Đơn vị điều độ hệ thống điện quốc gia lý giải việc cắt giảm công suất điện gió

Lý do nhiệt điện than được huy động

Theo Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và thị trường điện Quốc gia (NSMO), thời gian qua, đặc biệt là tháng 10 và đầu tháng 11, công tác vận hành hệ thống điện quốc gia gặp rất nhiều thách thức, chủ yếu do các yếu tố bất lợi từ thời tiết và tình hình thủy văn của các hồ chứa thủy điện.

NSMO nhấn mạnh, thông thường, tháng 10 và tháng 11 hàng năm là thời điểm các hồ thủy điện trên toàn hệ thống chuyển sang giai đoạn tích nước để chuẩn bị cho mùa khô năm sau. Thời điểm này mưa lũ và các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão lớn kế tiếp nhau thường không xảy ra.

Song thực tế vận hành năm 2025 cho thấy, tình hình hoàn toàn trái ngược do ảnh hưởng của nhiều cơn bão lớn xuất hiện liên tiếp nhau trong tháng 10 và tháng 11, cũng như các hình thái thời tiết cực đoan và có tính chất tích lũy liên tục đã ảnh hưởng đến công tác vận hành hệ thống điện.

Cụ thể, về đặc điểm phụ tải, mặc dù nhu cầu tiêu thụ điện tiếp tục duy trì ở mức thấp (do ảnh hưởng của bão và thời tiết), nhưng hình dáng biểu đồ phụ tải xuất hiện đỉnh nhọn theo đặc điểm mùa và có tốc độ tăng nhanh vào khoảng thời gian từ 17h45-18h00 hàng ngày, chênh lệch giữa phụ tải miền Bắc vào thấp điểm ban đêm và cao điểm tối có thể lên tới 10.000-11.500 MW, đồng thời trong khung giờ cao điểm có thể tăng hoặc giảm 2.500-2.800 MW trong vòng 30-40 phút.

Các doanh nghiệp điện gió ở Quảng Trị “kêu cứu” vì bị cắt giảm công suất phát điện. Ảnh: Hoàng Hà

Về tình hình thủy văn, theo quy trình vận hành liên hồ chứa và quy luật thủy văn hàng năm, thời điểm hiện tại hầu hết các hồ thủy điện miền Bắc, miền Nam và một số hồ khu vực miền Trung đã chuyển sang giai đoạn tích nước, đặc biệt các hồ thủy điện trên lưu vực sông Hồng ở miền Bắc đã chuyển sang giai đoạn vận hành mùa cạn từ ngày 16/9.

Tuy nhiên, do ảnh hưởng liên tiếp của các cơn bão từ đầu tháng 10 đến nay đã khiến số lượng các hồ chứa xả điều tiết vẫn tiếp tục duy trì ở mức cao, thậm chí thời điểm đầu tháng 11 số lượng hồ xả tăng lên mức 82-91/122 hồ, với tổng công suất các hồ thủy điện xả tăng lên 15.940-17.040 MW (trên tổng số 19.600 MW thủy điện toàn hệ thống).

NSMO cũng cho biết, nguồn năng lượng tái tạo biến động mạnh. Công suất nguồn điện gió tăng cao khi bão ảnh hưởng vào đất liền, công suất khả phát lên tới 3.400-4.000 MW, tăng khoảng 3-4 lần so với trước đó.

Còn việc huy động các tổ máy nhiệt điện được NSMO giải thích: “Để đảm bảo đủ công suất đáp ứng phụ tải đỉnh cao điểm 18h00”. Do vậy, cần thiết phải duy trì huy động các tổ máy nhiệt điện than (vốn có thời gian khởi động lâu, không thể ngừng/khởi động liên tục, linh hoạt như thủy điện) chỉ để tăng huy động công suất vào cao điểm. Với hầu hết các giờ còn lại trong ngày, nhiệt điện than chỉ được huy động ở mức công suất tối thiểu theo yêu cầu kỹ thuật tổ máy để đảm bảo an toàn tổ máy.

Bên cạnh đó, các tổ máy nhiệt điện than cần duy trì để đảm bảo quán tính của hệ thống điện, đảm bảo chế độ điện áp khu vực và chống quá tải các đường dây tải điện.

“Ngoài ra, các nhà máy điện BOT phải huy động để đảm bảo cam kết bao tiêu vật lý theo hợp đồng BOT có bảo lãnh của Chính phủ với tổng công suất lên đến hơn 4.000 MW. Đây cũng là một cấu phần chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu huy động nguồn điện”, NSMO cho hay.

Không có chuyện phân biệt đối xử

Với vai trò là đơn vị điều độ hệ thống điện quốc gia, NSMO khẳng định luôn đặt mục tiêu vận hành hệ thống điện an toàn, ổn định lên hàng đầu.

Từ đầu tháng 10/2025, đơn vị này đã thực hiện nhiều biện pháp theo chỉ đạo của Thủ tướng và Bộ Công Thương về chủ động ứng phó bão số 11, 12, 13, nhằm đảm bảo vận hành an toàn hồ chứa, huy động hợp lý các nguồn điện, bảo đảm cung cấp đủ điện, có dự phòng và phối hợp với các đơn vị phát điện, quản lý lưới điện.

Theo đó, NSMO đã cho ngừng dự phòng gần 3.000 MW nhiệt điện than ở miền Bắc sau bão số 13; khởi động hoặc ngừng các tổ máy tuabin khí để đáp ứng công suất đỉnh; tối đa hóa truyền tải trên đường dây liên kết nhằm giải tỏa công suất nguồn điện.

“Dù vậy, hệ thống vẫn ở trạng thái thừa nguồn cả trong thấp điểm đêm và thấp điểm trưa”, NSMO nói. Từ đó, đơn vị này đã bắt buộc phải thực hiện điều chỉnh huy động các nhà máy điện, giảm đồng đều giữa các loại hình nguồn năng lượng tái tạo và các nguồn thủy điện đang xả khi lượng công suất dư thừa lớn.

Song song với đó, NSMO đã chủ động thông báo, cập nhật kịp thời tình hình vận hành hệ thống điện trên cổng thông tin điện tử và các kênh truyền thông của công ty.

“Việc giảm huy động công suất là giải pháp kỹ thuật bắt buộc để đảm bảo hệ thống điện vận hành an toàn, ổn định, liên tục và duy trì tần số, điện áp trong giới hạn cho phép cũng như đảm bảo an toàn cho các tổ máy đang huy động trên hệ thống. Công tác điều độ và ra lệnh giảm huy động được thực hiện dựa trên các tính toán kỹ thuật, đảm bảo nguyên tắc công bằng, minh bạch và không phân biệt đối xử giữa các đơn vị”, NSMO khẳng định.

Theo đánh giá của NSMO, tình trạng thừa nguồn này xảy ra do ảnh hưởng của nhiều yếu tố xếp chồng, trong đó có các cơn bão lớn xuất hiện liên tiếp với các hình thái thời tiết cực đoan, có tính chất tích lũy liên tục trong một khoảng thời gian và sẽ không kéo dài (phụ thuộc vào tình hình bão, lũ trong thời gian còn lại của năm 2025).

Dự kiến, tình hình sẽ sớm được cải thiện khi các hoàn lưu bão kết thúc và điều kiện thủy văn trở lại theo các quy luật thông thường, các nguồn điện khác sẽ được huy động thêm để đảm bảo vận hành an toàn hệ thống và tích, giữ nước các hồ thủy điện, chuẩn bị cho mùa khô năm 2026.

Tâm An