Đổi mới tư duy xây dựng luật, định hình cách quản lý mới đối với doanh nghiệp nhà nước

Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn phát biểu khai mạc Hội nghị.

Nhà nước chỉ quản lý dòng vốn, không can thiệp vào hoạt động quản trị sản xuất, kinh doanh

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn - Phó Trưởng ban thường trực Ban Soạn thảo cho biết, cơ quan soạn thảo đã bám sát vào mục đích, quan điểm chỉ đạo và cụ thể hóa nội dung 6 nhóm chính sách trong hồ sơ đề nghị xây dựng dự án Luật, nên dự thảo Luật gồm 9 Chương và 92 Điều.

Thứ trưởng Cao Anh Tuấn nhấn mạnh, còn nhiều thủ tục để dự thảo Luật trình Chính phủ thông qua và gửi Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội thẩm tra. Do vậy, để đảm bảo chất lượng của hồ sơ xây dựng Luật, Thứ trưởng đề nghị các thành viên Ban Soạn thảo, Tổ Biên tập tiếp tục tham gia, đóng góp ý kiến cụ thể để cơ quan soạn thảo tiếp thu, hoàn chỉnh sớm lấy ý kiến rộng rãi của các bộ, ngành, doanh nghiệp và các đơn vị có liên quan.

Trình bày tóm tắt một số nội dung quan trọng của dự thảo Luật, ông Bùi Tuấn Minh - Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp, thành viên Ban Soạn thảo, Tổ trưởng Tổ Biên tập nêu rõ, Chính phủ đã thông qua và báo cáo Quốc hội phạm vi điều chỉnh Luật là: “Luật này quy định việc quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp; sắp xếp và cơ cấu lại vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp; kiểm tra, giám sát việc quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp”.

Quy định trên nhằm thực hiện nguyên tắc Nhà nước không trực tiếp quản lý pháp nhân doanh nghiệp, mà chỉ quản lý dòng vốn đầu tư tại doanh nghiệp và doanh nghiệp hoạt động theo quy định của pháp luật doanh nghiệp; vốn nhà nước sau khi đã đầu tư vào doanh nghiệp được xác định là tài sản/vốn của pháp nhân doanh nghiệp… Trên cơ sở đó, Nhà nước xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của mình đối với phần vốn của Nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp, Nhà nước là chủ sở hữu đầu tư vốn, không can thiệp hành chính vào hoạt động quản trị sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.

Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp Bùi Tuấn Minh phát biểu tại Hội nghị.

Về đối tượng áp dụng, dự thảo Luật xác định gồm: cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn, người đại diện chủ sở hữu vốn; doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư, bao gồm doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư trực tiếp và doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư khác; cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc phạm vi điều chỉnh của Luật này.

Sau khi nghiên cứu và thực tế hoạt động doanh nghiệp, Cục trưởng Bùi Tuấn Minh nêu rõ, đối tượng “doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư khác” là doanh nghiệp có vốn đầu tư của doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư trực tiếp để thay cho quy định về đối tượng “doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư khác là doanh nghiệp có vốn đầu tư trên 50% vốn điều lệ của doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư trực tiếp 100% vốn điều lệ” của Luật hiện hành.

Tháo gỡ nút thắt, giải phóng nguồn lực cho doanh nghiệp nhà nước

Đóng góp ý kiến tại Hội nghị, ông Nguyễn Văn Mậu - thành viên Hội đồng thành viên Tập đoàn Dầu khí Việt Nam cho rằng, dự thảo luật đã đáp ứng được các nguyên tắc cơ bản mang tính “cách mạng” để thực hiện triệt để chức năng, nhiệm vụ của doanh nghiệp nhà nước (DNNN), cũng như các chủ sở hữu, đại diện vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Đồng thời, dự thảo Luật cũng mở rộng một số quyền và tăng tính chủ động cho doanh nghiệp như việc góp vốn, nguyên tắc tiền lương, cơ cấu vốn…

Ông Nguyễn Văn Mậu cũng chỉ ra một số vấn đề còn băn khoăn, như đối tượng áp dụng là doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư khác thì cần xem xét, đánh giá tác động về cơ chế vận hành, hội đồng quản trị của các doanh nghiệp cấp 1 và cấp 2.

Dưới góc độ chuyên gia, ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam đánh giá rằng, tư duy soạn thảo Luật lần này rất mới so với Luật số 69/2014/QH13 trước đây, định hình cách quản lý mới của Nhà nước đối với DNNN. Ông Tuấn nêu rõ, DNNN trước hết hoạt động theo Luật Doanh nghiệp và Nhà nước cũng là một “nhà đầu tư đặc biệt”. Với dự thảo Luật lần này, Nhà nước sẽ không can thiệp trực tiếp vào hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp mà can thiệp thông qua đại diện do Nhà nước cử ra. "Cách thức tiếp cận này rành mạch và trao quyền nhiều hơn cho DNNN trong hoạt động của mình."

Quang cảnh Hội nghị.

Theo ông Đậu Anh Tuấn, đột phá lớn trong dự thảo Luật lần này nằm ở 2 phương diện chính. Trước hết là tên gọi, trước đây Luật số 69/2014/QH13 là Luật Quản lý, sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp, còn Luật mới này là Luật Quản lý và đầu tư vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, như vậy thấy được vai trò chủ động của Nhà nước là một nhà đầu tư. Thứ hai là đối tượng điều chỉnh không còn cơ học như trước đây quy định tỷ lệ mà hiện nay quản lý theo dòng vốn nhà nước.

“Đây là cách tiếp cận mới. Tuy nhiên, tôi cho rằng cần kiểm soát “gánh nặng”, tức phải làm sao cho các doanh nghiệp mặc dù có vốn đầu tư của Nhà nước không bị quá nhiều gánh nặng chẳng hạn như về kiểm toán, thanh tra mà cần bình đẳng giống như các doanh nghiệp khác”, ông Đậu Anh Tuấn chia sẻ.

Chia sẻ thêm tại Hội nghị, ông Nguyễn Ngọc Cảnh - Phó Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp cho biết, thực tế hoạt động doanh nghiệp cho thấy còn nhiều vướng mắc trong hoạt động sản xuất, kinh doanh của DNNN, nên cần nguồn lực và cơ chế đúng đắn để thể chế hóa các văn bản quy phạm pháp luật, tạo điều kiện cho DNNN đóng góp vào phát triển kinh tế đất nước.

“Tại nhiều cuộc họp, nhiều lãnh đạo DNNN cho rằng, khối doanh nghiệp tư nhân thì nhìn vào nguồn lực của DNNN, khối DNNN thì nhìn vào cơ chế hoạt động linh hoạt, nhạy bén của tư nhân. Vì thế, những vấn đề cần hướng tới trong dự thảo Luật là xây dựng hành lang pháp lý để tháo gỡ những nút thắt, giải phóng nguồn lực cho DNNN”, ông Nguyễn Ngọc Cảnh nhấn mạnh.

Ban Soạn thảo và Tổ Biên tập xây dựng Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp được thành lập theo Quyết định số 1337/QĐ-BTC ngày 12/6/2024. Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc làm Trưởng Ban Soạn thảo, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn làm Phó Trưởng ban Thường trực Ban Soạn thảo. Theo Quyết định, Ban Soạn thảo gồm 47 thành viên và Tổ Biên tập gồm 43 thành viên là các chuyên gia, lãnh đạo các cục, vụ, viện, cơ quan chuyên môn.

Gia Hân