Doanh nghiệp: Lực lượng nòng cốt trong tiến trình khẳng định vị thế thị trường chứng khoán Việt Nam

Doanh nghiệp, lực lượng nòng cốt trong tiến trình khẳng định vị thế thị trường chứng khoán Việt Nam

Từ vị thế mới, áp lực gia tăng về chuẩn mực quản trị, công bố thông tin, năng lực tài chính và chiến lược phát triển dài hạn đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động đổi mới, nâng tầm chính mình để không chỉ giữ vững thành quả đã đạt được, mà còn cùng Nhà nước xây dựng thị trường chứng khoán thực sự hiện đại, hiệu quả, và bền vững theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

HPG một trong những cổ phiếu dẫn dắt, thể hiện rõ vai trò tiên phong của doanh nghiệp Việt trên thị trường chứng khoán mới nổi.

Trách nhiệm đi đầu của doanh nghiệp niêm yết

Việc thị trường chứng khoán Việt Nam được FTSE Russell nâng hạng từ “cận biên” lên “mới nổi thứ cấp” là kết quả của một quá trình cải cách bền bỉ, đồng bộ, dưới sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng, sự chỉ đạo quyết liệt, linh hoạt và sâu sát của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, cùng với sự nỗ lực của toàn hệ thống chính trị, các cơ quan quản lý và cộng đồng doanh nghiệp. Trong thành quả chung đó, vai trò của doanh nghiệp niêm yết được xác định là yếu tố then chốt, góp phần trực tiếp vào việc tạo dựng hình ảnh một thị trường minh bạch, ổn định, phát triển lành mạnh và ngày càng hấp dẫn trong mắt các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Theo đánh giá từ FTSE Russell, một trong những tiêu chí mang tính quyết định dẫn tới việc nâng hạng chính là chất lượng quản trị doanh nghiệp và mức độ minh bạch thông tin. Điều đó đặt ra yêu cầu cao hơn cho các doanh nghiệp niêm yết Việt Nam trong việc không ngừng đổi mới mô hình quản trị, nâng cao năng lực công bố thông tin, bảo vệ quyền lợi cổ đông - nhất là cổ đông nhỏ lẻ và ứng xử minh bạch, có trách nhiệm với nhà đầu tư quốc tế. Chuẩn mực công bố thông tin cần được nâng tầm, không chỉ tuân thủ đúng quy định pháp luật mà còn tiến tới đáp ứng các thông lệ quốc tế, đặc biệt là áp dụng chuẩn mực báo cáo tài chính IFRS, tăng cường vai trò kiểm toán độc lập, kiểm soát nội bộ và quản trị rủi ro.

Thực tế cho thấy, vẫn còn một bộ phận doanh nghiệp niêm yết chưa thực sự coi trọng nghĩa vụ công bố thông tin minh bạch. Tình trạng báo cáo chậm trễ, đối phó, thậm chí thiếu trung thực vẫn tồn tại, nhất là trong các thời điểm thị trường biến động. Đây chính là “gót chân Achilles” có thể làm suy giảm lòng tin của nhà đầu tư, ảnh hưởng tiêu cực tới uy tín thị trường và tạo ra rào cản đối với tiến trình nâng hạng tiếp theo, hướng tới nhóm “thị trường mới nổi tiêu chuẩn”.

Tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ phát triển thị trường chứng khoán năm 2024, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh tinh thần đồng hành và trách nhiệm của Chính phủ đối với thị trường:

“Có lẽ không tuần nào tôi không nói chuyện và làm việc với các đồng chí lãnh đạo có liên quan tới thị trường chứng khoán, luôn theo dõi thị trường chứng khoán… nếu không theo dõi được thì rất sốt ruột. Khi có biến động nào đó thì chúng tôi luôn đặt mình vào vị trí của các nhà đầu tư, nhà phát hành… trong tinh thần "cùng thắng", lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ”.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ phát triển thị trường chứng khoán năm 2024.

Phát biểu trên cho thấy rõ sự quan tâm sâu sắc, sát sao và tinh thần hành động kịp thời của người đứng đầu Chính phủ đối với thị trường tài chính-chứng khoán, cũng như quyết tâm xây dựng một môi trường đầu tư ổn định, công bằng, minh bạch và hiệu quả.

Trong thời kỳ phát triển mới, việc giữ vững và nâng cao vị thế của thị trường chứng khoán Việt Nam không thể chỉ trông đợi vào chính sách vĩ mô. Chính cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp niêm yết phải là lực lượng đi đầu, tiên phong đổi mới và gắn chặt lợi ích phát triển doanh nghiệp với lợi ích quốc gia, dân tộc. Đó vừa là trách nhiệm, vừa là cơ hội để khẳng định bản lĩnh và tầm vóc doanh nghiệp Việt trong tiến trình xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với chủ động hội nhập quốc tế sâu rộng, toàn diện và hiệu quả theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Nâng tầm nội lực, chuyên nghiệp hóa bộ máy

Nâng hạng thị trường đồng nghĩa với việc Việt Nam được đưa vào tầm ngắm của các quỹ đầu tư toàn cầu, đặc biệt là các quỹ ETF hàng trăm tỷ USD vốn chỉ rót tiền vào các thị trường được xếp hạng “mới nổi”. Tuy nhiên, để dòng vốn này không chỉ ghé qua mà thực sự ở lại và chảy mạnh vào doanh nghiệp Việt, không thể chỉ trông đợi vào danh nghĩa quốc gia. Nội lực doanh nghiệp, sức hấp dẫn thực chất của cổ phiếu và chất lượng quản trị mới là những yếu tố mang tính quyết định.

Thực tiễn 8 tháng đầu năm 2025 cho thấy rõ ràng bức tranh còn nhiều thách thức. Theo thống kê, các quỹ ETF đã bị rút ròng tổng cộng 12.600 tỷ đồng, trong đó phần lớn đến từ các quỹ ETF ngoại. Riêng trong tháng 8, quy mô rút ròng lên tới 4.470 tỷ đồng, mức cao nhất kể từ đầu năm. Những cái tên lớn như VanEck Vietnam ETF, Fubon FTSE Vietnam ETF hay Xtrackers FTSE Vietnam ETF tiếp tục là đầu tàu trong xu hướng thoái vốn.

Dù vậy, tổng tài sản ròng (NAV) của các quỹ ETF vẫn ghi nhận tín hiệu tích cực, đạt 66.400 tỷ đồng vào cuối tháng 8/2025, tăng 6,46% so với tháng trước và tăng 9,09% so với cùng kỳ năm ngoái. Điều này cho thấy thị trường Việt Nam vẫn nằm trong danh mục theo dõi của các nhà đầu tư toàn cầu, song họ chỉ sẵn sàng xuống tiền khi thấy được cải cách thực chất và bền vững từ phía doanh nghiệp, đặc biệt là về minh bạch thông tin, chuẩn mực quản trị và cam kết phát triển dài hạn.

Trong bối cảnh đó, doanh nghiệp Việt cần khẩn trương tái cấu trúc bộ máy, chuyên nghiệp hóa quản trị theo chuẩn mực quốc tế, chủ động áp dụng các tiêu chuẩn báo cáo tài chính toàn cầu như IFRS, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong điều hành, và đặc biệt, tích hợp các tiêu chí ESG (Môi trường-Xã hội-Quản trị) vào chiến lược phát triển cốt lõi. Đây không còn là yêu cầu mang tính hình thức, mà đã trở thành “tấm vé thông hành” để doanh nghiệp tiếp cận được dòng vốn chất lượng cao, ổn định và dài hạn từ các tổ chức tài chính toàn cầu.

Nói cách khác, nâng hạng chỉ là điểm khởi đầu. Giữ được hạng và tiến xa hơn sẽ phụ thuộc hoàn toàn vào nội lực doanh nghiệp.

Quỹ VanEck, một trong những quỹ ETF quốc tế lớn đầu tư tích cực tại thị trường chứng khoán Việt Nam.

Thái độ cầu thị với nhà đầu tư quốc tế

Việc thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng lên “mới nổi thứ cấp” đồng nghĩa với việc chịu sự giám sát ngày càng nghiêm ngặt và toàn diện từ các định chế tài chính, quỹ đầu tư và nhà đầu tư quốc tế. Họ không chỉ quan tâm đến các chỉ số tài chính truyền thống như lợi nhuận, doanh thu hay tỉ suất sinh lời mà còn đánh giá sâu sắc hơn về cách doanh nghiệp ứng xử với thị trường, đối xử với cổ đông, tuân thủ pháp luật và thực thi trách nhiệm xã hội.

Tính đến hết tháng 9 năm 2025, số lượng doanh nghiệp niêm yết trên các sàn giao dịch chứng khoán Việt Nam đạt tổng cộng 2.734 doanh nghiệp, trong đó: Sàn HOSE có 1.535 doanh nghiệp niêm yết, Sàn HNX có 309 doanh nghiệp niêm yết, Sàn UPCoM có 890 doanh nghiệp đăng ký giao dịch.

Số lượng doanh nghiệp ngày càng tăng phản ánh sự phát triển nhanh và quy mô ngày càng lớn của thị trường chứng khoán Việt Nam. Tuy nhiên, với việc gia tăng này cũng đặt ra yêu cầu cao hơn về chất lượng quản trị và thái độ minh bạch của các doanh nghiệp đối với nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư nước ngoài.

Trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp Việt Nam cần thể hiện một thái độ cầu thị, chuyên nghiệp và minh bạch trong quan hệ với nhà đầu tư quốc tế. Họ cần thay đổi tư duy từ “bán cổ phiếu” đơn thuần sang “hợp tác đầu tư chiến lược”, từ mục tiêu lợi nhuận ngắn hạn sang tầm nhìn phát triển bền vững dài hạn. Đây chính là bước chuyển mình quan trọng từ tư duy nội địa sang tư duy toàn cầu, đòi hỏi tầm nhìn chiến lược sâu sắc, bản lĩnh vững vàng và tinh thần cải cách không ngừng nghỉ.

Chỉ có như vậy, các doanh nghiệp mới có thể tạo dựng được lòng tin vững chắc, duy trì sự ổn định và tăng trưởng bền vững, đồng thời góp phần nâng cao vị thế thị trường chứng khoán Việt Nam trên bản đồ tài chính quốc tế.

Vai trò “người gác cổng” của cơ quan quản lý và hiệp hội ngành

Bên cạnh những nỗ lực không ngừng nghỉ của cộng đồng doanh nghiệp, vai trò giám sát, quản lý thị trường của các cơ quan chức năng, đặc biệt là Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và các Sở Giao dịch Chứng khoán, đóng vai trò then chốt trong việc bảo đảm sự minh bạch, công bằng và hiệu quả của thị trường chứng khoán Việt Nam. Trong giai đoạn thị trường được nâng hạng và hướng tới sự chuyên nghiệp hóa, các cơ quan này cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống khung pháp lý đồng bộ, chặt chẽ và cập nhật phù hợp với thông lệ quốc tế nhằm nâng cao năng lực giám sát.

Công tác chuẩn hóa quy trình giám sát và xử lý nghiêm minh các hành vi thao túng, gian lận, làm giả thông tin, sử dụng thông tin nội bộ… cần được thực hiện một cách kiên quyết, minh bạch và kịp thời. Đây chính là những biện pháp quan trọng nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng của nhà đầu tư, đồng thời duy trì môi trường đầu tư công bằng, lành mạnh. Bên cạnh đó, việc tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong hoạt động niêm yết, giao dịch và công bố thông tin cũng được chú trọng, nhằm nâng cao tính hấp dẫn của thị trường trước mắt nhà đầu tư trong nước và quốc tế.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cùng cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam.

Đồng thời, các hiệp hội ngành nghề, tổ chức chuyên môn đóng vai trò là cầu nối quan trọng giữa cơ quan quản lý và doanh nghiệp. Các đơn vị này cần phát huy tối đa vai trò phản biện chính sách, góp ý kịp thời và hiệu quả để hoàn thiện hơn nữa môi trường pháp lý, đồng thời chủ động triển khai các chương trình đào tạo, nâng cao nhận thức và kỹ năng quản trị cho đội ngũ lãnh đạo doanh nghiệp. Việc này không chỉ giúp các doanh nghiệp nâng cao năng lực quản trị theo chuẩn mực quốc tế mà còn xây dựng văn hóa niêm yết chuyên nghiệp, minh bạch, lành mạnh và phát triển bền vững.

Một thị trường chứng khoán phát triển bền vững, chuyên nghiệp không thể thiếu vai trò phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, hiệp hội ngành và doanh nghiệp. Chính sự kết hợp đồng bộ này sẽ tạo nên một môi trường đầu tư an toàn, minh bạch, công bằng và hiệu quả, góp phần quan trọng trong việc giữ vững và nâng cao vị thế thị trường chứng khoán Việt Nam trên trường quốc tế.

NGUYỄN MAI HUYÊN