Độc đáo nghề đan lục bình ở xã đảo Long Sơn

Nghề thủ công này ngày càng khởi sắc khi được chính quyền địa phương kết nối doanh nghiệp hỗ trợ chi phí đào tạo nghề cũng như quảng bá, tiêu thụ sản phẩm.

Từ nghề đan truyền thống

Nghề đan lục bình "bén rễ" ở Long Sơn, không chỉ tồn tại như một nét văn hóa mà còn trở thành ngành hàng xuất khẩu tiềm năng, đặc biệt thu hút người tiêu dùng trong và ngoài nước trước xu hướng sống xanh.

Chúng tôi đến thăm Tổ hợp tác đan lục bình xã Long Sơn trong buổi sáng giữa tuần. Thật trùng hợp vì nơi đây râm ran tiếng các em học sinh Trường THCS Nguyễn An Ninh (phường Vũng Tàu) đến tham quan, trải nghiệm nghề đan lục bình. Tay đan thoăn thoắt, các bà, các cô vẫn tươi cười tiếp chuyện với khách một cách rôm rả.

Sản phẩm đan lục bình ở xã đảo Long Sơn trở thành sản phẩm mỹ nghệ đa dạng và được ưa chuộng

Từ những sợi lá nhỏ, mềm, dưới bàn tay của người thợ khéo léo tạo nên các sản phẩm đa dạng như: Lọ cắm bút, khay đựng kẹo, thảm lót nồi, lót ly, túi xách, giỏ đựng trái cây, giỏ, rổ, túi đeo, mũ vành, bình, dép… Nhìn những thành phẩm từ lục bình bắt mắt, ai nấy cũng hiếu kỳ và thích thú.

Theo lời giới thiệu của các chị ở Tổ hợp tác đan lục bình thì từ cuối thế kỷ XX, người dân bắt đầu khám phá ra tính ứng dụng của thân lục bình khi phơi khô, mềm mại nhưng cũng rất chắc chắn, thích hợp để đan lát. Từ bàn tay tài hoa, khéo léo của các nghệ nhân, những chiếc giỏ, túi xách, vật dụng gia đình làm từ lục bình ra đời, đánh dấu sự khai sinh của nghề đan lục bình truyền thống.

Tiếp chúng tôi, chị Nguyễn Thị Hoàng Lan, Tổ trưởng tổ đan lục bình Long Sơn, chia sẻ nguyên liệu chính để làm nghề đan lục bình là thân cây lục bình sau khi thu hoạch. Công đoạn này phải chọn lọc kỹ càng để đảm bảo chất lượng sản phẩm. Người làm nghề thường chọn những cây lục bình non, thân dài, đều nhau để khi phơi khô sẽ mềm và dễ uốn nắn. Sau khi hái về, lục bình được rửa sạch bùn đất rồi mang đi phơi nắng tự nhiên từ 2-3 ngày.

"Cây phơi đạt chuẩn là thân có màu vàng óng, dẻo dai mà vẫn đủ độ cứng. Đây là bước quan trọng quyết định đến độ bền và thẩm mỹ của sản phẩm. Kỹ thuật xử lý nguyên liệu tốt sẽ giúp quá trình đan lát thuận lợi hơn rất nhiều. Đan lục bình không khó nhưng đòi hỏi người làm phải tỉ mỉ, chịu khó" - chị Hoàng Lan cho hay.

Từ bàn tay khéo léo của người thợ, những chiếc giỏ xách xinh xắn dần thành hình

Cũng theo chị Hoàng Lan, đan lục bình có ba kiểu đan cơ bản. Đó là đan hạt gạo, hay còn gọi là đan mắt na; đan xương cá và đan rối, hay còn gọi là đan nhện. Mỗi kiểu đan thích hợp với mỗi loại sản phẩm khác nhau.

Đặc biệt là các sản phẩm được đan từ lục bình không nhuộm màu mà để màu tự nhiên của lục bình sau khi đã sơ chế. Qua bàn tay khéo léo của các chị, những cọng lục bình khô trở thành các sản phẩm đồ gia dụng, thời trang phong phú với nhiều hình dáng, kích cỡ. Thành phẩm này còn có thêm công đoạn đi hong nắng thêm để sản phẩm bền, đỡ ẩm mốc.

Đến sản xuất hàng hóa xuất khẩu

Hiện nay, Tổ hợp tác đan lục bình Long Sơn đã ký kết với một số công ty, được họ cung cấp khung đan, nguồn nguyên liệu để làm tại nhà, sau đó thu gom và đưa thành phẩm ra thị trường. Công việc được đảm bảo đầu ra nên thu nhập của thợ đan ổn định từ 2,5 đến 5 triệu đồng/người/tháng tùy sản phẩm.

Các em học sinh Trường THCS Nguyễn Anh Ninh (phường Vũng Tàu) trải nghiệm nghề đan lục bình ở xã đảo Long Sơn.

Đang mân mê vuốt nhẹ từng sợi lục bình để đan giỏ xách xinh xắn, chị Trương Thị Thuận, thôn 1, xã Long Sơn vui vẻ kể: "Nghề đan lục bình cũng gây "nghiện". Nhìn những thành phẩm do chính mình tạo nên khiến ai nấy đều có thêm động lực gắn bó với nghề. Hơn nữa, các chị em có thêm công việc phù hợp những lúc nhàn rỗi mà vẫn có thời gian linh động chăm sóc, đưa đón con cái, nội trợ".

Từ năm 2019, Công ty Tổ hợp hóa dầu Long Sơn (LSP) phối hợp cùng Hội Phụ nữ xã Long Sơn tài trợ tổ chức dạy nghề đan lát lục bình cho chị em phụ nữ trong xã, đặc biệt là các chị em phụ nữ có hoàn cảnh khó khăn.

Ban đầu, lớp dạy nghề có 50 chị em tham gia chương trình và duy trì gần 15 người gắn bó với nghề cho đến nay. Nhờ vẻ đẹp mộc mạc, sự thân thiện với môi trường, các sản phẩm từ lục bình rất thu hút khách hàng. Sản phẩm cũng ứng dụng cao trong trang trí nhà cửa và làm quà tặng… nên dần trở thành lựa chọn của nhiều người.

Thành viên Tổ đan lục bình xã Long Sơn tỉ mẩn đan những giỏ xách xinh xắn.

Bên cạnh đó, từ sự đồng hành của UBND xã Long Sơn và LSP, Tổ hợp tác đan lục bình đã đạt được chứng nhận OCOP (Mỗi xã một sản phẩm) từ năm 2023. Qua đó, giúp đầu ra của sản phẩm ngày càng được mở rộng và nâng tầm hơn. Nhiều công ty đã tham gia quá trình từ sản xuất đến cung ứng các sản phẩm làm từ lục bình.

Theo ông Nguyễn Trọng Thụy, Chủ tịch UBND xã Long Sơn, nghề đan lục bình hình thành tại xã Long Sơn đã hơn 20 năm. Để nâng cao tay nghề và có đầu ra ổn định hơn, Công ty LSP đã hỗ trợ chi phí đào tạo nghề cũng như kết nối quảng bá, tiêu thụ sản phẩm. Từ đó, nghề này giúp người dân cải thiện cuộc sống đồng thời góp phần bảo tồn và phát huy nghề truyền thống và đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của khách hàng trong và ngoài nước.

Mai Thảo