Định danh điện tử - nền tảng bảo đảm an toàn cho thương mại trực tuyến

Quang cảnh hội nghị.

Thúc đẩy an toàn trong thương mại điện tử thông qua định danh điện tử

Chiều 1/11, tại Hà Nội, trong khuôn khổ Hội chợ Mùa Thu lần thứ nhất - năm 2025 diễn ra tại Trung tâm Triển lãm quốc gia, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công thương) tổ chức Hội nghị “Ứng dụng định danh và xác thực để nâng cao an toàn trong hoạt động thương mại điện tử”.

Trong bối cảnh nền kinh tế số đang phát triển mạnh mẽ như hiện nay, nhiều vấn đề thách thức mới cũng như cơ hội mới đã được đặt ra. Một trong những thách thức nổi bật là các rủi ro trong giao dịch, tình trạng gian lận trong hoạt động thương mại điện tử và các hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Hội nghị hướng tới mục tiêu thúc đẩy quá trình chuyển đổi số toàn diện trong lĩnh vực thương mại điện tử, thông qua việc ứng dụng công nghệ định danh và xác thực điện tử, góp phần bảo đảm an toàn, tin cậy cho các giao dịch trực tuyến.

Thông qua việc đưa ra nhiều góc nhìn đa chiều từ chính sách đến giải pháp công nghệ, hội nghị góp phần thiết thực vào việc xây dựng một môi trường thương mại điện tử minh bạch và bảo mật hơn, mang lại lợi ích cho cả người dùng và cộng đồng doanh nghiệp.

Ông Nguyễn Hữu Tuấn, Giám đốc Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và Công nghệ số.

Phát biểu khai mạc hội nghị, ông Nguyễn Hữu Tuấn, Giám đốc Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và Công nghệ số (Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công thương) cho rằng, việc ứng dụng định danh và xác thực điện tử, thí dụ như qua nền tảng VNeID của Bộ Công an là yêu cầu cấp bách, giúp xác thực chính xác danh tính người dùng, ngăn chặn hành vi gian lận, đồng thời tăng cường niềm tin của người dân trong các hoạt động mua sắm trực tuyến và giao dịch điện tử nói chung.

“Theo thống kê của Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05 - Bộ Công an), trong 8 tháng đầu năm 2025, Việt Nam ghi nhận hơn 1.500 vụ lừa đảo trực tuyến, thiệt hại 1.660 tỷ đồng. Điều này thể hiện sự cần thiết phải triển khai các giải pháp toàn diện nhằm đảm bảo an toàn, tin cậy cho các giao dịch điện tử, qua đó củng cố niềm tin của người dân đối với hoạt động thương mại điện tử”, ông Nguyễn Hữu Tuấn nhấn mạnh.

Tại hội nghị, các đại biểu cùng chuyên gia thảo luận các tham luận chuyên sâu, nhấn mạnh vào chủ đề chuyển đổi số và đảm bảo an toàn trong giao dịch trực tuyến, qua đó tìm kiếm các giải pháp thực tiễn và chính sách cụ thể nhằm thúc đẩy một môi trường thương mại điện tử an toàn.

Thương mại điện tử Việt Nam đang duy trì đà tăng trưởng mạnh mẽ, trở thành một trong 5 thị trường phát triển nhanh nhất thế giới. Dự báo tăng trưởng đến năm 2025 đã được điều chỉnh từ 20% lên 25,5%, với mức chi tiêu bình quân 600 USD/người/năm cho mua sắm trực tuyến.

Ông Nguyễn Hữu Tuấn cho biết, song song với đó, thanh toán số tiếp tục bùng nổ, đặc biệt là mã QR với tốc độ tăng trưởng kép 40% và các hình thức thanh toán trực tuyến tăng trên 100% mỗi năm. Ông Tuấn nhấn mạnh: “Khi thanh toán số trở nên phổ biến, việc định danh và xác thực điện tử là điều bắt buộc để đảm bảo an toàn cho người dùng và doanh nghiệp”.

Tuy nhiên, cùng với sự tăng trưởng mạnh mẽ là nhiều rủi ro và hành vi gian lận trực tuyến. Các hình thức lừa đảo giả mạo cơ quan nhà nước, người thân, hay sử dụng deepfake để chiếm đoạt tài sản ngày càng tinh vi, với khoảng 6.000 vụ việc mỗi năm, tập trung ở lĩnh vực tài chính, tiền ảo và lừa đảo sinh viên.

Thời gian qua, nhiều ngân hàng, tổ chức tài chính, nhà cung cấp dịch vụ trực tuyến, hãng hàng không… đã phối hợp với trung tâm để tích hợp, triển khai các dịch vụ định danh và xác thực điện tử.

Bà Phạm Tuyết Trang, đại diện Trung tâm Nghiên cứu, ứng dụng dữ liệu dân cư và căn cước công dân (RAR).

Tham luận tại hội nghị, bà Phạm Tuyết Trang, đại diện Trung tâm Nghiên cứu, ứng dụng dữ liệu dân cư và căn cước công dân (RAR) cho biết, đến nay, hệ thống đã thực hiện hơn 42,6 triệu lượt xác thực, trong đó có 17,8 triệu lượt xác thực khuôn mặt, đồng thời triển khai thành công giải pháp VN AI Verify tích hợp với 8 nhà cung cấp dịch vụ chính thức.

“Những kết quả bước đầu này chứng minh hiệu quả rõ rệt của việc ứng dụng định danh và xác thực điện tử trong tiến trình chuyển đổi số, đồng thời mở ra tiềm năng lớn cho việc ứng dụng trong thương mại điện tử. Giải pháp định danh điện tử không chỉ giúp nâng cao chất lượng xác thực người dùng, giảm gian lận giao dịch mà còn tạo nền tảng cho các dịch vụ số an toàn, minh bạch và cá nhân hóa hơn”, bà Trang nhấn mạnh.

RAR đang phối hợp cùng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số để mở rộng kết nối dữ liệu, hoàn thiện hành lang pháp lý và tăng cường truyền thông, hướng dẫn người dân sử dụng ứng dụng VNeID trong giao dịch thương mại điện tử.

“Chúng tôi tin rằng với sự chung tay của các bộ, ngành và doanh nghiệp, hệ sinh thái định danh, xác thực điện tử quốc gia sẽ ngày càng hoàn thiện, góp phần xây dựng môi trường giao dịch số minh bạch, tin cậy và lấy người dân làm trung tâm”, bà Trang khẳng định.

Kinh nghiệm và giải pháp công nghệ nâng cao niềm tin người dùng

Trong 2 năm qua, Shopee đã chủ động triển khai kế hoạch dài hạn nhằm xây dựng môi trường thương mại điện tử an toàn, lành mạnh, hướng tới phát triển bền vững. Bà Vũ Xuân Linh, Giám đốc Quan hệ đối tác chiến lược Công ty trách nhiệm hữu hạn Shopee cho biết, một trong những trọng tâm là ứng dụng định danh điện tử cho người bán, bước chuẩn bị đã được Shopee thực hiện từ sớm, phù hợp với định hướng của Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) đang được Quốc hội xem xét.

Bà Vũ Xuân Linh, Giám đốc Quan hệ đối tác chiến lược Công ty TNHH Shopee.

“Mục tiêu của chúng tôi không chỉ là cung cấp nền tảng bán hàng, mà là tạo ra một không gian giao dịch an toàn, minh bạch và đáng tin cậy cho cả người bán lẫn người mua”, bà Vũ Xuân Linh nhấn mạnh và cho biết, trong 15 thị trường Shopee đang hoạt động, việc củng cố trải nghiệm người dùng luôn được xem là yếu tố then chốt để bảo đảm phát triển bền vững.

Từ tháng 6/2025, Shopee đã phối hợp với Cục C06 - Bộ Công an triển khai định danh toàn bộ người bán trên sàn thông qua căn cước công dân gắn chip. Tính đến ngày 30/10/2025, nền tảng đã hoàn tất định danh 81% nhà bán hàng, và đặt mục tiêu đạt 100% trong thời gian tới. Đặc biệt, 100% người bán mới hiện nay buộc phải hoàn tất quy trình định danh trước khi được phép kinh doanh.

“Định danh người bán không chỉ là yêu cầu pháp lý, mà là cam kết của Shopee trong việc bảo vệ người tiêu dùng và nâng cao niềm tin vào giao dịch trực tuyến. Đây cũng là giải pháp quan trọng góp phần xây dựng môi trường thương mại điện tử minh bạch, an toàn và bền vững tại Việt Nam”, bà Linh khẳng định.

Trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển mạnh, vấn đề gian lận, lừa đảo và giả mạo thông tin vẫn là thách thức lớn đối với doanh nghiệp và người tiêu dùng. Tại hội nghị, ông Nguyễn Hoàng Tùng, Giám đốc VVN AI và Trusting Solution đã chia sẻ về kinh nghiệm triển khai các giải pháp định danh điện tử tại Việt Nam.

Ông Nguyễn Hoàng Tùng, Giám đốc VVN AI và Trusting Solution.

“Chúng tôi đã đồng hành cùng các cơ quan nhà nước và doanh nghiệp lớn như VNPT, Viettel, Mobifone trong việc phát triển các hệ thống định danh và trùng hợp điện tử. Trước đó, chúng tôi cũng tham gia các dự án y tế ZICD và hợp tác với cơ quan an ninh Đức để phòng, chống gian lận ngân hàng, từ đó tích lũy nhiều kinh nghiệm quý giá”, ông Tùng cho biết.

Cũng theo Giám đốc VVN AI và Trusting Solution, các hình thức gian lận phổ biến hiện nay bao gồm: Bán hàng giả, lập tài khoản ảo, chiếm đoạt thẻ tín dụng hoặc đánh cắp mã OTP, và lợi dụng dữ liệu định danh cũ để vay tiền online.

“Dù đã áp dụng EKYC, vẫn còn những rủi ro như việc sử dụng lại kết quả xác thực trước đó hoặc không có bằng chứng thời gian giao dịch. Vì vậy, việc bổ sung chữ ký số và giám sát liên tục là rất cần thiết”, ông Tùng nhấn mạnh.

VVN AI và Trusting Solution đã ứng dụng các tiêu chuẩn này vào hệ thống ký kết hợp đồng điện tử, bảo đảm dữ liệu cá nhân, hình ảnh, video, giọng nói được lưu trữ an toàn, có dấu thời gian và có thể xác thực đầy đủ.

Ứng dụng chữ ký số từ xa là một giải pháp thiết thực cho nền tảng thương mại điện tử. Nền tảng này không chỉ là công nghệ mà còn cần một khung pháp lý vững chắc. Nhìn lại quá trình phát triển của thương mại Việt Nam, những hiệp định như EVFTA không phải tự nhiên có được; đó là kết quả của tư duy, quyết tâm và hệ thống chính trị đã định hình nền tảng pháp lý và chính sách để chúng ta trở thành một trong những thị trường dẫn đầu trong khu vực.

Ông Vũ Văn Luật, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc điều hành Softdream.

Tại hội nghị, ông Vũ Văn Luật, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc điều hành Công ty cổ phần Đầu tư công nghệ và thương mại Softdream nhấn mạnh, chúng ta không chỉ xây dựng nền tảng công nghệ, mà còn phải gắn kết với khung pháp lý.

“Chữ ký số từ xa giúp mọi giao dịch được xác thực, chống chối bỏ và bảo đảm toàn vẹn dữ liệu, từ hợp đồng điện tử, giao dịch chứng khoán, đến các thủ tục bảo hiểm y tế hay thương mại điện tử”, ông Vũ Văn Luật nêu rõ.

Theo ông, những rủi ro phổ biến trong thương mại điện tử hiện nay gồm: Gian lận hàng hóa, giả mạo thông tin, tấn công thay đổi dữ liệu hợp đồng và chiếm đoạt thanh toán. Softdream đã triển khai các giải pháp ký số từ xa, cho phép người dùng xác thực thông tin bằng thiết bị di động mà không cần thủ tục giấy tờ rườm rà. Mỗi giao dịch được gắn dấu thời gian, dữ liệu không thể chỉnh sửa và mọi thông tin đều được lưu trữ an toàn.

Ông Luật khẳng định: “Ứng dụng chữ ký số từ xa là bước đi quan trọng để Việt Nam nâng cao năng lực thương mại điện tử, tăng tính minh bạch và tin cậy, đồng thời giúp doanh nghiệp và người tiêu dùng tiết kiệm chi phí, thời gian”.

Giải pháp này đang mở ra cơ hội để các doanh nghiệp Việt Nam tích hợp công nghệ số vào mọi khâu giao dịch, từ thương mại điện tử, bảo hiểm y tế, đến hợp đồng điện tử, tạo tiền đề cho một nền kinh tế số an toàn, minh bạch và hiệu quả.

TRUNG HƯNG