Đơn giản hóa quy trình, công khai thông tin cấp phép xây dựng để người dân, doanh nghiệp giám sát

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải trình bày Báo cáo thẩm tra Luật Xây dựng (sửa đổi)

Sáng 4/11, tiếp tục chương trình làm việc của Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày Tờ trình dự án Luật Xây dựng (sửa đổi).

Tờ trình Dự án Luật Xây dựng (sửa đổi) cho thấy, nội dung sửa đổi của Luật Xây dựng tập trung vào các vấn đề: Phân loại dự án để xác lập các nội dung quản lý nhà nước về xây dựng theo từng hình thức đầu tư; quy định về hình thức quản lý dự án; quy định về xác định, quản lý chi phí phù hợp với thông lệ quốc tế, các pháp luật có liên quan và thực tiễn triển khai trong thời gian vừa qua; quy định về quản lý hợp đồng; đáp ứng yêu cầu về hội nhập quốc tế, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyến đổi số trong hoạt động xây dụng; quy định về lập, thẩm định dự án đầu tư xây dựng theo hướng đơn giản hóa thủ tục hành chính; quy định về lập, thẩm định, phê duyệt thiết kế xây dụng theo hướng bãi bỏ thủ tục hành chính; quy định về cấp giấy phép xây dựng theo hướng mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng, đơn giản hóa thủ tục; quy định về xây dụng công trình theo hướng đơn giản hóa thủ tục hành chính; cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh trong quản lý năng lực hoạt động xây dựng.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày Tờ trình dự án Luật Xây dựng (sửa đổi). Ảnh: mediabaoquochoi

Báo cáo thẩm tra Luật Xây dựng (sửa đổi) của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường (KH,CN&MT) do Chủ nhiệm Ủy ban KH,CN&MT Nguyễn Thanh Hải trình bày đánh giá cao việc dự thảo Luật được xây dựng theo hướng luật khung, luật nguyên tắc, quy định những vấn đề nền tảng, ổn định lâu dài, đồng thời giao Chính phủ và các bộ, ngành hướng dẫn chi tiết để bảo đảm tính linh hoạt, phù hợp thực tiễn.

Tuy nhiên, "việc giao nhiều cơ quan quy định chi tiết có thể dẫn đến chồng chéo, mâu thuẫn giữa các văn bản dưới luật (về đất đai, đầu tư, xây dựng, viễn thông, hạ tầng kỹ thuật, thẩm quyền thẩm định, cấp phép, quản lý chất lượng công trình...), nhất là trong bối cảnh hoàn thiện mô hình chính quyền hai cấp hiện nay", Chủ nhiệm Ủy ban KH,CN&MT Nguyễn Thanh Hải thông tin.

Nâng cao hiệu quả và tính minh bạch trong quản lý đầu tư xây dựng

Liên quan đến quản lý dự án đầu tư xây dựng, Chủ nhiệm Ủy ban KH,CN&MT cho biết, một số ý kiến cho rằng, dự thảo Luật (sửa đổi) quy định khá nhiều về quyền, trách nhiệm các chủ thể trong hoạt động xây dựng nhưng còn thiếu gắn kết với cơ chế hợp đồng, công cụ pháp lý điều chỉnh trực tiếp quan hệ giữa các bên, trong đó có nguyên tắc về "bồi thường theo hợp đồng" để bảo đảm tính linh hoạt, tự chịu trách nhiệm, phù hợp nguyên tắc tự do, tự nguyện cam kết, hạn chế can thiệp hành chính và tránh trùng lặp với Bộ luật Dân sự, pháp luật về đấu thầu. Bên cạnh đó, việc phân loại dự án xây dựng nên dựa trên mục đích, quy mô công trình để bảo đảm tính hợp lý trong cấp phép, quản lý và xử lý hồ sơ.

Các đại biểu tham dự phiên họp. Ảnh: mediabaoquochoi

Về lập, thẩm định dự án và quyết định đầu tư xây dựng, theo ý kiến của Ủy ban KH,CN&MT, dự thảo Luật mới chỉ quy định thẩm quyền thẩm định đối với dự án đầu tư công, đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP) và đầu tư kinh doanh nhưng chưa làm rõ đối với nhóm "dự án đầu tư xây dựng khác". Do đó, cần bổ sung quy định cụ thể về thẩm quyền thẩm định cho các dự án sử dụng vốn ngân sách khác, vốn ODA hoặc vốn vay ưu đãi để tránh bỏ trống cơ chế pháp lý.

Đồng thời, không quy định cứng việc "cơ quan chuyên môn về xây dựng" phải trực tiếp thẩm định, nhằm tránh chồng chéo chức năng giữa cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức thẩm định, đồng thời tạo điều kiện xã hội hóa hoạt động thẩm định, nâng cao hiệu quả và tính minh bạch trong quản lý đầu tư xây dựng.

Cần quy định rõ "người gây lỗi phải bồi thường"

Liên quan đến giấy phép xây dựng, Ủy ban KH,CN&MT cho rằng, giấy phép không phải "rào cản" mà là công cụ bảo vệ quyền lợi và trật tự xã hội, vấn đề nằm ở chất lượng và quy trình cấp phép. Do đó, cần đơn giản hóa quy trình, quy định rõ trách nhiệm, thời hạn xử lý và công khai thông tin để người dân, doanh nghiệp giám sát.

Các đại biểu tham sự phiên họp. Ảnh: mediabaoquochoi

Bên cạnh đó, việc miễn giấy phép xây dựng giúp giảm thủ tục nhưng cần hoàn thiện quy định pháp lý trong Luật Xây dựng hoặc Luật Đất đai để bảo đảm quyền sở hữu tài sản trên đất. Ngoài ra, cần bổ sung cơ chế xử lý vi phạm đối với công trình đã được cấp phép nhưng thi công sai thiết kế, thay đổi công năng hoặc vi phạm quy định, bảo đảm thống nhất và rõ trách nhiệm giữa các bên liên quan.

Về việc quản lý chất lượng, nghiệm thu, bàn giao công trình xây dựng, có ý kiến đề nghị bổ sung quy định nguyên tắc trong quản lý chất lượng công trình theo hướng "làm tốt ngay từ đầu", chuyển trọng tâm từ kiểm tra - phát hiện sang phòng ngừa - kiểm soát chất lượng trong suốt quá trình khảo sát, thiết kế, thi công và bảo trì.

Đồng thời, cần quy định rõ "người gây lỗi phải bồi thường", chỉ xử lý hình sự với hành vi cố ý, gian dối để phân định vi phạm kỹ thuật và hình sự. Cách tiếp cận này giúp nâng cao trách nhiệm nghề nghiệp, bảo đảm chất lượng, an toàn và minh bạch trong đầu tư xây dựng.

HKD