'Định vị' kinh tế Việt Nam trong chiến lược kinh tế 2026-2030

Diễn đàn với chủ đề "Định vị Việt Nam trong bối cảnh mới và tầm nhìn chiến lược kinh tế - tài chính giai đoạn 2026 - 2030" - Ảnh: VGP

Định vị mô hình tăng trưởng mới trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu

Ngày 5/12 tại Hà Nội, Bộ Tài chính tổ chức Diễn đàn Kinh tế - Tài chính Việt Nam 2025 với chủ đề "Định vị Việt Nam trong bối cảnh mới và tầm nhìn chiến lược kinh tế - tài chính giai đoạn 2026-2030". Đây là sự kiện thường niên có ý nghĩa quan trọng, quy tụ đại diện các cơ quan quản lý, chuyên gia kinh tế, tổ chức quốc tế và cộng đồng doanh nghiệp nhằm thảo luận những vấn đề then chốt của nền kinh tế khi Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới.

Năm 2025 được xem là thời điểm bản lề khi nền kinh tế tiếp tục phục hồi sau đại dịch, trong khi thế giới vẫn đối mặt với nhiều bất ổn. Những xu hướng lớn như cạnh tranh chiến lược giữa các nền kinh tế chủ chốt, yêu cầu chuyển đổi xanh - chuyển đổi số, cùng sự dịch chuyển và tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu đang tạo nên các thách thức phức tạp hơn đối với điều hành kinh tế vĩ mô và hoạch định chính sách.

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung nhấn mạnh Việt Nam đang đứng trước những lựa chọn mang tính chiến lược cho giai đoạn 2026-2030. Theo Thứ trưởng, yêu cầu đặt ra là phải định vị lại nền kinh tế trong bối cảnh mới, đồng thời tạo đột phá trong huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực để phục vụ tăng trưởng. Ông cho rằng mô hình tăng trưởng cần đổi mới theo hướng dựa nhiều hơn vào năng suất, khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, trong khi các động lực truyền thống vẫn tiếp tục được khai thác một cách bền vững.

Thứ trưởng Đỗ Thành Trung cũng nhấn mạnh việc xác lập mô hình tăng trưởng mới đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các khu vực kinh tế. Nhà nước giữ vai trò kiến tạo thông qua việc phát triển hạ tầng chiến lược, hoàn thiện thể chế và mở rộng không gian kinh tế. Khu vực tư nhân được xác định là động lực quan trọng thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển thị trường. Trong khi đó, khu vực đầu tư nước ngoài cần được thu hút theo hướng chọn lọc, gắn với chuyển giao công nghệ, tiêu chuẩn xanh và yêu cầu phát triển bền vững.

Ông cũng cho rằng Việt Nam cần thúc đẩy khai thác hiệu quả các vùng động lực, cực tăng trưởng, hình thành các trung tâm kinh tế có sức lan tỏa, qua đó góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung phát biểu tại diễn đàn - Ảnh: VGP

Năng suất lao động và cải cách thể chế: Yếu tố quyết định tăng trưởng trung hạn

Diễn đàn năm nay gồm hai phiên thảo luận chuyên đề. Tại phiên đầu, ông Nguyễn Như Quỳnh, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính, trình bày tham luận "Thích ứng - Chuyển đổi - Tăng tốc: Nền tảng cho chiến lược phát triển 2026-2030". Ông Quỳnh cho biết giai đoạn 2024-2025, kinh tế Việt Nam duy trì được đà phục hồi tích cực, với một số động lực quan trọng như quyết tâm chính trị cao, sự ổn định của khu vực nông nghiệp, sự phục hồi của công nghiệp gắn với xuất khẩu và mức tăng trưởng ấn tượng của khu vực dịch vụ.

Môi trường vĩ mô tiếp tục giữ ổn định, lạm phát được kiểm soát, lãi suất ở mức hợp lý, tiêu dùng nội địa phục hồi và đầu tư phát triển được củng cố. Tuy nhiên, Viện trưởng Nguyễn Như Quỳnh cũng chỉ ra các hạn chế mang tính cấu trúc: năng suất lao động còn thấp, già hóa dân số diễn ra nhanh, cùng những điểm nghẽn trong thể chế, hạ tầng và chất lượng nguồn nhân lực. Theo ông, để đạt mục tiêu tăng trưởng của giai đoạn tới, Việt Nam cần chuyển dịch đồng bộ cả ba khu vực: từ khu vực sản xuất nhỏ lẻ đến công nghiệp - dịch vụ hiện đại.

Các chuyên gia, đại diện cơ quan quản lý trao đổi tại Diễn đàn Kinh tế - Tài chính Việt Nam 2025 - Ảnh: VGP

Ở góc độ quốc tế, TS Jochen M. Schmittmann, Đại diện thường trú của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) tại Việt Nam, đánh giá cao năng lực chống chịu của nền kinh tế Việt Nam trước biến động toàn cầu. Ông cho biết tăng trưởng kinh tế duy trì ở mức cao, tiêu dùng và đầu tư tiếp tục phục hồi, xuất khẩu tăng mạnh so với cùng kỳ.

Tuy vậy, vị đại diện IMF cũng cảnh báo hai thách thức dài hạn: xu hướng tăng trưởng chậm lại khi thu nhập bình quân tăng và lợi thế dân số vàng thu hẹp. TS Jochen M. Schmittmann đặc biệt đánh giá vai trò của năng suất lao động, coi đó là yếu tố quyết định tăng trưởng bền vững: "Năng suất không phải là tất cả, nhưng về lâu dài là hầu hết mọi thứ".

Theo IMF, Việt Nam cần tiếp tục duy trì khuôn khổ tài khóa trung hạn thận trọng, sử dụng linh hoạt dư địa chính sách để hỗ trợ đầu tư và an sinh xã hội khi cần thiết. Đồng thời, cần hiện đại hóa chính sách tiền tệ, phát triển thị trường vốn theo chuẩn mực quốc tế, nhằm nâng cao khả năng huy động nguồn lực cho phát triển.

TS Schmittmann nhấn mạnh: "Tăng trưởng trung hạn của Việt Nam phụ thuộc lớn vào tiến độ cải cách và khả năng nắm bắt cơ hội từ tái cấu trúc nền kinh tế toàn cầu".

Anh Minh