Doanh nghiệp gỗ Việt biến thách thức thuế quan thành cơ hội nâng tầm sản phẩm

Mức thuế mới của Mỹ tạo áp lực lên doanh nghiệp gỗ Việt Nam cũng mở ra cơ hội để doanh nghiệp thích ứng và nâng cao năng lực cạnh tranh - Ảnh minh họa.

Mức thuế mới của Mỹ đối với gỗ và nội thất đang tạo áp lực lớn lên doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam, buộc phải điều chỉnh chiến lược sản xuất, giá thành và thị trường. Song, rào cản thuế quan và phi thuế quan là thực tế không thể tránh, nhưng đồng thời cũng là cơ hội để doanh nghiệp thích ứng và nâng cao năng lực cạnh tranh.

THÁCH THỨC ĐI KÈM VỚI CƠ HỘI

Từ ngày 14/10/2025, các sản phẩm gỗ mềm nhập khẩu vào Mỹ chịu mức thuế 10%, trong khi đồ nội thất bọc nệm và tủ bếp chịu mức thuế khởi điểm 25%. Đáng chú ý, các mức thuế này sẽ tiếp tục tăng mạnh từ đầu năm tới, gây sức ép lớn cho các quốc gia xuất khẩu gỗ và đồ nội thất sang Mỹ.

Cụ thể, từ ngày 1/1/2026, thuế đối với nội thất bọc nệm sẽ tăng lên 30%, còn tủ bếp và tủ lavabo có thể chịu mức thuế tới 50%. Tuy nhiên, chính sách này cũng đi kèm một số ưu đãi thuế quan cho các đối tác chiến lược như sản phẩm gỗ từ Anh sẽ không bị áp thuế quá 10%, còn hàng nhập khẩu của Liên minh châu Âu (EU) và Nhật Bản sẽ chịu mức trần 15%.

Doanh nghiệp ngành gỗ được khuyến nghị đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường và nâng cao chất lượng sản phẩm. Ảnh minh họa.

Trong bối cảnh hiện tại, theo Capital Economics, Mỹ hiện nhập khẩu gần 20% sản lượng nội thất từ Việt Nam, đứng thứ hai sau Trung Quốc (27%) và tương đương Mexico.

Với việc đồ gỗ và nội thất Việt Nam khi xuất khẩu vào thị trường Mỹ cũng phải chịu thuế lên tới 25% ngay từ ngày 14/10, áp lực về giá thành và sức cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam là rất rõ ràng.

Trước thực tế này, Hiệp hội Gỗ và lâm sản Việt Nam đã khuyến khích doanh nghiệp Việt tăng sử dụng nguyên liệu gỗ Mỹ trong sản xuất. Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng khuyến nghị ngành gỗ đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường, hướng tới châu Âu, Nhật Bản, Australia, Canada, Trung Đông và Trung Quốc để bù đắp sụt giảm tại thị trường Mỹ; đồng thời nâng cấp sản phẩm đạt tiêu chuẩn quốc tế, thiết kế khác biệt.

Dưới góc độ doanh nghiệp, ông Vũ Quang Huy, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần TEKCOM, cho biết đối với các doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu, những rào cản về thuế quan và phi thuế quan là thực tế không thể thay đổi.

Đối với vấn đề thuế quan trong xuất khẩu, ông Huy cho rằng quan trọng là tìm ra giải pháp để thích ứng và thay đổi. Về cơ bản, Mỹ không có lợi thế để sản xuất gỗ và nội thất, vẫn sẽ phải tiếp tục nhập khẩu. Điều cốt lõi là các doanh nghiệp sẽ có biện pháp gì để thích ứng nhanh và nắm bắt được những quốc gia đang cạnh tranh với Việt Nam đang được áp dụng chính sách thuế như thế nào.

“Trong bất kỳ sân chơi nào cũng sẽ có cơ hội và thách thức, tiềm năng cũng như rủi ro. Với thị trường nội địa, khi thị trường bất động sản, xây dựng Việt Nam đang đi vào chu kỳ tăng trưởng, đó là cơ hội cho các doanh nghiệp ngành gỗ”, ông Huy nhận định.

Về tác động của mức thuế 25% lên mặt hàng tủ kệ bếp, ông Vũ Quang Huy cho biết tới thời điểm hiện tại, về mặt đơn hàng và những quá trình vận hành doanh nghiệp vẫn đang ổn định. Doanh nghiệp cũng đã có những chiến lược ngắn hạn, dài hạn để chuẩn bị cho các tình huống khác nhau.

XÂY DỰNG NIỀM TIN CHO SẢN PHẨM VIỆT

Bên cạnh đó, đối với lĩnh vực plywood (ván gỗ công nghiệp) cũng đang mở ra nhiều cơ hội xuất khẩu cho doanh nghiệp. Ông Vũ Quang Huy cho biết hiện nay, tổng sản lượng của Việt Nam đạt hơn 3,7 triệu m3/năm.

Nếu xét trên tổng lượng sản xuất của plywood toàn thế giới, Trung Quốc đã từng chiếm đến 90% nay còn khoảng 60% và có xu hướng giảm. Đây là cơ hội lớn cho những quốc gia như Việt Nam, với lợi thế chuỗi cung ứng mạnh và giá thành thấp.

Sản xuất plywood tại TEKCOM.

Tuy nhiên, ông Huy cũng chỉ rõ những hạn chế của Việt Nam, trong đó chỉ sản xuất được ván ép nền (base plywood) vì thiếu cây gỗ lớn, màu nhạt, bề mặt ít khuyết tật để làm gỗ bóc (veneer) bề mặt, dẫn đến việc phải nhập khẩu.

Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp cũng chưa xây dựng được thương hiệu cho loại gỗ đặc trưng, khác biệt để làm được sản phẩm plywood có giá trị gia tăng cao. Ví dụ, Nga, Châu Âu có gỗ Birch, Trung Quốc có gỗ Poplar, trong khi gỗ keo của Việt Nam vẫn chỉ tập trung cho phân khúc giá trị thấp như xây dựng và bao bì.

Ông Huy cho biết trong quá trình chuyển từ thương mại sang sản xuất, xuất khẩu trong thời gian đầu, TEKCOM cũng gặp khó khăn trong việc thuyết phục đối tác tin tưởng sản phẩm “Made in Vietnam” ở các thị trường xuất khẩu đầu tiên như Thổ Nhĩ Kỳ, Hàn Quốc, plywood Việt Nam bị xem là phổ thông, thiếu ổn định và hệ thống truy xuất.

Để ngành plywood Việt Nam có giá trị cao hơn, ông Huy khuyến nghị có thể xây dựng thương hiệu phải tập trung vào gỗ cao su, đồng thời đầu tư vào công nghệ và R&D để phát triển sản phẩm, tạo lợi thế cạnh tranh bền vững.

Bên cạnh đó, gỗ cao su trước đây được ứng dụng rất nhiều trong ngành sản phẩm gỗ nội thất, nhưng trong ngành ván ép hiện còn nhiều khoảng trống thị trường ở Châu Âu bởi những thay đổi về địa chính trị và chính sách thuế quan.

Đối với các rào cản phi thuế quan, tiêu chuẩn hóa đang là “giấy thông hành” bắt buộc. Để xuất khẩu các mặt hàng gỗ như plywood, ông Huy cho rằng mỗi thị trường có yêu cầu tiêu chuẩn khác nhau, ví dụ như Ấn Độ (BIS Marking), Morocco (IMANOR), hay Châu Âu (EUDR) với yêu cầu sử dụng gỗ hợp pháp và có thể truy vết.

Thông tin thêm, ông Nguyễn Hữu Linh, Giám đốc Nhà máy & Kỹ thuật Mảng ván TEKCOM, cho biết hiện nay, TEKCOM là một trong những nhà máy plywood đầu tiên hợp chuẩn theo tiêu chuẩn IMANOR cho thị trường Morocco. Đối với tiêu chuẩn EUDR, doanh nghiệp đang hợp tác cùng đối tác để hợp chuẩn một cách thực chất. Đồng thời, tập trung vào cam kết chất lượng, sản phẩm hợp chuẩn và yếu tố bền vững, minh chứng bằng kiểm định và quan sát trực tiếp của đối tác.

Từ thực tiễn 20 năm thành lập và hoạt động, ông Nguyễn Hữu Linh cho rằng bước chuyển lớn nhất không chỉ là mở rộng quy mô mà là tự động hóa và quản trị chất lượng dựa trên dữ liệu. Nếu trước đây sản xuất còn thủ công hoặc bán tự động, hiện nay doanh nghiệp tập trung vào tự động hóa và xây dựng hệ thống quản lý chất lượng thời gian thực để ra quyết định chính xác. “Máy móc có thể mua được, nhưng “linh hồn” của dây chuyền là hệ thống vận hành do đội ngũ kỹ sư nội bộ phát triển”, ông Linh khẳng định.

Vân Nguyễn