Doanh nghiệp nợ BHXH 'biến mất', lao động đến tuổi về hưu giải quyết thế nào?

Ông Nguyễn Văn Minh (hơn 61 tuổi), từng là công nhân tại một công ty may mặc tại TPHCM cho biết, ông làm việc tại công ty từ năm 1992 đến cuối 2019. Trong khoảng thời gian từ năm 2014-2019, công ty gặp khó khăn, thường xuyên chậm đóng hoặc trốn đóng BHXH. Đến năm 2020, công ty ngừng hoạt động hoàn toàn, bị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp và người đại diện pháp luật không còn liên lạc được.

Khi đủ tuổi nghỉ hưu vào năm 2025, ông Minh đến cơ quan BHXH làm thủ tục nhưng chỉ được xác nhận 22 năm đóng BHXH, tính đến hết năm 2013. Sáu năm còn lại (2014–2019) không được tính do công ty không nộp BHXH. Điều này khiến ông không đủ điều kiện để hưởng lương hưu theo quy định cũ.

Ảnh minh họa: Thạch Thảo.

Thắc mắc của ông Huy cũng là băn khoăn của nhiều lao động bị công ty trốn đóng BHXH nên khi về hưu không được tính thời gian tham gia làm việc.

BHXH Việt Nam cho biết: Theo quy định tại Điều 26 Nghị định 158/2025/NĐ-CP, từ ngày 1/7/2025, người lao động làm việc tại các đơn vị sử dụng lao động không còn khả năng đóng BHXH trước ngày 1/7/2024 sẽ được xem xét xác nhận bổ sung thời gian tham gia BHXH.

Do vậy, trường hợp của ông Minh thuộc diện áp dụng quy định trên.

Cụ thể, người sử dụng lao động được xác định là “không còn khả năng đóng BHXH” nếu thuộc một trong các tình huống như đã bị tuyên bố phá sản, đang làm thủ tục giải thể hoặc phá sản, bị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, bị cơ quan thuế xác nhận không còn hoạt động tại địa chỉ đăng ký hoặc không có người đại diện pháp luật, người được ủy quyền hợp pháp.

Với trường hợp công ty may mặc ông Minh từng làm việc đã bị thu hồi giấy phép kinh doanh, không còn hoạt động và không có người đại diện pháp luật, cơ quan BHXH có thể căn cứ dữ liệu quản lý để xác nhận thời gian làm việc và đóng BHXH còn thiếu cho người lao động.

Thời gian được xác nhận bao gồm cả giai đoạn công ty trốn đóng hoặc nợ BHXH trước ngày 1/7/2024, miễn là người lao động vẫn đang làm việc và có dữ liệu chứng minh.

Để được xác nhận bổ sung thời gian đóng BHXH, người lao động hoặc thân nhân (trong trường hợp người lao động đã qua đời) cần làm đơn đề nghị theo mẫu của cơ quan BHXH và gửi đến cơ quan BHXH nơi cư trú hoặc nơi từng tham gia BHXH.

Trong thời hạn 15 ngày làm việc, cơ quan BHXH sẽ xác nhận thời gian tham gia. Trường hợp cần xác minh thêm, thời hạn có thể kéo dài không quá 45 ngày. Nếu không đủ điều kiện xác nhận, cơ quan BHXH sẽ trả lời bằng văn bản, nêu rõ lý do.

Sau khi được xác nhận thời gian đóng bổ sung, người lao động sẽ được giải quyết chế độ hưu trí theo đúng thời gian tham gia BHXH đã điều chỉnh. Trong trường hợp ông Minh, nếu được xác nhận thêm 6 năm đóng BHXH (2014–2019), ông sẽ có tổng cộng 28 năm tham gia, đủ điều kiện hưởng lương hưu hàng tháng theo Luật BHXH năm 2024. Mức hưởng lương hưu sẽ được tính lại dựa trên toàn bộ thời gian đã được xác nhận, giúp người lao động được hưởng quyền lợi cao hơn so với trước.

Đại diện BHXH Việt Nam nhấn mạnh, quy định mới là bước tiến quan trọng trong việc đảm bảo quyền lợi cho người lao động, nhất là những người từng làm việc tại các doanh nghiệp đã phá sản, ngừng hoạt động hoặc nợ BHXH trong thời gian dài. Việc xác nhận lại thời gian tham gia BHXH không chỉ giúp người lao động đủ điều kiện hưởng lương hưu, mà còn thể hiện sự quan tâm của Nhà nước trong việc lấp đầy các “khoảng trống chính sách” mà trước đây người lao động thường bị thiệt thòi.

Vũ Điệp