Đổi mới tư duy trong công tác quy hoạch là tư duy đột phá

Ngày 8/10, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) đã tổ chức Hội nghị "Đổi mới tư duy trong công tác quy hoạch theo tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 và Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị".

Toàn cảnh buổi hội thảo.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Phó Chủ tịch VUSTA Phạm Quang Thao nhấn mạnh, theo tinh thần Nghị quyết 57 và Nghị quyết 66, đổi mới tư duy trong công tác quy hoạch là tư duy đột phá, trọng tâm vào khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo như một động lực chính cho sự phát triển, tập trung đầu tư vào lĩnh vực chiến lược, phát triển hạ tầng số hiện đại, đồng bộ và an toàn, đồng thời huy động nguồn lực tổng hợp để tạo đột phá cho đất nước.

Chính vì vậy, hôm nay VUSTA tổ chức diễn đàn này với tinh thần cởi mở, lắng nghe các ý kiến của các nhà khoa học đầu ngành về quy hoạch, xây dựng, thủy lợi... đóng góp các khía cạnh đổi mới tư duy trong công tác quy hoạch như: Phát triển khoa học công nghệ làm trọng tâm; Tiếp cận có trọng tâm, trọng điểm; Xây dựng và phát triển hạ tầng số; Chú trọng an ninh, an toàn mạng; Phối hợp đồng bộ nguồn lực...

Phó Chủ tịch VUSTA Phạm Quang Thao phát biểu khai mạc hội thảo.

Tại hội thảo, Phó Vụ trưởng Vụ Tổng hợp, Văn phòng Trung ương Đảng Nguyễn Đức Kiên cho biết, Nghị quyết 57 của Trung ương xác định khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là đột phá chiến lược, là động lực phát triển của nền kinh tế. Tư duy quy hoạch cần chuyển sang ưu tiên đầu tư, phát triển nguồn nhân lực và môi trường thuận lợi cho các ngành này.

Phó Vụ trưởng Vụ Tổng hợp, Văn phòng Trung ương Đảng Nguyễn Đức Kiên phát biểu tại hội thảo.

Thay vì dàn trải, tư duy quy hoạch theo Nghị quyết 57 cần tập trung nguồn lực vào các lĩnh vực then chốt, đáp ứng xu thế phát triển của nhân loại và dân tộc. Nghị quyết nhấn mạnh việc phát triển hạ tầng viễn thông Internet đồng bộ, an toàn, hiệu quả với các thế hệ công nghệ mới như 5G, 6G, mạng cáp quang, vệ tinh để đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số quốc gia. Việc quy hoạch phải đảm bảo an ninh mạng, an toàn dữ liệu hợp pháp của tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp và chủ quyền an ninh dữ liệu quốc gia trên không gian mạng. Tư duy quy hoạch cần huy động hiệu quả sự phối hợp của nhà nước, doanh nghiệp và các cơ sở nghiên cứu khoa học để đạt được mục tiêu đề ra. Nghị quyết hướng tới việc xóa bỏ các rào cản, tạo môi trường thuận lợi nhất cho sự phát triển, đổi mới sáng tạo, đặc biệt trong các ngành chiến lược như nông nghiệp và công nghệ - ông Nguyễn Đức Kiên nhấn mạnh.

Theo PGS.TS.KTS Đỗ Tú Lan - Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, đổi mới tư duy về quy hoạch đô thị không chỉ là một yêu cầu kỹ thuật mà là một tầm nhìn chiến lược quyết định tương lai của các thành phố Việt Nam. Việc chuyển đổi từ một mô hình tập trung vào tăng trưởng vật chất sang một mô hình phát triển bền vững, lấy con người làm trung tâm, tôn trọng thiên nhiên và giữ gìn bản sắc văn hóa là con đường tất yếu, phương pháp tư duy mới trong quy hoạch đô thị là một sự chuyển dịch toàn diện, hướng tới việc xây dựng những thành phố không chỉ hiệu quả về kinh tế mà còn công bằng về xã hội, bền vững về môi trường và thực sự là nơi đáng sống cho tất cả mọi người. Đây là một thách thức lớn, đòi hỏi sự quyết tâm chính trị, sự thay đổi trong hệ thống pháp luật, và sự chung tay của toàn xã hội để xây dựng nên những đô thị đáng sống, thịnh vượng và có khả năng chống chịu cho các thế hệ tương lai.

Theo GS.TS Đào Xuân Học - Chủ tịch Hội Thủy lợi Việt Nam, để công tác quy hoạch hiệu quả cần phải đầu tư hạ tầng và dữ liệu: ưu tiên nguồn lực xây dựng, phát triển hạ tầng công nghệ thông tin, cơ sở dữ liệu lớn, ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI) phục vụ công tác xây dựng quy hoạch. Ông Học cho rằng, đưa dữ liệu thành tư liệu sản xuất chính, thúc đẩy phát triển nhanh cơ sở dữ liệu lớn, công nghiệp dữ liệu, kinh tế dữ liệu, phục vụ cho việc ra quyết định trong quy hoạch. Phát triển mạnh mẽ ứng dụng trí tuệ nhân tạo dựa trên dữ liệu lớn đối với các ngành, lĩnh vực quan trọng (bao gồm quy hoạch không gian, đô thị, kinh tế).

Xây dựng, kết nối, chia sẻ đồng bộ cơ sở dữ liệu quốc gia và cơ sở dữ liệu ngành, tạo nền tảng số dùng chung quốc gia để quy hoạch được xây dựng trên một hệ thống thông tin thống nhất, tin cậy. Coi trọng, chủ động nghiên cứu chiến lược, chính sách từ sớm, từ thực tiễn, từ kinh nghiệm của thế giới và ứng dụng công nghệ để tăng cường tính dự báo và nâng cao chất lượng công tác xây dựng quy hoạch. Áp dụng tư duy mới trong quy hoạch, như việc lập "quy hoạch khung" thay vì quy hoạch chi tiết cứng nhắc và sử dụng mô hình AI để dự báo tác động của quy hoạch.

Tại hội thảo, TS Đào Ngọc Nghiêm – Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam đã chỉ ra nhiều bất cập trong hệ thống luật liên quan tới công tác quy hoạch hiện nay. Theo ông Nghiêm, quy hoạch là lĩnh vực tích hợp liên quan đến nhiều luật hiện hành từ cấp quốc gia, ngành, vùng, tỉnh, đơn vị hành chính cả ở đô thị và nông thôn. Qua nghiên cứu sơ bộ cho thấy có liên quan đến hơn 80 luật, pháp lệnh và hơn 70 nghị định. Gần đây có nhiều luật mới ban hành như: Quy hoạch đô thị và nông thôn, Kinh doanh bất động sản, Luật Đất đai ... và nhiều luật đang sửa đổi bổ sung như Luật Xây dựng, Luật Nhà ở, Luật Đầu tư công...

Qua đây cho thấy có một số tồn tại như: Các quy định pháp luật liên quan đến quy hoạch chưa nhất quán. Việc phân công, phân cấp, thẩm quyền lập, thẩm định, quyết định còn chưa thống nhất, chưa phát huy được vai trò chính quyền địa phương 2 cấp đang thực hiện. Việc quy hoạch tổ chức thực hiện chưa sát với thực tế chính quyền địa phương, chưa phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị, xã hội nghề nghiệp của nhân dân và nhất là huy động nguồn lực của đội ngũ trí thức.

Với bối cảnh như trên, TS Đào Ngọc Nghiêm cho rằng, mặc dù đã có sửa đổi cục bộ Luật Quy hoạch nhưng chưa giải quyết được những "điểm nghẽn". Để thực hiện quan điểm chỉ đạo trong Nghị quyết 66 - NQ/TW nhằm giải quyết "đột phá của đột phá" trong xây dựng pháp luật, rất cần rà soát đồng bộ các Luật...

Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Việt Nam Trần Ngọc Chính phát biểu.

Kết thúc hội thảo, Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Việt Nam Trần Ngọc Chính khẳng định, Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Việt Nam sẽ phối hợp chặt chẽ với VUSTA tổng hợp đầy đủ, khách quan các ý kiến, làm cơ sở để xây dựng báo cáo, kiến nghị gửi tới Ban, Bộ, ngành liên quan trong thời gian sớm nhất để góp phần triển khai, thực hiện thành công Nghị quyết 57-NQ/TW và Nghị quyết 66-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Gia Đạt