Độc đáo nghệ thuật vẽ mặt nạ tuồng

Ra đời trên mảnh đất có truyền thống thượng võ nên nghệ thuật tuồng Bình Định mang nét đặc trưng riêng, khác biệt so với tuồng cung đình Huế, tuồng Bắc hay hát bội Thành phố Hồ Chí Minh.

Màu sắc dùng để hóa trang kiểu mặt nạ phổ biến là trắng, hồng, đỏ và đen.

Nghệ thuật hóa trang khuôn mặt của tuồng mang tính tượng trưng, cách điệu cao chủ yếu dựa trên những đường nét, họa tiết cơ bản.

Người diễn viên, ngoài khả năng ca xướng, vũ đạo, diễn xuất, còn phải có khả năng làm họa sĩ để biết tự vẽ mặt mình khi được giao thủ vai.

Nhờ những gương mặt được hóa trang, khán giả biết được tâm lý, tính cách, giai cấp xã hội của nhân vật khi diễn viên vừa bước ra sân khấu.

Màu sắc dùng trong mặt nạ phải thật đậm, đường nét phải thật rõ để khắc họa cá tính nhân vật, tăng sự biểu đạt của khuôn mặt nghệ sĩ.

Mỗi nghệ sĩ phải tự hóa trang cho mình trên nền tảng những quy định, chuẩn mực về mặt nạ nhân vật, cộng với sự hướng dẫn, góp ý của thế hệ đi trước.

Nét vẽ tiêu biểu chủ đạo trong hóa trang nhân vật tuồng Bình Định khác với tuồng Nam Bộ là kiểu mặt chim.

Cách hóa trang mặt nạ nhân vật trong tuồng Bình Định công phu, đường nét sắc sảo. Một điều rất đặc biệt, diễn viên sẽ hóa trang bằng hai tay riêng biệt, trên hai nửa khuôn mặt.

Mỗi mặt nạ là một tính cách, như trung hiếu, nhân ái, gian manh, xu nịnh hay hiểm ác. Mỗi tông màu chủ đạo gắn với từng mô típ nhân vật cụ thể.

Mặt nạ tuồng khi hóa trang bằng màu sắc đã thu hút người xem, nhưng khi kết hợp với biểu cảm sinh động trên gương mặt người diễn thì lại tạo ra một tác phẩm sống động. Cách hóa trang các vai diễn trong tuồng giúp chúng ta hiểu hơn về cái hay, cái đẹp trong cách kẻ mặt các nhân vật của nghệ thuật tuồng.

Cảnh trích đoạn “Trương Phi xướng rượu” trong vở “Cổ Thành” do các nghệ sĩ Đoàn tuồng Đào Tấn biểu diễn.

Nghệ thuật tuồng đang vắng khán giả, thiếu đội ngũ kế cận, thiếu một cơ chế đãi ngộ xứng đáng để đào tạo, giữ chân nghệ sĩ trẻ vì đào tạo một nghệ sĩ tuồng rất khó.

Các diễn viên Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Gia Lai nói chung và Đoàn tuồng Đào Tấn nói riêng vẫn một lòng cố bám trụ và vượt qua từng giai đoạn thăng trầm. Họ giữ cho mình lửa nghề, tình yêu, sự thủy chung với môn nghệ thuật truyền thống này theo đúng màu sắc và tinh thần vốn có ban đầu của nó.

THỦY NGUYÊN - TUẤN DŨNG