nhân đồng lòng đưa Việt Nam “cất cánh”

Sự ra đời của tư của Nghị quyết 68, với những thay đổi về tư duy quản lý và thực thi theo hướng giảm phiền hà (cắt giảm giấy phép kinh doanh, đơn giản thủ tục hành chính), tăng bảo vệ, khơi thông nguồn lực đang mở ra những cơ hội mới cho các doanh nghiệp tư nhân “dám nghĩ lớn, làm lớn”.

Hơn nữa, việc Chính phủ chuyển từ tư duy “quản lý – kiểm soát” sang “kiến tạo – phục vụ”, thể hiện qua hệ thống pháp luật – vốn từng được coi là công cụ quản lý – nay được nhìn nhận như nguồn lực phát triển, theo lời Phó Thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình, cũng góp phần mở lối cho doanh nghiệp và yếu tố đổi mới sáng tạo.

Cầu Mỹ Thuận 2 sẵn sàng phục vụ xe lưu thông. Ảnh: Hồng Nam

Nhưng để tận dụng được vận hội này, ông Trương Gia Bình, Chủ tịch HĐQT FPT, cho rằng không thể "mạnh ai nấy làm". Theo đó, các doanh nghiệp lớn sẽ chung tay giúp đỡ các doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Chẳng hạn, mô hình hợp tác giữa LAE Việt Nam và TPHCM nhằm phát triển không gian kinh tế tầm thấp là mình chứng của sự kết hợp giữa khu vực công và tư, đòi hỏi cơ chế linh hoạt để xử lý những vấn đề phát sinh thực tế.

“Doanh nghiệp tư nhân hiện đang chịu nhiều thủ tục hành chính, trong khi lại là khu vực năng động, cạnh tranh. Vì thế, mô hình công - tư đồng hành sẽ giúp các bên bổ trợ cho nhau theo hướng ‘thiếu đâu đề xuất đó’. Đồng thơìm đảm bảo cơ hội phát triển không chỉ dành cho một vài doanh nghiệp, mà được chia sẻ rộng rãi trong cộng đồng”, ông Bình nói.

Bên cạnh đó, vị này cũng kỳ vọng mô hình liên minh kinh tế (gồm doanh nghiệp, start-up, cơ sở đào tạo), cùng cơ chế kết nối công - tư, sẽ thúc đẩy việc xây dựng các chính sách hỗ trợ ngành. Trước mắt, họ đã đề xuất thí điểm giao hàng bằng thiết bị bay không người lái (drone) tại TPHCM trong bối cảnh chính quyền thành phố đã chấp thuận việc thử nghiệm drone với tốc độ bay tối đa 100 km/h, trong khung giờ 7-17h hàng ngày, từ ngày 24-11-2025.

Về dài hạn, muốn hình thành các doanh nghiệp tư nhân lớn và mạnh, ông Trần Đình Long cho rằng Nhà nước cần gián tiếp tạo động lực để các doanh nghiệp phát triển bền vững hơn.

Chẳng hạn, với những sản phẩm do doanh nghiệp nội địa sản xuất và đã đáp ứng đủ yêu cầu, thì Nhà nước sẽ đặc biệt ưu tiên sử dụng tại các dự án và chương trình đầu tư. Đây vừa là cách hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam, vừa là hành động cụ thể thực hiện chủ trương "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam".

“Các doanh nghiệp trong nước rất nỗ lực đầu tư, mở rộng sản xuất, sẵn sàng tham gia các chương trình quốc gia như xây dựng nhà ở xã hội, phát triển hạ tầng, nhà ở cho công nhân, sinh viên… Chúng tôi mong Chính phủ có thêm cơ chế đặt hàng, đấu thầu minh bạch và ưu tiên hàng Việt trong các dự án này”, ông Long nói.

Vân Phong