Doanh nghiệp làm gì để IPO 'lọt mắt xanh' quỹ ngoại?

"Đãi cát tìm vàng"

Trong mắt các quỹ đầu tư quốc tế, đối với các thương vụ IPO, giá chào bán chỉ là một trong những biến số họ quan tâm. Điều khiến họ thực sự sẵn sàng rút hầu bao chính là chất lượng của doanh nghiệp đứng sau mã cổ phiếu.

Giám đốc mảng tư vấn, đầu tư của một công ty chứng khoán cho rằng, khẩu vị của nhà đầu tư nước ngoài là ưu tiên doanh nghiệp chứng tỏ được hiệu quả kinh doanh, có vị thế nhất định trên thương trường, sở hữu thị phần tốt hoặc hoạt động trong các ngành có chu kỳ tăng trưởng dài hơi như tài chính, công nghệ, hạ tầng - logistics, năng lượng tái tạo, tiêu dùng, dược phẩm.

Khi dòng tiền đầu tư đang tìm đến thị trường Việt Nam, nếu đón được quỹ ngoại sớm, từ giai đoạn IPO, doanh nghiệp vừa có vốn, vừa được hỗ trợ về chuẩn hóa quản trị...

Lý do đưa ra rất thực dụng. Thứ nhất, đó là những doanh nghiệp có rủi ro kinh doanh thấp, nhưng lợi nhuận lại bền bỉ. Có thể thấy, hiện nay, sau một giai đoạn biến động lãi suất và tỷ giá, nhiều quỹ đã trở lại tư thế trước là bảo toàn vốn, sau mới tìm kiếm lợi nhuận. Do đó, những doanh nghiệp chứng minh được sức khỏe tài chính, nguồn thu, lợi nhuận đều đặn trước IPO sẽ quỹ đầu tư định vị nhanh được rủi ro, tránh mua "câu chuyện" thiếu thực tế hay thiếu dữ liệu thật.

Thứ hai, dễ định giá, dễ thoái vốn. Với quỹ ngoại, thanh khoản sau niêm yết của cổ phiếu là yếu tố bắt buộc khi đánh giá khoản đầu tư. Hai thay đổi thể chế gần đây khiến họ yên tâm hơn, là từ 1/7/2025, HOSE là đầu mối duy nhất tiếp nhận hồ sơ niêm yết cổ phiếu, giúp chuẩn hóa tiêu chuẩn và tập trung dòng tiền, góp phần nuôi dưỡng thanh khoản của các thương vụ quy mô lớn.

Song song với đó, Nghị định 245/2025/NĐ-CP đã rút ngắn thời gian đưa cổ phiếu vào giao dịch từ 90 xuống 30 ngày, thu hẹp "khoảng trống" quy trình giữa IPO và niêm yết, là yếu tố then chốt để các quỹ, các tổ chức đầu tư không bị "ngâm vốn" quá lâu.

Thứ ba, "câu chuyện" tăng trưởng dài hạn, từ 3 - 5 năm của doanh nghiệp phải mạch lạc, có tính khả thi cao. Những doanh nghiệp đang thực hiện chiến lược tạo giá trị thực, có thể "đong đếm" được, chẳng hạn như đẩy mạnh mở rộng thị phần, nghiên cứu sản phẩm mới, M&A các mảng kinh doanh tiềm năng... sẽ ghi điểm trong mắt quỹ ngoại, để họ thấy rõ khả năng sinh lời của khoản đầu tư.

Ở một báo cáo mới đây, Dragon Capital dự phóng làn sóng IPO tại Việt Nam ước đạt 47 tỷ USD trong 3 năm tới, cho thấy lượng hàng mới sẽ xuất hiện nhiều, nhưng đâu phải vì thế các quỹ đầu tư nước ngoài hạ tiêu chuẩn. Họ sẽ tiếp tục "đãi cát tìm vàng" nên chỉ hàng chất lượng cao, đến từ những doanh nghiệp kể được câu chuyện tăng trưởng tốt, năng lực quản trị tối ưu, mới "lọt mắt xanh" và giữ được dòng vốn nước ngoài "neo" lại.

Lộ trình để IPO thành công

Giữa bối cảnh dòng tiền đầu tư dài hạn đang tìm đến thị trường Việt Nam, nếu đón được quỹ ngoại sớm, ngay từ giai đoạn IPO, doanh nghiệp không chỉ có vốn mà còn được hỗ trợ về chuẩn hóa quản trị, năng lực tài chính và xây dựng câu chuyện đầu tư hấp dẫn trước khi niêm yết.

Vấn đề là, doanh nghiệp tận dụng thời cơ thế nào? Để IPO thành công, đạt hiệu quả cao, điểm đầu tiên doanh nghiệp cần quan tâm là hồ sơ và tính tuân thủ. Như cơ quan quản lý nhấn mạnh, muốn chào bán thành công thì hồ sơ phải đầy đủ, chính xác, tuân thủ nghiêm ngặt các quy định.

Từ 1/7/2025, HOSE là đầu mối duy nhất tiếp nhận hồ sơ niêm yết cổ phiếu, đồng nghĩa chuẩn minh bạch và quản trị sẽ cao hơn. Doanh nghiệp cần sớm nắm chắc các yêu cầu mới, như kiểm toán vốn điều lệ, soát xét báo cáo tài chính, và công bố thông tin định kỳ sau chào bán/niêm yết.

Nhưng IPO không chỉ là giấy tờ, thủ tục, mà nó còn là bước chuyển mình chiến lược của doanh nghiệp. Vì vậy, muốn lên sàn thành công, tạo được uy tín và danh tiếng trên thị trường, trước hết nội lực phải thật vững. Theo khuyến cáo từ các chuyên gia, trong hành trình IPO, ba vấn đề "then chốt" quyết định chất lượng thương vụ là: kế toán - kiểm toán; thuế và hạ tầng công nghệ.

Hạ tầng công nghệ cũng cần được doanh nghiệp đầu tư đúng mức. IPO không chỉ là tài chính mà còn là vận hành. Doanh nghiệp cần đầu tư hệ thống công nghệ để đáp ứng công bố thông tin định kỳ, quản lý dữ liệu cổ đông và đảm bảo giao dịch minh bạch.

Trong đó, báo cáo tài chính được xem là "tấm phim chụp" sức khỏe doanh nghiệp để nhà đầu tư và cơ quan quản lý soi chiếu. Không chỉ đúng chuẩn Việt Nam, doanh nghiệp nên tiến dần sang IFRS để tăng minh bạch và mở cửa tiếp cận vốn quốc tế. IFRS giúp phản ánh trung thực tài sản, công nợ, lợi nhuận và đáp ứng kỳ vọng của các quỹ ngoại.

Ông Lê Vũ Trường, Phó Tổng Giám đốc, Lãnh đạo Dịch vụ Đảm bảo EY Việt Nam nhìn nhận: "Một báo cáo tài chính đạt chuẩn không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là thông điệp về sự minh bạch và chuyên nghiệp". Vì vậy, mục tiêu là ý kiến kiểm toán chấp nhận toàn phần và xử lý dứt điểm mọi tồn đọng trước khi bước vào giai đoạn IPO.

Liên quan đến thuế, nó vừa là bài toán tuân thủ, vừa là quản trị rủi ro. Doanh nghiệp cần rà soát toàn bộ nghĩa vụ thuế hiện hành và các khoản liên quan đến giao dịch vốn để phát hiện, khắc phục sớm sai sót hoặc rủi ro tiềm ẩn. Hồ sơ chứng từ cho các giao dịch lớn, đặc biệt với bên liên quan, phải đầy đủ để minh bạch và tránh tranh chấp sau niêm yết. Đồng thời, đánh giá tác động chính sách mới và chuẩn bị phương án dự phòng cho các khoản thuế có thể phát sinh.

Như ông Thân Xuân Thịnh, Phó Tổng Giám đốc, Tư vấn Thuế, EY Consulting Việt Nam, lưu ý: "Thuế không chỉ là tuân thủ mà còn là quản trị rủi ro… chuẩn bị chứng từ hợp lệ giúp tránh chi phí phát sinh và bảo vệ uy tín sau khi niêm yết".

Nguyệt Đức