Doanh nghiệp nhà nước cần đột phá để không tụt hậu

Tổng doanh thu của cả 2 doanh nghiệp mỗi năm chỉ đạt trung bình khoảng 120 tỷ đồng/năm (nếu hoàn thành chỉ tiêu đã đề ra từ đầu năm 2025) và lợi nhuận của 2 doanh nghiệp cộng lại mới chỉ được khoảng 2,2 - 2,5 tỷ đồng/năm.

Thực trạng và khó khăn

Công ty TNHH một thành viên Xổ số kiến thiết Lạng Sơn có chức năng quản lý, phát hành xổ số kiến thiết trên địa bàn toàn tỉnh, là thành viên Hội đồng Xổ số kiến thiết miền Bắc. Công ty đang trực tiếp quản lý gần 300 đại lý và khoảng 30 tổng đại lý. Hiện nay, công ty đang phát hành 4 loại hình xổ số (xổ số truyền thống miền Bắc, xổ số lô tô, lô tô cặp số, xổ số bóc).

Theo báo cáo của công ty, kết quả kinh doanh từ năm 2024 đến nay không phát sinh lỗ nhưng tiêu chí quan trọng nhất là doanh thu và thu nộp ngân sách của công ty lại không tăng được là bao.

Cụ thể, năm 2024, công ty bán được 5.847.000 vé xổ số các loại, tổng doanh thu thuần thực hiện đạt hơn 40,8 tỷ đồng, tăng khoảng 1,6 tỷ đồng so với năm 2023. Tổng số thuế và các khoản nộp ngân sách nhà nước năm 2024 là hơn 10,6 tỷ đồng, tăng khoảng 300 triệu đồng so với năm 2023.

Còn trong 9 tháng đầu năm 2025, công ty đã bán được 4.321.000 vé, tổng doanh thu thuần là hơn 31,6 tỷ đồng, dự ước cả năm 2025, doanh thu sẽ đạt khoảng 41,8 tỷ đồng, tăng 1 tỷ đồng so với năm 2024. Lợi nhuận trước thuế năm 2024 đạt khoảng 450 triệu đồng và dự ước cả năm 2025 sẽ đạt khoảng 610 triệu đồng; tổng số thuế và các khoản nộp ngân sách nhà nước là hơn 8,1 tỷ đồng, dự ước cả năm 2025 sẽ nộp khoảng 11 tỷ tiền thuế, tăng hơn 400 triệu đồng so với năm 2024.

Nhân viên Công ty TNHH một thành viên Xổ số kiến thiết Lạng Sơn kiểm đếm vé xổ số trước khi phát hành đến các đại lý

Còn Công ty TNHH một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Lạng Sơn có hoạt động kinh doanh chủ yếu là quản lý và khai thác tổng hợp tài sản kết cấu hạ tầng thủy lợi phục vụ tưới, cấp nước cho sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản (dịch vụ công ích), cấp nước sinh hoạt, xây dựng các công trình thủy lợi, dân dụng, trạm bơm; thiết kế công trình thủy lợi nước sinh hoạt...

Tiêu chí quan trọng nhất của công ty là doanh thu và lợi nhuận từ năm 2024 đến nay lại có dấu hiệu giảm. Cụ thể, năm 2024, tổng doanh thu của công ty là hơn 74,1 tỷ đồng, bằng so với năm 2023 và lợi nhuận trước thuế năm 2024 là gần 1,6 tỷ đồng, bằng so với năm 2023.

Trong 9 tháng đầu năm 2025, doanh thu của công ty đạt hơn 26,6 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế đạt gần 450 triệu đồng, trong khi chỉ tiêu kế hoạch đề ra từ đầu năm 2025 là 80 tỷ đồng và dự ước sẽ khó hoàn thành chỉ tiêu vào cuối năm.

Bà Hoàng Thị Yến, Giám đốc Công ty TNHH một thành viên Xổ số kiến thiết Lạng Sơn cho biết, thời gian qua, cách thức phân phối theo quy định là phương thức phân phối truyền thống thông qua hệ thống đại lý bán vé xổ số trực tiếp và phương thức thu hồi truyền thống gặp nhiều khó khăn trong cạnh tranh phát hành với hoạt động xổ số công nghệ cao như Xổ số Điện toán - Vietlott. Cùng đó, việc phát triển đại lý bán trực tiếp trên địa bàn tỉnh gặp rất nhiều khó khăn do địa hình phức tạp, tỷ lệ hoa hồng trả cho đại lý theo quy định của nhà nước không cạnh tranh được với tỷ lệ loại hình khác. Bên cạnh đó, hoạt động số đề bất hợp pháp và hoạt động cờ bạc online lại ngày một cạnh tranh bất hợp pháp về cách tham gia (không cần ghi, mua vé, tham gia trực tuyến qua mạng hoặc điện thoại), linh hoạt về cơ chế (hoa hồng, trả thưởng cao do trốn thuế)... nên đã lôi kéo người chơi. Chính những điều này khiến lượng vé xổ số phát hành của công ty sụt giảm, ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu, lợi nhuận cũng như số thuế nộp ngân sách nhà nước của công ty.

Đối với Công ty TNHH một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Lạng Sơn, mặc dù giữ vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an ninh lương thực, phòng chống thiên tai và cung cấp nước cho sinh hoạt, công nghiệp nhưng hiện tại, công ty đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức gây ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh.

Điển hình như: công tác xây dựng đơn giá sản phẩm dịch vụ công ích thủy lợi còn nhiều khó khăn, bất cập; giá tối đa sản phẩm dịch vụ công ích bị khống chế bởi mức trần dự toán ngân sách cấp hỗ trợ hằng năm; mức giá sản phẩm, dịch vụ thủy lợi thấp, chưa được điều chỉnh kịp thời theo biến động thị trường (giá nhân công, vật tư, nhiên liệu, điện phục vụ vận hành trạm bơm, máy móc, thiết bị tăng mạnh nhưng đơn giá dịch vụ thủy lợi không thay đổi tương ứng).

Cùng đó, cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ theo kiểu “bao cấp” trước đây không còn phù hợp, trong khi cơ chế mới vẫn có những vướng mắc cho việc chuyển đổi từ phục vụ sang cung cấp dịch vụ của công ty; nhiều hệ thống công trình thủy lợi được xây dựng từ lâu đã xuống cấp nhưng thiếu kinh phí sửa chữa, duy tu lớn. Chính những điều này khiến công ty gặp không ít khó khăn trong điều hành hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Tìm hướng gỡ khó

Trao đổi về nội dung này, bà Lê Mai Lan, Chủ tịch Công ty TNHH một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Lạng Sơn cho rằng, bên cạnh các hoạt động thực hiện theo nhiệm vụ của UBND tỉnh, của Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) giao về triển khai các dịch vụ công ích (phục vụ cấp nước tưới cho sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản), để nâng doanh thu, công ty đang nỗ lực triển khai “đa mục tiêu công trình thủy lợi” trong kinh doanh như: cấp nước công nghiệp, sinh hoạt; nuôi trồng thủy sản... Cùng đó là củng cố cơ sở hạ tầng công trình thủy lợi theo hướng hiện đại hóa; tập trung đầu tư sửa chữa, nâng cấp hệ thống công trình thủy lợi hiện có để áp dụng canh tác tiên tiến; hiện đại hóa quản lý, chuyển đổi phương thức quản lý từ thủ công sang hiện đại ứng dụng công nghệ số toàn diện.

Còn Công ty TNHH một thành viên Xổ số kiến thiết Lạng Sơn hiện đang triển khai các giải pháp để tăng lượng phát hành vé như: mở rộng thị trường tiêu thụ 3 loại hình xổ số được Bộ Tài chính cho phép phát hành. Song song với đó, công ty đang vận dung linh hoạt các quy định để đa dạng hóa các mô hình kinh doanh, đồng thời nghiên cứu liên kết với các doanh nghiệp ở các khu vực khác, nhất là các doanh nghiệp khu vực ngoài quốc doanh để hợp tác nhằm mở rộng lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, từ đó giúp nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn của nhà nước thông qua việc tăng doanh thu và lợi nhuận.

Công ty TNHH một thành viên Xổ số kiến thiết Lạng Sơn mở thêm dịch vụ phát hành vé Vietlot trên địa bàn nhằm tăng doanh thu

Theo bà Dương Thị Hoan, Phó Giám đốc Sở Tài chính, để tháo gỡ những khó khăn nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của 2 doanh nghiệp này trong thời gian tới, thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh, Sở Tài chính đã tham mưu cho UBND tỉnh về việc thực hiện đầy đủ trách nhiệm của chủ sở hữu đối với 2 doanh nghiệp 100% vốn nhà nước. Song song với đó, Sở Tài chính đang cùng với các sở, ngành khác và 2 doanh nghiệp nghiên cứu để tham mưu cho UBND tỉnh xây dựng chính sách đặc thù, trong đó một số phần việc ưu tiên “đặt hàng” cho 2 doanh nghiệp theo đúng lĩnh vực hoạt động.

Tìm hiểu được biết, thời gian qua, UBND tỉnh cũng đã có văn bản, kiến nghị gửi các bộ, ngành Trung ương về việc hoàn thiện các cơ chế chính sách, pháp luật liên quan đến hoạt động của các doanh nghiệp khu vực nhà nước, đặc biệt là liên quan đến lĩnh vực quản lý tài sản, vốn và những quy định “mở” cho phép các 2 doanh nghiệp liên kết đầu tư, kinh doanh với khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh…

Từ thực tiễn cho thấy, hiệu suất kinh doanh trong những năm qua của 2 công ty trên chưa đạt được như mong muốn. Để nâng cao hiệu quả hoạt kinh doanh, thì 2 doanh nghiệp cần phải chủ động nâng cao năng lực quản lý, quản trị doanh nghiệp. Trong đó nhanh chóng nghiên cứu, áp dụng mô hình quản lý của doanh nghiệp nhà nước phù hợp với xu thế phát triển hiện tại từ đó giảm các chi phí trong quản trị, giảm chi phí về lương, bảo hiểm… Ngoài ra, 2 doanh nghiệp cần tiếp tục nghiên cứu, mở rộng thêm một số mục tiêu kinh doanh khác ngoài lĩnh vực hoạt động hiện tại nhằm tăng thêm doanh thu...

TRÍ DŨNG