'Đòn kép' trút xuống Ukraine: Nga mở mặt trận mới, Mỹ muốn chốt thỏa thuận

Nga đạt bước tiến chậm nhưng chắc

Từ thành phố tiền tuyến Pokrovsk ở miền đông Donetsk đến Zaporizhzhia ở phía nam và khu vực phía bắc Kharkov, Nga đang đạt được những bước tiến mới.

Phía Nga muốn Ukraine nhượng lại các vùng lãnh thổ quan trọng theo đề xuất của phía Mỹ hoặc đối mặt với việc quân đội Nga sẽ giành quyền kiểm soát bằng vũ lực. Tổng thống Trump dường như cũng đồng tình với quan điểm này, cảnh báo rằng Ukraine "sẽ thất bại trong một thời gian ngắn" nếu không đồng ý với thỏa thuận mà ông đưa ra.

Ukraine khai hỏa pháo tự hành Caesar về phía quân đội Nga gần Pokrovsk. (Ảnh: Anatolii Stepanov/Reuters)

Tuy nhiên, các nhà quan sát chiến trường nhận định rằng tình hình của Ukraine không hoàn toàn ảm đạm như những gì Mỹ và Nga mô tả.

Theo phần lớn chuyên gia phương Tây, các bước tiến của Nga diễn ra chậm, tuần tự và phần nào bị hạn chế do sức kháng cự mạnh mẽ của Ukraine. Họ cho rằng Moscow có xu hướng phóng đại ưu thế quân sự nhằm giành lợi thế trong quá trình đàm phán với Washington.

Pokrovsk - một đầu mối hậu cần và là tâm điểm giao tranh nhiều tháng nay có thể sớm trở thành thắng lợi mang tính biểu tượng lớn đầu tiên của Điện Kremlin trong hai năm qua. Tuy vậy, theo ông Chris Parry, cựu chỉ huy NATO, Nga khó có thể giành toàn bộ tỉnh Donetsk “mà không phải chịu tổn thất lớn”. Ông Chris Parry cho rằng nếu Ukraine nhượng bộ tại bàn đàm phán, “phần còn lại của nước này sẽ dễ bị tấn công bất cứ khi nào Nga quay trở lại”.

Theo phân tích của Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) - tổ chức tư vấn có trụ sở tại Washington, kể từ ngày 15/8, quân đội Nga tiến quân với “tốc độ rất chậm”, trung bình khoảng 6 km2 mỗi ngày.

Về tổng thể, Nga chỉ giành thêm khoảng 1% lãnh thổ kể từ tháng 11/2022, theo đánh giá của các nhà quan sát chiến sự. Phần lớn trong số 20% lãnh thổ Ukraine mà Moscow đang kiểm soát là những khu vực do lực lượng ly khai thân Nga chiếm giữ từ năm 2014, cùng với bán đảo Crimea.

ISW cho rằng, ngay cả khi duy trì được đà tiến hiện tại ít nhất đến tháng 8/2027, thậm chí lâu hơn, Nga vẫn sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức. ISW nhận định việc Tổng thống Vladimir Putin gây sức ép buộc Ukraine nhượng lại lãnh thổ không phải vì tình thế “đã rồi”, mà nhằm “tiết kiệm đáng kể thời gian, công sức, nhân lực và tài nguyên cho Nga”.

“Đòn kép” trút xuống Ukraine

Ở chiều ngược lại, ngay cả những người ủng hộ mạnh mẽ nhất cho Ukraine cũng thừa nhận tình thế hiện nay không thuận lợi đối với quân đội nước này. Câu hỏi đặt ra là liệu Kiev có thể tiếp tục cầm cự trước sức ép quân sự từ Nga nếu họ không phải đối mặt thêm áp lực đàm phán hay nhượng bộ từ phía Mỹ.

“Đó là câu hỏi trị giá hàng triệu USD. Chúng ta đang chứng kiến một cuộc chiến tiêu hao, nơi cả hai phía đều phải trả giá đắt để giữ hoặc giành những phần lãnh thổ ngày càng thu hẹp”, ông Michael A. Horowitz, chuyên gia tư vấn địa chính trị tại Jerusalem, nhận định.

Theo ông Horowitz, Pokrovsk hiện đang đứng trước nguy cơ thất thủ bất chấp các nỗ lực giữ vững phòng tuyến của Ukraine. Điều này có thể cho phép quân đội Nga chuyển trọng tâm lên phía bắc, hướng tới “vành đai pháo đài” gồm Druzhkivka, Kramatorsk, Slovyansk và Kostyantynivka - tuyến phòng thủ nhiều tầng mà Kiev đã mất nhiều năm thiết lập và củng cố. Nếu Ukraine chấp nhận nhượng lại Donetsk, điều này sẽ đồng nghĩa với việc Kiev trao quyền kiểm soát các đô thị chiến lược này cho Nga. Nhiều nhà phân tích Ukraine tin rằng kịch bản này khó có thể đánh dấu điểm kết thúc cho cuộc chiến, trái lại, Nga sẽ có bàn đạp vững chắc tại trung tâm Ukraine từ đó tiếp tục phát động những cuộc tấn công mới.

Quân đội Ukraine đã cố thủ tại Pokrovsk hơn một năm qua. Hiện phần lớn lực lượng nước này bị ghìm chặt tại vị trí do máy bay không người lái Nga liên tục hoạt động trên bầu trời, buộc họ phải phụ thuộc vào các phương tiện tiếp tế như robot bánh xích điều khiển từ xa.

Xa hơn về phía đông bắc tại chiến tuyến Donetsk, Nga tuyên bố đã kiểm soát thêm ngôi làng Yampil. Nhóm Black Bird Group - cơ quan phân tích tình báo nguồn mở của Phần Lan cho rằng, ở Zaporizhzhia, Nga có thể đã chiếm khoảng 15 ngôi làng kể từ tháng 9/2025.

Cùng lúc, hai bên tiếp tục đưa ra những tuyên bố trái ngược về tình hình tại Kupiansk, thành phố thuộc vùng Kharkov. Chỉ huy Nga Sergei Kuzovlev báo cáo với Tổng thống Putin rằng đây là “mắt xích quan trọng trong hệ thống phòng thủ của Ukraine”. Tuy nhiên, giữa tuần qua, Bộ Tổng tham mưu Ukraine khẳng định khu vực này vẫn nằm trong quyền kiểm soát của họ và cho rằng các tuyên bố của Nga chỉ nhằm “che giấu những tổn thất nghiêm trọng” của phía Moscow.

Trong bài phát biểu hôm 21/11, Tổng thống Putin cảnh báo rằng nếu Kiev bác bỏ nỗ lực hòa giải do Tổng thống Trump thúc đẩy, “thì cả họ và những nước hiếu chiến châu Âu nên hiểu rằng những chiến thắng gần đây của Nga chắc chắn sẽ lặp lại ở các khu vực quan trọng khác trên mặt trận”.

“Điều đó có thể không xảy ra nhanh như chúng ta mong muốn nhưng chắc chắn sẽ thành hiện thực”, ông Putin khẳng định.

Hồng Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo NBC News