Đơn giản hóa nhưng vẫn bảo đảm thận trọng, chặt chẽ trong trường hợp đặc biệt

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Đỗ Văn Chiến điều hành phiên họp

Bảo đảm hoạt động của Tòa án chuyên biệt

Trình bày Tờ trình dự án Luật, Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Tiến nêu rõ, dự thảo Luật gồm 43 điều, 5 chương. Dự án Luật quy định về nhiệm vụ, quyền hạn; tổ chức bộ máy; thẩm quyền, trình tự, thủ tục tố tụng; thi hành bản án, quyết định; Thẩm phán, Thư ký Tòa án, người đại diện của các bên; bảo đảm hoạt động của Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế.

Về thành phần xét xử sơ thẩm, phúc thẩm hiện có hai quan điểm khác nhau. Quan điểm thứ nhất cho rằng, việc xét xử sơ thẩm bằng một Thẩm phán, không có sự tham gia của Hội thẩm nhân dân. Trường hợp vụ việc phức tạp, theo đề nghị của các bên Chánh án Tòa án quyết định việc xét xử sơ thẩm bằng Hội đồng gồm ba Thẩm phán. Việc xét xử phúc thẩm bằng Hội đồng gồm ba Thẩm phán.

Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Tiến trình bày Tờ trình dự án Luật

Quan điểm thứ hai cho rằng, việc xét xử sơ thẩm bằng một Thẩm phán, không có sự tham gia của Hội thẩm nhân dân; việc xét xử phúc thẩm bằng Hội đồng gồm ba Thẩm phán.

Tòa án nhân dân tối cao nhất trí với quan điểm thứ nhất.

Về thẩm quyền bổ nhiệm Chánh án Tòa án chuyên biệt hiện có hai quan điểm khác nhau. Quan điểm thứ nhất cho rằng, Chánh án Tòa án chuyên biệt do Chánh án Tòa án nhân dân tối cao bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức. Quan điểm thứ hai cho rằng, Chánh án Tòa án chuyên biệt do Chủ tịch nước bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức.

Tòa án nhân dân tối cao nhất trí với quan điểm thứ nhất.

Trình bày tóm tắt Báo cáo thẩm tra dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, Ủy ban tán thành sự cần thiết ban hành với các cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn như được nêu tại Tờ trình của Tòa án nhân dân tối cao.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày tóm tắt Báo cáo thẩm tra dự án Luật

Ủy ban nhất trí với quy định của dự thảo Luật về thành lập Tòa án chuyên biệt đặt tại TP. Hồ Chí Minh; cơ cấu tổ chức của Tòa án có Tòa sơ thẩm, Tòa phúc thẩm và bộ máy giúp việc; các quy định về Thẩm phán và Thư ký Tòa án chuyên biệt; về thẩm quyền của Tòa án và tiếng nói, chữ viết dùng trước Tòa án chuyên biệt; chi phí hợp lý cho luật sư và các quy định khác có liên quan.

Tờ trình của Tòa án nhân dân tối cao nêu 2 vấn đề còn có ý kiến khác nhau, gồm thành phần xét xử sơ thẩm, phúc thẩm (Điều 14) và thẩm quyền bổ nhiệm Chánh án Tòa án chuyên biệt (Điều 8). Đa số ý kiến Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhất trí với Tòa án nhân dân tối cao đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép thực hiện theo quan điểm thứ nhất đối với cả 2 vấn đề.

Đồng bộ, thống nhất về thẩm quyền của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao

Tại phiên họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao dự thảo Luật được Tòa án nhân dân tối cao chuẩn bị công phu, đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét thông qua tại Kỳ họp thứ Mười.

Cho ý kiến về thành phần xét xử sơ thẩm, phúc thẩm tại Điều 14 dự thảo Luật, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga tán thành quan điểm thứ nhất như đang thể hiện tại khoản 1 Điều 14. Theo đó, việc xét xử sơ thẩm bằng một Thẩm phán; trường hợp tranh chấp phức tạp, các bên có đề nghị thì Chánh án Tòa án chuyên biệt phân công Hội đồng xét xử sơ thẩm gồm 3 Thẩm phán; đối với xét xử phúc thẩm thì gồm 3 Thẩm phán. Quy định này vừa bảo đảm đơn giản hóa thành phần Hội đồng xét xử nhưng vẫn bảo đảm thận trọng, chặt chẽ trong trường hợp đặc biệt.

Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga phát biểu

Về thẩm quyền bổ nhiệm Chánh án Tòa án chuyên biệt tại Điều 8 dự thảo Luật, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát tán thành quan điểm thứ nhất là Chánh án Tòa án chuyên biệt do Chánh án Tòa án nhân dân tối cao bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức.

Theo Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát, quy định như vậy bảo đảm đồng bộ, thống nhất về thẩm quyền của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao trong việc bổ nhiệm các chức danh lãnh đạo, quản lý thuộc hệ thống Tòa án nhân dân.

Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Đỗ Văn Chiến nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao Tòa án nhân dân tối cao đã tích cực, khẩn trương chuẩn bị hồ sơ dự án Luật đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét quyết định tại Kỳ họp thứ Mười. Đồng thời, ghi nhận sự nỗ lực, cố gắng của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp dù thời gian rất gấp nhưng đã kịp thời tổ chức thẩm tra dự án Luật.

Quang cảnh phiên họp

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng cơ bản tán thành các nội dung lớn của dự án Luật; cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội, việc áp dụng có nguyên tắc của hệ thống luật giải quyết tranh chấp đề phù hợp với thông lệ quốc tế, bảo đảm tính đồng bộ về thiết chế giải quyết các tranh chấp phát sinh trong phạm vi Trung tâm tài chính quốc tế.

Bên cạnh đó, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội lưu ý, dự án Luật phải bảo đảm: đặc thù, vượt trội, theo bộ quy tắc nhưng phải tuân thủ thông lệ quốc tế, mục tiêu là thu hút nhà đầu tư quốc tế.

Sau khi Quốc hội thảo luận tại tổ và thảo luận tại Hội trường về dự án Luật này, đề nghị Tòa án nhân dân tối cao khẩn trương phối hợp với Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, các cơ quan liên quan nghiên cứu tiếp thu, giải trình ý kiến của các ĐBQH, ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để hoàn thiện dự thảo Luật trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp này.

Minh Trang; Ảnh: Hồ Long