Doanh nghiệp tư nhân kỳ vọng mô hình 'công - tư đồng kiến quốc' sẽ mở đường cho những cơ chế mới

Tại phiên họp chuyên đề ngày 29/9, do Ban nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) tổ chức, các doanh nghiệp trong Ủy ban II đã đề xuất một số dự án liên quan đến các lĩnh vực về phát triển hạ tầng, cảng biển, logistics và năng lượng mới, để đóng góp vào Mô hình Toàn cảnh Kinh tế tư nhân Việt Nam (ViPEL).

Một số dự án được các doanh nghiệp bàn luận như: trung tâm hàng hải quốc tế tại TP.HCM mới; dự án về phát triển thủy nội địa, tiết giảm chi phí logistics quốc gia; dự án về phát triển điện gió ngoài khơi; dự án logistics số 1 Cảng Liên Chiểu (Đà Nẵng) và khu công nghiệp Ninh Diêm (Khánh Hòa).

Đại diện các doanh nghiệp tham gia đã đánh giá tích cực về các đề xuất trên, nhưng còn băn khoăn rào cản về cơ chế pháp lý.

Ông Đặng Vũ Thành, Tổng giám đốc CTCP Kho vận Miền Nam (Sotrans), Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA) cho biết, các doanh nghiệp sẵn sàng bỏ chi phí, hợp tác với đối tác nước ngoài để tư vấn, nghiên cứu ngay từ đầu nhằm góp phần vào thành công chung của các dự án.

Tuy nhiên, điều khiến doanh nghiệp băn khoăn là cơ chế pháp lý còn thiếu và chưa hoàn thiện. Dù mục tiêu của mô hình ViPEL rất phù hợp với kỳ vọng của khu vực tư nhân, nhưng khi hành lang pháp lý chưa rõ ràng, các doanh nghiệp vẫn khó tránh khỏi tâm lý ngần ngại khi tham gia. Đây là vấn đề cần được ưu tiên xử lý để khuyến khích doanh nghiệp tư nhân đồng hành trong các dự án hợp tác công – tư.

Phiên họp chuyên đề của Ủy ban II về phát triển hạ tầng, cảng biển, logistics và năng lượng mới.

Trong lĩnh vực năng lượng, ông Trần Thanh Hải, Trưởng bộ phận Năng lượng và Hạ tầng VinaCapital lấy dẫn chứng, từ tháng 7/2024, Việt Nam chính thức triển khai cơ chế mua bán mua bán điện trực tiếp (DPPA). Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có doanh nghiệp nào thực sự ký được hợp đồng DPPA với đơn vị bán điện do nhiều vướng mắc về cơ chế. Nổi bật là vấn đề thuê đường dây của EVN và cách tính giá, cũng như việc đo đạc mức tiêu thụ tại từng địa điểm chưa có hướng dẫn rõ ràng.

Trong khi đó, cách đây 5 năm, đầu tư điện tái tạo bùng nổ cả trong và ngoài nước, nhưng sau các đợt điều chỉnh cơ chế FIT 1, FIT 2, phần lớn nhà đầu tư nước ngoài đã “đứng lại”, chờ chính sách mua bán điện rõ ràng hơn của Việt Nam. Cộng đồng doanh nghiệp cũng kỳ vọng quá trình hoàn thiện cơ chế sẽ được đẩy nhanh để thu hút vốn đầu tư và tạo động lực hiện thực hóa mục tiêu Net Zero.

Trước những lo ngại về cơ chế hiện tại chưa đủ để thực hiện nhiều dự án hiện nay, ông Nguyễn Thanh Bình, Giám đốc CTCP Gemadept cho rằng, dù còn thiếu cơ chế và niềm tin, đây lại là thời điểm ông cảm thấy vững tin nhất vào định hướng phát triển trong “kỷ nguyên vươn mình”.

“Chúng ta phải có niềm tin và phải bắt đầu. Nếu không dám khởi động, gạt bỏ nghi ngờ thì sẽ không thể hình thành những bước đi đầu tiên,” ông nhấn mạnh. Thay vì chờ đợi cơ chế hoàn thiện, cần vừa triển khai vừa hoàn thiện, để cơ chế dần được hình thành qua thực tiễn. Doanh nghiệp chính là lực lượng góp phần định hình cơ chế này thông qua hoạt động cụ thể, hợp tác và hợp lực.

Đồng tình với quan điểm này, ông Phạm Hồng Điệp, Chủ tịch HĐQT SHINEC cho rằng, mô hình “công - tư đồng kiến quốc” sẽ mang lại giá trị gia tăng cho các tỉnh, thành phố, đồng thời góp phần bảo đảm tốc độ tăng trưởng hai con số như nhiều địa phương đã cam kết với Chính phủ và Trung ương Đảng.

“Chúng ta chưa làm bao giờ thì cứ làm, Chính phủ và Trung ương sẽ tháo gỡ,” ông Điệp nói, khẳng định đây là vấn đề quan trọng cần cách tiếp cận mới.

Ông cũng đưa ví dụ về logistics, cảng biển, phát triển hạ tầng, khi doanh nghiệp đề xuất cơ chế hoặc tiêu chí, Nhà nước cần sớm tháo gỡ để giải quyết bài toán phát triển bền vững cho 447 khu công nghiệp đã có giấy phép trên cả nước.

“Khó khăn là làm thế nào để doanh nghiệp đồng lòng, khó nữa là cơ chế Nhà nước xử lý ra sao. Nhưng nếu chúng ta bàn và Chính phủ, Nhà nước hỗ trợ, giá trị mang lại cho mục tiêu phát triển doanh nghiệp tư nhân sẽ rất lớn,” ông Điệp nói. Ông cũng lưu ý, nếu một dự án kéo dài 3 năm thì chi phí cơ hội của doanh nghiệp sẽ rất lớn, trong khi nếu rút xuống một năm, các tỉnh, thành phố mới có thể đạt mục tiêu tăng trưởng, “công – tư” mới cùng tầm nhìn phát triển.

Đại diện cơ quan nhà nước, bà Phạm Thị Ngọc Thủy, Giám đốc Văn phòng Ban IV cho biết, mô hình ViPEL hoàn toàn mới, chưa từng triển khai trước đó. Do vậy, hiện chưa thể xác định đã có khung pháp lý hoặc lộ trình cụ thể. Tuy nhiên, mỗi đóng góp của doanh nghiệp ở từng giai đoạn sẽ giúp mô hình dần được định hình rõ ràng hơn.

Bà nhấn mạnh tinh thần “cứ làm, làm và thuyết phục” là cách để lãnh đạo cấp cao nhìn nhận rõ mục tiêu, giá trị và hiệu quả của mô hình đối với cả khu vực công và tư, thay vì chỉ là câu chuyện “xin - cho” một chiều.

“Ban IV cam kết sẽ đồng hành sát sao cùng doanh nghiệp trong quá trình xây dựng, báo cáo và trình bày với Chính phủ cũng như các cơ quan Đảng”, bà Thủy khẳng định.

Kiều Trang