Doanh nghiệp Việt trước cơ hội lớn tham gia chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu

Diễn đàn “Cơ hội cho chuỗi cung ứng của Việt Nam tham gia vào sản xuất thiết bị bán dẫn”. (Ảnh: Vietnam+)

Trong bối cảnh thế giới đang khẩn trương tìm kiếm các chuỗi cung ứng đa dạng và bền vững, Việt Nam nổi lên như một điểm sáng với tiềm năng cho các nhà sản xuất thiết bị bán dẫn. Cơ hội rộng mở nhưng thách thức cũng không hề nhỏ. Để biến tiềm năng thành hiện thực, cần một chiến lược đồng bộ từ chính sách vĩ mô đến năng lực thực thi của từng doanh nghiệp.

Đây là nội dung chính được các chuyên gia, nhà hoạch định chính sách và lãnh đạo doanh nghiệp trong và ngoài nước chỉ ra tại Diễn đàn “Cơ hội cho chuỗi cung ứng của Việt Nam tham gia vào sản xuất thiết bị bán dẫn”, diễn ra trong khuôn khổ Triển lãm ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam 2025 (SEMIExpo Việt Nam 2025) do Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) và Hiệp hội bán dẫn toàn cầu (SEMI) phối hợp tổ chức vào ngày 7-8/11.

Hệ sinh thái các nhà cung ứng đa tầng

Chia sẻ câu chuyện thành công của quốc gia mình, ông Kees Van Baar - Đại sứ Hà Lan tại Việt Nam, cho biết Hà Lan là một trong những quốc gia tiên phong trong ngành công nghiệp vi mạch, trung bình có đến 85% mạch tích hợp (IC) trong các thiết bị điện tử trên thế giới được sản xuất bằng máy móc thiết kế và chế tạo của Hà Lan. Theo ông, xương sống của ngành công nghiệp bán dẫn Hà Lan chính là lĩnh vực sản xuất thiết bị. Những thành tựu này có được là nhờ năng lực kỹ thuật chính xác cao, đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu và phát triển và một môi trường thu hút nhân tài trong lĩnh vực kỹ thuật.

Một con số đáng chú ý được Đại sứ Hà Lan chia sẻ là khoảng 90% giá trị của một chiếc máy sản xuất chip không đến từ nhà sản xuất chính, mà đến từ một hệ sinh thái các nhà cung ứng đa tầng, đa lĩnh vực, từ gia công kim loại, cơ khí, cơ điện tử, quang học, đến dịch vụ kỹ thuật…

Từ thực tiễn đó, ông cho rằng việc thấu hiểu cấu trúc của ngành sẽ mở ra cơ hội mới cho Việt Nam với lực sản xuất phát triển cùng ngành công nghiệp hỗ trợ mạnh mẽ. Những điều này sẽ tạo lợi thế giúp doanh nghiệp Việt trở thành nhà cung ứng trong chuỗi giá trị bán dẫn toàn cầu. Trên thực tế, nhiều tập đoàn lớn đã có nhà máy tại Việt Nam.

Dưới góc độ của một nhà mua hàng toàn cầu, ông Brian Tan, Chủ tịch khu vực Đông Nam Á của Tập đoàn Applied Materials, cũng chỉ ra những yếu tố tiên quyết. Theo ông, sau đại dịch COVID-19, năng lực tự cường của chuỗi cung ứng là điều không cần bàn cãi. Ông nhấn mạnh tới yếu tố bền vững và lưu ý các nhà cung ứng Việt Nam cần quan tâm đến vấn đề sở hữu trí tuệ, tính bảo mật.

Việc thấu hiểu cấu trúc của ngành bán dẫn sẽ mở ra cơ hội mới cho Việt Nam với lực sản xuất phát triển cùng ngành công nghiệp hỗ trợ mạnh mẽ. (Ảnh: Vietnam+)

Cần cú hích chính sách và đột phá về nhân lực

Mặc dù tiềm năng là rất lớn, con đường để Việt Nam ghi danh trên bản đồ bán dẫn thế giới vẫn còn nhiều khoảng cách cần thu hẹp. Bà Ly Nguyễn, Quản lý tư vấn khu vực châu Á-Thái Bình Dương, Viện Tony Blair vì sự thay đổi toàn cầu (TBI), nhận định Việt Nam có nhiều lợi thế nhưng thách thức cũng không nhỏ. Theo bà, bên cạnh các cơ chế chính sách, Việt Nam cần làm rõ vai trò của từng bên tham gia, từ viện-trường đến doanh nghiệp và đặt ra những mục tiêu cụ thể.

"Một vấn đề nữa, Việt Nam cũng cần có những quy chuẩn kỹ thuật cấp độ quốc gia phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế," bà Ly Nguyễn góp ý.

Đặc biệt, bà Ly Nguyễn nhấn mạnh rằng muốn định hình vị thế quốc gia trên bản đồ bán dẫn, không có con đường nào khác ngoài việc đầu tư mạnh mẽ cho R&D. Điều này cần sự thúc đẩy mạnh mẽ hơn từ Chính phủ, trong đó phải làm rõ hơn về lĩnh vực hỗ trợ tài chính cho R&D và phát triển nhân tài của ngành bán dẫn.

Nguồn nhân lực chất lượng cao được xem là yếu tố then chốt. Theo các chuyên gia, doanh nghiệp Việt Nam cần có một đội ngũ nhân lực vượt trội và điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành, địa phương cũng như sự tham gia tích cực từ ngành giáo dục để tạo ra những nguồn nhân lực chất lượng. Đầu tiên là xác định thị trường ngách để tập trung đào tạo, từ đó tiềm kiếm nguồn nhân lực phù hợp để nâng cao kỹ năng, độ chính xác trong tay nghề đồng thời tìm kiếm các đối tác chiến lược trong và ngoài nước.

Về phía cơ quan quản lý, ông Vũ Quốc Huy, Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC), khẳng định Việt Nam đang đẩy mạnh quá trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng, lấy khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo làm động lực cốt lõi. Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách lớn, như Chiến lược quốc gia phát triển ngành công nghiệp bán dẫn; Các chương trình về phát triển nguồn nhân lực, hạ tầng số; Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Ông Huy cho biết hiện NIC đang triển khai chương trình đào tạo nhân lực bán dẫn Việt Nam với mục tiêu đào tạo 50.000 kỹ sư đến năm 2030. Chính phủ Việt Nam luôn cam kết xây dựng môi trường kinh doanh thuận lợi, thông qua các chính sách hỗ trợ và hợp tác chặt chẽ với các doanh nghiệp.

Ông Vũ Quốc Huy, Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC), khẳng định Việt Nam đang đẩy mạnh quá trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng, lấy khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo làm động lực cốt lõi. (Ảnh: Vietnam+)

Cơ hội từ xu hướng đa dạng hóa chuỗi cung ứng là có thật. Ông Henk Jan Jonge Poerink, Phó Chủ tịch cấp cao Tập đoàn Besi khuyến nghị doanh nghiệp Việt cần tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn quốc tế, kiểm soát chặt chẽ chất lượng và thấu hiểu sâu sắc nhu cầu của người mua để nâng cao khả năng hợp tác.

Theo ông, các nhà mua hàng quốc tế ngày càng ưu tiên những đối tác có khả năng đáp ứng nhanh, minh bạch và đáng tin cậy. Do đó, doanh nghiệp Việt không chỉ cần cải thiện năng lực vận hành, mà còn phải linh hoạt trong hợp tác và chuyên nghiệp trong giao tiếp, quản lý.

Các chuyên gia cũng khuyến nghị doanh nghiệp Việt cần phải cho thấy sự chuyển mình từ những nhà máy sản xuất sang đối tác cung ứng toàn cầu đáng tin cậy./.

(Vietnam+)