Đòn bẩy tăng trưởng trong bối cảnh chính sách thuế đối ứng

Quang cảnh tọa đàm. Ảnh: Uyên Hương/ BNEWS/TTXVN

Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) là một trong những FTA có hiệu lực thực thi đầu tiên. Do nhiều nước thành viên của CPTPP cũng chính là thành viên các FTA khác với Việt Nam nên tỷ lệ hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sử dụng chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) mẫu CPTPP có sự chia sẻ với mẫu C/O của một số FTA khác.

Tuy nhiên, trước bối cảnh kinh tế thế giới diễn biến rất phức tạp hiện nay, nhiều nước ban hành chính sách thương mại mới; trong đó, có chính sách thuế đối ứng của Hoa Kỳ dự báo sẽ tác động tới sự chuyển dịch dòng chảy xuất nhập khẩu.

Chia sẻ tại Tọa đàm Tận dụng lợi thế xuất xứ trong CPTPP: Đòn bẩy tăng trưởng xuất khẩu trong bối cảnh chính sách thuế đối ứng”do Tạp chí Công Thương tổ chức ngày 5/11, bà Trịnh Thị Thu Hiền - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết: Việc tận dụng ưu đãi Hiệp định CPTPP đã ghi nhận bước tiến lớn.

Nếu năm 2019 mới có 0,7 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu sử dụng chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) mẫu CPTPP (tương đương 2%), đến năm 2024 con số này tăng lên gần 5 tỷ USD, chiếm 8,8%. Đây là tín hiệu tích cực trong bối cảnh nhiều thị trường CPTPP đồng thời là thành viên các FTA khác, khiến doanh nghiệp có nhiều lựa chọn về khuôn khổ ưu đãi thuế quan.

Cùng đó, các thị trường mới như Mexico, Canada hay Peru là điểm sáng nổi bật. Cụ thể, tỷ lệ sử dụng C/O cho các mặt hàng xuất khẩu sang Mexico tăng từ 7% năm 2019 lên 47% năm 2024, một số mặt hàng như thủy sản, da giày đạt tỷ lệ lên tới 70-80%. Tương tự, tại Canada, các nhóm hàng như vali, túi xách, thủ công mỹ nghệ, thủy sản cũng đạt tỉ lệ cấp C/O CPTPP từ 40-80%.

Bà Trịnh Thị Thu Hiền cũng chỉ ra rằng, bên cạnh những thành tựu đạt được, mức độ tận dụng CPTPP nhìn chung thấp hơn Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) hay Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - Vương quốc Anh và Bắc Ireland (UKVFTA), không phải vì doanh nghiệp không quan tâm mà bởi sự chia sẻ giữa các FTA. Chẳng hạn như tại Nhật Bản, hàng hóa Việt Nam có thể hưởng ưu đãi từ 4 FTA khác nhau nên lệ dùng C/O CPTPP chỉ khoảng 3% nhưng tổng tỉ lệ hưởng ưu đãi từ tất cả các FTA lên đến 50%.

Bà Trịnh Thị Thu Hiền- Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương). Ảnh: Uyên Hương/BNEWS/TTXVN

Là một trong những đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam tại CPTPP, Australia ghi nhận mức tăng trưởng mạnh mẽ nhờ ưu đãi thuế quan của Hiệp định. Bà Trần Thị Thanh Mỹ, Phó Tổng Lãnh sự Việt Nam tại Sydney, Trưởng Thương vụ Việt Nam tại Australia chia sẻ: Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Australia đã tăng từ 3,5 tỷ USD năm 2019 lên 6,5 tỷ USD năm 2024, tương đương mức tăng 83%.

Thế nhưng, để thâm nhập và đứng vững tại Australia, doanh nghiệp phải vượt qua các rào cản kỹ thuật khắt khe như an toàn thực phẩm, kiểm dịch, truy xuất nguồn gốc, tiêu chuẩn bao bì và khả năng cạnh tranh mạnh từ các quốc gia như Trung Quốc, Thái Lan, Indonesia hay Ấn Độ, vốn cũng là thành viên có nhiều FTA với Australia.

Bên cạnh việc nâng chuẩn chất lượng, doanh nghiệp cần cải thiện năng lực pháp lý, chủ động nắm bắt quy định thị trường và nâng cao tỷ lệ nội địa hóa nguyên liệu để đáp ứng xuất xứ CPTPP. Đồng thời, các doanh nghiệp nên phối hợp theo ngành hàng để tạo sức mạnh tổng hợp khi thâm nhập thị trường.

Hơn nữa, chính sách thuế đối ứng của Hoa Kỳ được đánh giá là yếu tố thúc đẩy mạnh mẽ việc tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu. Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu có xu hướng chuyển hướng sang các thị trường FTA nhằm tận dụng ưu đãi thuế quan ổn định, trong đó có Australia và các nước CPTPP.

Theo bà Trần Thị Thanh Mỹ, dù sự bất ổn về thuế quan ảnh hưởng ngắn hạn đến xuất khẩu nhưng về dài hạn, Australia vẫn là thị trường giàu tiềm năng đối với hàng hóa Việt Nam nhờ thu nhập cao, nhu cầu ổn định và lợi thế từ CPTPP. Doanh nghiệp cần chủ động chuẩn bị để tận dụng cơ hội này.

Bà Đỗ Thị Phương Thảo, Giám đốc Xuất khẩu Công ty TNHH Thủy sản Lenger Việt Nam cho rằng, CPTPP là cơ hội chiến lược để mở rộng thị trường và nâng cao giá trị của sản phẩm Việt. Với Lenger Việt Nam, doanh nghiệp chuyên chế biến và xuất khẩu ngao xem đây là một cơ hội chiến lược để mở rộng thị trường và nâng cao giá trị của sản phẩm Việt.

Thời gian qua, việc tận dụng lợi thế từ CPTPP được Lenger Việt Nam xác định trên ba hướng chính. Theo đó, công ty hướng tới đa dạng thị trường xuất khẩu, đặc biệt tập trung vào các nước thành viên như Nhật Bản, Canada, Australia. Những thị trường này có thuế suất ưu đãi, tiêu chuẩn cao nhưng ổn định.

Bà Trần Thị Thanh Mỹ- Phó Tổng Lãnh sự Việt Nam tại Sydney, Trưởng Thương vụ Việt Nam tại Australia. Ảnh: Uyên Hương/BNEWS/ TTXVN

Với thị trường Nhật Bản, hiện tại công ty đã có những khách hàng lâu dài và đăng ký những hợp đồng dài hạn với chúng tôi. Với thị trường Canada và Australia công ty đang mở rộng thị trường nghiên cứu khách hàng và tập trung vào những khách hàng tiềm năng để có thể đi sâu vào những thị trường này.

Ngoài ra, Lenger Việt Nam tăng cường năng lực đáp ứng quy tắc xuất xứ nhằm đảm bảo sản phẩm ngao Việt Nam được hưởng ưu đãi thuế quan tối đa. Mặt khác, công ty đầu tư vào vùng nguyên liệu và hệ thống truy xuất nguồn gốc để xây dựng được thương hiệu ngao Việt Nam - sản phẩm bền vững và có trách nhiệm, qua đó cũng khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.

Đối với việc nắm bắt và tận dụng quy tắc xuất xứ theo CPTPP để khai thác thị trường, theo bà Đỗ Thị Phương Thảo, công ty đã chủ động xây dựng chuỗi cung ứng khép kín trong nước, ỷ lệ nguyên liệu nội địa trong sản phẩm đạt tiêu chuẩn xuất xứ theo hiệp định giúp doanh nghiệp hưởng ưu đãi thuế suất thấp hơn đáng kể so với các đối thủ. Đặc biệt, sự đầu tư cần thiết và lâu dài để nâng cao năng lực cạnh tranh không chỉ trong khối CPTPP mà cả ở thị trường khác.

Để thích ứng với chính sách thương mại mới và dài hạn hơn là những biến động, bảo hộ của các thị trường, bà Đỗ Thị Phương Thảo khẳng định: Thay vì bị động trước chính sách thuế đối ứng, đây là động lực để tái cấu trúc và nâng cao năng lực cạnh tranh và hướng tới sự phát triển bền vững hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Việc chuẩn bị dài hạn thì doanh nghiệp cũng đã và đang chủ động xây dựng chuỗi cung ứng nguyên liệu ổn định trong nước và tăng cường các vùng nuôi đạt chứng nhận quốc tế như ASC. Đồng thời công ty cũng đa dạng hóa thị trường không chỉ đối với Hoa Kỳ mà còn là Nhật Bản, Canada hay Australia trong khối CPTPP nói chung.

Thay vì bị động trước chính sách thuế đối ứng, Lenger Việt Nam coi đây là động lực để tái cấu trúc và nâng cao năng lực cạnh tranh và hướng tới sự phát triển bền vững hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Để chuẩn hóa sản xuất theo chuẩn mực quốc tế, bà Trịnh Thị Thu Hiền khuyến cáo doanh nghiệp cũng cần đặc biệt chú trọng lưu trữ hồ sơ xuất xứ để phục vụ xác minh khi cơ quan hải quan nước nhập khẩu yêu cầu. Dù đáp ứng xuất xứ nhưng không cung cấp được hồ sơ đầy đủ vẫn có thể mất ưu đãi.

Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) hiện đang triển khai một loạt giải pháp đồng bộ nhằm hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực đáp ứng quy tắc xuất xứ.

Cục Xuất nhập khẩu đang tập trung hoàn thiện Nghị định mới thay thế Nghị định 31/2018/NĐ-CP quy định về xuất xứ hàng hóa xuất khẩu, xuất xứ hàng hóa nhập khẩu, với trọng tâm siết chặt xử lý các hành vi gian lận xuất xứ, tạo môi trường minh bạch và công bằng hơn cho doanh nghiệp. Cùng đó, việc phân cấp thẩm quyền cấp C/O cho địa phương được đẩy mạnh, giúp rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ và tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong quá trình xuất khẩu.

Uyên Hương/bnews/vnanet.vn