Đón Tổng thống Donald Trump trong hào nhoáng, nước Anh được gì?

Trong bài phát biểu tại quốc yến ở London, Tổng thống Mỹ Donald Trump khẳng định mối quan hệ giữa Mỹ và Vương quốc Anh là “không thể phá vỡ”. Song, thực tế cho thấy Chính phủ Anh đã phải căng thẳng suốt nhiều ngày trước chuyến thăm cấp nhà nước này, bởi chỉ một sơ suất nhỏ cũng có thể tác động đến “mối quan hệ đặc biệt” - và qua đó ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín chính trị của Thủ tướng Keir Starmer.

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại quốc yến. Ảnh: Getty Images

Thời điểm nhạy cảm

Chuyến công du của ông Trump diễn ra trong bối cảnh không thuận lợi đối với Thủ tướng Starmer. Ngay trước chuyến thăm, ông buộc phải cách chức Đại sứ Anh tại Mỹ Peter Mandelson, sau khi mối quan hệ khó phủ nhận giữa ông này và tội phạm tình dục Jeffrey Epstein bị phanh phui. Động thái này đồng thời khiến London phải khéo léo xử lý để dư luận không “quay sang” soi xét các mối liên hệ trong quá khứ giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và ông Epstein, dù Tổng thống Mỹ khẳng định ông đã chấm dứt quan hệ với nhân vật tai tiếng này từ giữa những năm 2000 và không còn liên lạc nhiều năm trước khi ông Epstein qua đời trong tù năm 2019.

Chính phủ Anh quyết tâm không để bất kỳ yếu tố nào làm hỏng chuyến thăm của Tổng thống Mỹ. Tổng thống Mỹ được giữ cách xa công chúng nhằm tránh cảnh đối diện các cuộc tuần hành phản đối.

Nếu chỉ xét trên phương diện duy trì sự suôn sẻ, chuyến thăm Anh của Tổng thống Mỹ có thể xem là thành công. Tuy nhiên, khi các lễ nghi kết thúc, câu hỏi đặt ra là sau tất cả những nghi thức long trọng, nước Anh thực sự nhận được gì?

Thủ tướng Anh Keir Starmer thảo luận với Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Chequers. Ảnh: Reuters/TTXVN

Còn nhiều nghi ngờ từ những cam kết kinh tế

Thành tựu lớn nhất được công bố trong chuyến thăm của Tổng thống Donald Trump là gói đầu tư trị giá 150 tỷ bảng (khoảng 203 tỷ USD) từ các doanh nghiệp Mỹ, được đặt tên là “Thỏa thuận Thịnh vượng công nghệ”. Trong đó, khoảng 31 tỷ bảng đến từ các tập đoàn công nghệ nhằm củng cố hạ tầng trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ của Anh, phần lớn (90 tỷ bảng) đến từ quỹ đầu tư Blackstone trong vòng một thập kỷ tới. Chính phủ Anh khẳng định các khoản đầu tư này sẽ tạo thêm khoảng 7.600 việc làm, một tin tức cần thiết trước kỳ công bố ngân sách tháng 11.

Tuy nhiên, giới phân tích bày tỏ sự thận trọng. Nhiều khoản vốn thực chất là các dự án đã được công bố trước đó, nay được gộp lại để trùng với thời điểm chuyến thăm của ông Donald Trump. Ông Olivia O’Sullivan, Giám đốc chương trình “UK in the World” tại Viện Chatham House nhận xét: “Có rất nhiều dấu hỏi về chi tiết của những thỏa thuận này, bao gồm cả việc Vương quốc Anh đã nhượng bộ ra sao để giữ quan hệ công nghệ mật thiết với Mỹ”.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Anh Keir Starmer đã ký thỏa thuận hợp tác tại Chequers, Anh ngày 18/9. Ảnh: Reuters/TTXVN

Để xây dựng hạ tầng AI theo tầm nhìn của các tập đoàn như Nvidia, Anh sẽ cần tăng cường nguồn cung năng lượng. Điều này càng nhạy cảm bởi Tổng thống Trump từ lâu đã chỉ trích kế hoạch của London dừng cấp phép khai thác dầu khí mới. Tuy nhiên, hai bên đã tìm được điểm chung ở lĩnh vực năng lượng hạt nhân, ký kết thỏa thuận nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc xây dựng các nhà máy điện hạt nhân ở cả hai nước.

Dù vậy, lợi ích kinh tế từ những cam kết này vẫn còn ở phía trước. Như ông O’Sullivan nhấn mạnh: “Kết quả mới là điều quan trọng. Người dân mong muốn nhìn thấy tác động thực sự, nhưng sẽ phải chờ đợi trong một khoảng thời gian đáng kể”.

Thương mại và những kỳ vọng chưa trọn vẹn

Về thương mại, bức tranh vẫn chưa sáng sủa. Mức thuế 10% mà Mỹ áp lên phần lớn hàng hóa Anh được coi là “dễ thở” hơn so với mức áp cho Liên minh châu Âu (EU), và Anh có thể tự hào là quốc gia đầu tiên đạt thỏa thuận hậu thuế quan với Washington. Nhưng một mức thuế 10% vẫn cao hơn nhiều so với thời điểm trước khi ông Trump trở lại Nhà Trắng. Hơn nữa, nội dung cụ thể của thỏa thuận thương mại vẫn còn rất sơ sài.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Anh Keir Starmer trong cuộc họp báo chung sau cuộc gặp tại Chequers, Anh ngày 18/9. Ảnh: Reuters/TTXVN

Kỳ vọng về việc Mỹ xóa bỏ mức thuế 25% đối với thép xuất khẩu của Anh đã bị gác lại, khiến ngành thép của nước này thêm khó khăn. Tháng trước, nhà máy thép lớn thứ ba của Anh đã phải chuyển sang sự kiểm soát của chính phủ.

Chính sách đối ngoại: Tránh va chạm, ít cam kết

Trên mặt trận đối ngoại, Thủ tướng Starmer đã khéo léo tránh được những bất đồng lớn với người đứng đầu nước Mỹ. Ông Donald Trump đã bày tỏ quan điểm không đồng tình với kế hoạch của Anh công nhận Nhà nước Palestine trong tháng này, nhưng không có lời chỉ trích gay gắt nào trong suốt chuyến thăm.

Tuy nhiên, London cũng không giành được cam kết đáng kể nào. Thủ tướng Starmer đã không thể thuyết phục được Tổng thống Mỹ đưa ra những cam kết chính sách đối ngoại mới. Với cuộc xung đột Nga - Ukraine, mặc dù ông Trump nói rằng “Tổng thống Nga Vladimir Putin đã thực sự làm tôi thất vọng”, nhưng ông cũng không cam kết sẽ gia tăng áp lực buộc ông Putin phải đồng ý một thỏa thuận hòa bình. Thậm chí ông khẳng định, Mỹ sẽ chỉ làm như vậy khi các nước Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) dừng mua dầu khí của Nga.

Thủ tướng Starmer đã không thể thuyết phục được Tổng thống Mỹ đưa ra những cam kết chính sách đối ngoại mới. Ảnh: Tân hoa xã/TTXVN

Tác động chính trị trong nước

Theo các nhà phân tích, điều rõ ràng nhất mà chuyến thăm của Tổng thống Donald Trump để lại có lẽ là sự lan tỏa mạnh mẽ hơn của “chủ nghĩa Trump” trong chính trường Anh.

Ông Nigel Farage, lãnh đạo đảng Reform UK, hiện đang vượt xa Công đảng của Thủ tướng Starmer trong các cuộc thăm dò. Với khẩu hiệu “Làm nước Anh vĩ đại trở lại” và kêu gọi cắt giảm mạnh bộ máy nhà nước, ông Farage tiếp tục gây áp lực mạnh lên Chính phủ.

Vấn đề nhập cư trái phép là một điểm nóng. Farage liên tục chỉ trích Chính phủ về thất bại trong kiểm soát biên giới. Khi được hỏi về kinh nghiệm ở biên giới phía Nam Mỹ, ông Trump đã công khai khuyên Thủ tướng Starmer “điều quân đội” để xử lý vấn đề tại Anh. Lời khuyên này có thể trở thành vũ khí chính trị mới cho phe cánh hữu đối lập.

Thành công hay hụt hẫng?

Theo các chuyên gia, nếu mục tiêu của Thủ tướng Starmer chỉ là giữ cho chuyến thăm của Tổng thống Mỹ diễn ra suôn sẻ, tránh những rủi ro tiềm tàng nhắm vào cả ông và ông Trump thì chuyến thăm có thể coi là thành công. Nhưng nếu kỳ vọng biến “tình yêu” của Tổng thống Mỹ thành những cam kết cụ thể về thương mại hay chính sách đối ngoại, thì nước Anh dường như đang phải chấp nhận một cảm giác hụt hẫng sau những nghi lễ hào nhoáng.

Rốt cuộc, việc những nghi lễ này có mang lại lợi ích xứng đáng cho nước Anh hay không, sẽ chỉ được trả lời bằng kết quả cụ thể trong thời gian tới.

Hồng Nhung