Doanh nghiệp tăng tốc chuyển xanh nhưng nhân lực vẫn còn 'xám'

Lực lượng nhân sự am hiểu ESG tại nhiều doanh nghiệp vẫn còn mỏng và thiếu cập nhật, khiến nhiều doanh nghiệp khó biến cam kết thành hành động thực chất.

Tại Diễn đàn “Lãnh đạo với tầm nhìn - chia sẻ kinh nghiệm trong phát triển bền vững và trách nhiệm doanh nghiệp”, các chuyên gia cho biết doanh nghiệp ngày càng nâng cao trách nhiệm xã hội, hướng tới phát triển bền vững, đồng thời tạo nền tảng để tăng uy tín trên thị trường. Ảnh: T.V

Những năm gần đây, khái niệm ESG (Environmental: môi trường, Social: xã hội và Governance: quản trị doanh nghiệp) không còn xa lạ với cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam. Nếu như trước đây, ESG chủ yếu được coi là hành động mang tính tự nguyện, thì giờ đây ESG đang trở thành tiêu chuẩn toàn cầu, một “tấm hộ chiếu” giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, thu hút vốn đầu tư và khẳng định uy tín trên thị trường quốc tế. Việc thực hiện ESG của các doanh nghiệp Việt cũng đang bước vào giai đoạn tăng tốc.

43% doanh nghiệp Việt thực hiện báo cáo bền vững quốc tế

Theo bà Trương Hạnh Linh, Thành viên điều hành, Trưởng dịch vụ tư vấn phát triển bền vững của KPMG Việt Nam, khảo sát năm 2024 của KPMG cho thấy, 43% doanh nghiệp Việt đã thực hiện báo cáo phát triển bền vững theo tiêu chuẩn quốc tế (GRI), một nửa trong số đó gắn với 17 mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc. Bên cạnh đó, doanh nghiệp ngày càng chú trọng đào tạo ESG, xây dựng dữ liệu minh bạch và đưa ESG vào quá trình ra quyết định.

Đây là nội dung được bà Linh chia sẻ tại Diễn đàn “Lãnh đạo với tầm nhìn - chia sẻ kinh nghiệm trong phát triển bền vững và trách nhiệm doanh nghiệp” do Hiệp hội doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) phối hợp cùng KPMG Việt Nam và Merck Healthcare Việt Nam tổ chức vào ngày 16-9.

Theo bà Linh, ngành sản xuất đang dịch chuyển theo hướng xanh hóa. Một thống kê cho thấy hơn 40% doanh nghiệp sản xuất tại Việt Nam đặt mục tiêu sử dụng năng lượng sạch, trong đó 35% cam kết áp dụng các nguồn năng lượng tái tạo hiện hữu. Điều này cho thấy ESG không chỉ còn là khẩu hiệu mà đã trở thành định hướng chiến lược của nhiều doanh nghiệp.

Tài chính xanh cũng là lĩnh vực phát triển mạnh trong thời gian qua. Năm qua, tổng cộng 665 ngàn tỉ đồng đã được huy động thông qua các danh mục cho vay xanh của 50 tổ chức tín dụng. Trong đó, 43% vốn dành cho năng lượng tái tạo và 30% cho nông nghiệp bền vững. Con số này phản ánh nhu cầu đầu tư ngày càng lớn vào các dự án thân thiện với môi trường và khẳng định vai trò của tài chính xanh như một động lực cho tăng trưởng bền vững.

Ngoài ra, các khu công nghiệp sinh thái cũng đang được mở rộng. Khoảng 40-50% tỉnh, thành phố đặt mục tiêu chuyển đổi khu công nghiệp hiện hữu, trong khi 8-10% địa phương có kế hoạch xây dựng mới khu công nghiệp sinh thái. Đây là xu hướng phù hợp với mục tiêu quốc gia về phát triển công nghiệp bền vững.

Việc thực hiện ESG tạo lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp trong kinh doanh và xuất khẩu. Ảnh minh họa: Minh Thảo

Bên cạnh lĩnh vực sản xuất, dịch vụ và tài chính, các doanh nghiệp y tế cũng đang tích cực thực hiện ESG. Điều này giúp các doanh nghiệp vừa nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe vừa tăng cường trách nhiệm xã hội, giảm thiểu các tác động đến môi trường.

Theo bà Ghislaine Dondellinger, Tổng Giám đốc Merck Healthcare Việt Nam, phát triển bền vững là một trong những ưu tiên hàng đầu trong chiến lược của tập đoàn. Những năm qua, tập đoàn đã triển khai nhiều chương trình ý nghĩa. Cụ thể, công ty thực hiện chương trình Manifesto đặt mục tiêu tầm soát tuyến giáp cho bệnh nhân tại Việt Nam, sáng kiến toàn cầu SHAPE giúp cải thiện khả năng tiếp cận thuốc điều trị ung thư và thần kinh tại các quốc gia thu nhập thấp và trung bình. Trong lĩnh vực sức khỏe sinh sản, dự án Fertility Counts được triển khai để nâng cao nhận thức về tỷ lệ sinh thấp. Các giải pháp điều trị của Merck đã góp phần vào sự ra đời của hơn 6 triệu em bé chào đời trên toàn cầu.

Về môi trường, công ty triển khai chương trình 3R (Reduce: tiết giảm, Reuse: Tái sử dụng và Recycle: Tái chế) để giảm tiêu thụ nước và giấy trong vận hành.

Bà Ghislaine Dondellinger cho biết, tập đoàn tạo ra giá trị dài hạn thông qua các hoạt động kinh doanh, đồng thời hướng đến cân bằng ba yếu tố môi trường, xã hội và quản trị cho tập đoàn, các bên liên quan và cho toàn xã hội.

Từ thiếu nhân sự đến khung pháp lý chồng chéo

Dù có nhiều tín hiệu tích cực trong việc thực hiện ESG nhưng một số chuyên gia đánh giá quá trình triển khai của doanh nghiệp vẫn còn gặp nhiều trở ngại.

Trong quá trình khảo sát ESG và tư vấn chiến lược bền vững cho doanh nghiệp, bà Trương Hạnh Linh, Thành viên điều hành, Trưởng dịch vụ tư vấn phát triển bền vững của KPMG Việt Nam, cho biết trở ngại đầu tiên là các công ty thường thiếu đội ngũ nhân sự có chuyên môn phù hợp.

Hiện nay, đội ngũ nhân sự phụ trách công tác phát triển tại các doanh nghiệp phần lớn là nhân sự kiêm nhiệm với năng lực và hiểu biết liên quan đến các tiêu chuẩn, khung hướng dẫn phát triển bền vững còn nhiều hạn chế hoặc thiếu cập nhật. Trong khi đó, các quy định và khuôn khổ về phát triển bền vững trên thế giới đang được ban hành ngày càng nhiều và đòi hỏi mức độ phức tạp trong thông tin được công bố ngày càng cao.

Khó khăn thứ hai là doanh nghiệp hiện vẫn thiếu phương pháp tích hợp thông tin được chuẩn hóa do dữ liệu liên quan đến phát triển bền vững nằm rải rác ở nhiều bộ phận, phòng ban khác nhau. Ngoài ra, dữ liệu thường không đáp ứng được yêu cầu chuẩn hóa và đầy đủ khi xây dựng lộ trình tư vấn tích hợp phù hợp với tham vọng của Ban Lãnh đạo và nguồn lực sẵn có của doanh nghiệp.

Thứ ba là khung pháp lý liên tục thay đổi. Doanh nghiệp phải đối mặt với nhiều tiêu chuẩn quốc tế khác nhau như EU CSRD, ISSB Standards, SASB... Sự chồng chéo và thiếu đồng bộ giữa quy định quốc tế và chính sách trong nước làm gia tăng chi phí tuân thủ và gây khó khăn cho việc triển khai báo cáo ESG.

Doanh nghiệp triển khai ESG hiện vẫn đối mặt với nhiều thách thức, trong đó có sự thiếu hụt kiến thức và giới hạn về nguồn lực. Ảnh minh họa: Freepik

Để tháo gỡ những rào cản hiện nay, đại diện KPMG Việt Nam cho rằng các doanh nghiệp cần tích cực tham gia đối thoại chính sách, cập nhật kịp thời các sáng kiến mới của Chính phủ và quốc tế. Việc phối hợp chủ động sẽ giúp họ tiếp cận các cơ chế hỗ trợ như ưu đãi thuế, tín dụng xanh, hay các chương trình hỗ trợ kỹ thuật cho phát triển bền vững.

Trong bối cảnh các quy định ESG liên tục thay đổi, doanh nghiệp cần xây dựng bộ phận chuyên trách để theo dõi, phân tích và ứng phó kịp thời. Điều này không chỉ giúp họ tránh rủi ro pháp lý mà còn duy trì khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Một số chuyên gia cũng khuyến nghị thay vì chỉ dựa vào vốn vay truyền thống, doanh nghiệp nên tận dụng các kênh như trái phiếu xanh, quỹ đầu tư khí hậu, hay ngân sách công cho các dự án ESG trọng điểm. Bên cạnh đó, việc tham gia các liên minh hoặc hiệp hội ESG cũng giúp doanh nghiệp mở rộng mạng lưới hợp tác và huy động thêm nguồn lực.

Ngoài ra, doanh nghiệp cũng cần chú trọng đào tạo nhân lực, không chỉ ở cấp lãnh đạo mà còn ở tất cả các phòng ban. Việc xây dựng văn hóa ESG trong toàn doanh nghiệp sẽ giúp gắn kết mục tiêu bền vững với hoạt động kinh doanh, từ đó tạo ra giá trị lâu dài.

Minh Thảo