Doanh nghiệp và người tiêu dùng: Cùng kiến tạo niềm tin số

Hành trình “Doanh nghiệp vì người tiêu dùng” được Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia (Bộ Công Thương) xây dựng, chính là nỗ lực nhằm tái thiết niềm tin ấy trong một xã hội đang chuyển mình mạnh mẽ, đặc biệt trong bối cảnh lừa đảo trực tuyến khiến người Việt thiệt hại ước tính 18.900 tỷ đồng chỉ riêng trong năm 2024, theo số liệu chính thức của Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia (NCA).

Đạo đức kinh doanh: Nâng tầm từ chuẩn mực pháp lý

Sau bốn năm triển khai, Đề án “Doanh nghiệp vì người tiêu dùng” đã đi qua nhiều lĩnh vực như bán hàng trực tiếp, bán lẻ, thương mại điện tử, và du lịch. Mỗi ngành đều đặt ra những tiêu chuẩn khắt khe mới. Ở bán lẻ, yêu cầu là minh bạch xuất xứ và an toàn thực phẩm. Ở thương mại điện tử, niềm tin được đo bằng tốc độ hoàn tiền và khả năng bảo mật dữ liệu khách hàng theo tinh thần Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023.

Nhìn lại, có thể thấy điểm chung của tất cả các bộ tiêu chí không nằm ở thủ tục hay chấm điểm, mà nằm ở một sự chuyển biến sâu sắc trong tư duy: từ “tuân thủ pháp luật” sang “tự nguyện hành động”, từ “bảo vệ” người tiêu dùng sang kiến tạo “văn hóa vì người tiêu dùng”. Đây là một thay đổi có tính văn hóa cốt lõi. Khi doanh nghiệp hiểu rằng luật pháp chỉ là đường biên, còn đạo đức mới là nền tảng, họ bắt đầu hành động không vì sợ bị phạt, mà vì muốn được tin cậy.

Thực tế cho thấy, nhiều tập đoàn và doanh nghiệp Việt Nam đã chủ động theo đuổi giá trị này như một chuẩn mực quản trị hiện đại. Các chuỗi siêu thị lớn như Saigon Co.op, AEON Việt Nam, WinCommerce công khai chính sách thu hồi sản phẩm lỗi, tăng cường khu vực “hàng xanh”. Các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Tiki đầu tư hệ thống xác thực hàng chính hãng và lập trung tâm xử lý khiếu nại tự động. Trong du lịch, Vietravel, Sun Group, Vinpearl đồng loạt triển khai chương trình “du lịch xanh” gắn với bảo vệ di sản.

Những ví dụ đó cho thấy, tinh thần vì người tiêu dùng đã không còn là khẩu hiệu. Tuy nhiên, chặng đường phía trước vẫn còn nhiều thử thách; không ít doanh nghiệp nhỏ vẫn coi tuân thủ pháp luật là gánh nặng. Việc hình thành văn hóa này không thể chỉ dựa vào doanh nghiệp, mà cần sự đồng hành và ý thức chủ động bảo vệ quyền lợi của toàn xã hội.

Niềm tin số: Chỉ số phát triển chiến lược của kinh tế quốc gia

Trong bối cảnh chuyển đổi số, mối quan hệ giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng đang bước vào giai đoạn mới, giai đoạn hai bên cùng tạo ra giá trị, chứ không đơn thuần là “bên bán - bên mua”. Người tiêu dùng không chỉ là khách hàng, mà còn là người đồng sáng tạo, tham gia phản hồi, chia sẻ, thậm chí định hướng xu hướng tiêu dùng.

Mỗi đánh giá trên mạng, mỗi lượt chia sẻ hay khiếu nại công khai đều ảnh hưởng trực tiếp đến hình ảnh thương hiệu. Vì thế, niềm tin đã trở thành đơn vị đo lường mới cho sức khỏe doanh nghiệp. Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023 cùng các bộ tiêu chí “Doanh nghiệp vì người tiêu dùng” đang giúp tạo nên một khung khổ thống nhất, nơi doanh nghiệp có hướng đi rõ ràng, còn người dân có cơ sở để bảo vệ quyền của mình.

Khung khổ ấy chỉ thực sự có ý nghĩa khi được nuôi dưỡng bởi ý thức và hành động tự thân. Một doanh nghiệp chỉ cần một hành vi gian dối để đánh mất uy tín xây dựng suốt nhiều năm; ngược lại, chỉ cần một cử chỉ tôn trọng khách hàng cũng đủ để tạo nên khác biệt. Theo nhận định chiến lược từ các cơ quan nghiên cứu kinh tế hàng đầu, trong giai đoạn 2025-2030, Niềm tin Người tiêu dùng (CCI) được xem là “Chỉ số phát triển chiến lược” mang tính định hướng của nền kinh tế Việt Nam.

Đây là một chỉ số định tính nhưng có tác động định lượng trực tiếp: Khi người tiêu dùng tin tưởng, họ sẵn sàng chi tiêu nhiều hơn, sẵn sàng ủng hộ sản phẩm nội địa, tạo động lực cho sản xuất trong nước. Ngược lại, mất niềm tin đồng nghĩa mất thị trường. Bởi vậy, hành trình “Doanh nghiệp vì người tiêu dùng” không chỉ là một chương trình hành chính, mà là chiến lược phát triển quốc gia về đạo đức kinh doanh. Điều khác biệt của Việt Nam là sự kết hợp giữa pháp luật, chính sách công và giá trị văn hóa Á Đông, coi trọng chữ tín và lòng tin.

Ở góc nhìn xã hội, “Doanh nghiệp vì người tiêu dùng” là lời nhắc về mối quan hệ hai chiều: Doanh nghiệp cần người tiêu dùng để phát triển, còn người tiêu dùng cần doanh nghiệp để được phục vụ tốt hơn. Khi cả hai cùng tôn trọng nhau, cùng hướng tới giá trị chung, niềm tin ấy sẽ không chỉ nuôi dưỡng một thị trường lành mạnh, mà còn bồi đắp cho nền kinh tế nhân văn, nơi con người được đặt ở vị trí trung tâm.

CTV N.Tuấn/VOV.VN