Điều ông Trump lo lắng nhất

Trong suốt cuộc đua vào Nhà Trắng năm 2024, ông Trump không ngừng nói về kinh tế. Ông công kích đảng Dân chủ về tình trạng lạm phát và tuyên bố sẽ đưa nền kinh tế Mỹ mạnh mẽ nếu trở lại Nhà Trắng.

Điều trớ trêu là giờ đây chính kinh tế là vấn đề khiến ông đau đầu nhất. Số liệu mới nhất từ thị trường lao động Mỹ cho thấy viễn cảnh không mấy khả quan. Nhiều chỉ số kinh tế khác cũng thể hiện dấu hiệu tiêu cực. Lạm phát có dấu hiệu tăng nhiệt, thị trường bất động sản ảm đạm, trong khi hoạt động chế biến - chế tạo cũng sụt giảm.

Nhiều chính sách của ông Trump có thể không được các cử tri ưa thích - như tăng cường trục xuất người nhập cư, điều động binh sĩ trên lãnh thổ Mỹ hay cắt giảm mạnh tay quá mức nhân sự chính phủ. Cử tri vẫn sẽ nhắm mắt cho qua nếu không ảnh hưởng trực tiếp đến họ.

Tuy vậy, nếu túi tiền bị ảnh hưởng, cử tri sẽ bày tỏ thái độ trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2026 sắp tới. Quốc hội và các chính trị gia cũng sẽ lên tiếng, khiến ông Trump đối mặt thách thức ngay từ trong đảng Cộng hòa.

Số liệu ảm đạm

Nếu bức tranh kinh tế Mỹ không sớm khả quan, ông Trump và đảng Cộng hòa sẽ đối mặt thách thức nghiêm trọng trong bầu cử giữa kỳ năm 2026. Ảnh: Reuters.

Ông Trump luôn nói với các cử tri rằng mức thuế cao sẽ thúc đẩy các doanh nghiệp “đưa sản xuất trở lại Mỹ”, mang tới việc làm cho người lao động. Tuy nhiên, dữ liệu lao động mới nhất cho thấy điều ngược lại.

Nền kinh tế Mỹ chỉ bổ sung khoảng 22.000 việc làm trong tháng 8. Con số này tương đối thấp, xét đến việc nước Mỹ thường cần thêm khoảng 100.000 việc làm mỗi tháng để theo kịp tốc độ tăng trưởng dân số.

Số liệu điều chỉnh cho thấy nền kinh tế chỉ tạo ra khoảng 107.000 việc làm trong bốn tháng qua. Đặc biệt, trong tháng 6, Mỹ thậm chí mất đi 13.000 việc làm. Đây là tháng đầu tiên số lượng việc làm tạo mới là âm kể từ tháng 12/2020.

Tỷ lệ thất nghiệp tại Mỹ đã tăng nhẹ lên 4,3%, gần chạm mức cao nhất trong bốn năm.

Khi nhìn vào các lĩnh vực cụ thể, tình hình cũng không mấy khả quan. Ngành chế biến - chế tạo, vốn được coi là lĩnh vực hưởng lợi nhất từ chính sách kinh tế của ông Trump, mất tới 12.000 việc làm trong tháng 8 và 78.000 việc làm từ đầu năm nay. Số liệu với ngành xây dựng và khai khoáng cũng ghi nhận đà giảm tương tự.

Số việc làm mới tại Mỹ theo tháng. Đồ họa: New York Times.

Cả ba ngành dường như đang chứng kiến tác động tiêu cực từ chính sách thuế quan của ông Trump. Khi giá thành nguyên vật liệu và máy móc tăng cao, nhiều doanh nghiệp lựa chọn cách cắt giảm nhân sự hoặc hoãn kế hoạch mở rộng sản xuất.

Lợi ích của thuế quan với nền kinh tế không phải giả định duy nhất của chính quyền Trump đang bị đặt dấu hỏi. Số liệu thống kế cho thấy bất chấp chiến dịch trục xuất người nhập cư, tỷ lệ tham gia thị trường lao động của người Mỹ vẫn có xu hướng giảm - trái với dự báo trước đó của Phó tổng thống JD Vance.

Khác với một tháng trước, ông Trump không còn lớn tiếng chỉ trích số liệu Cục Thống kê Lao động (BLS) thuộc Bộ Lao động Mỹ khi các số liệu không mấy khả quan được công bố. Trước đó, ông đã sa thải lãnh đạo BLS Erika McEntarfer và đề cử một đồng minh thay thế vị trí này với cáo buộc BLS đưa ra số liệu sai lệch.

“Số liệu lao động rõ ràng đang đôi chút thất vọng”, ông Kevin Hassett, cố vấn kinh tế hàng đầu tại Nhà Trắng, thừa nhận với CNBC.

Cơ hội của phe Dân chủ?

Phe Dân chủ không quên tận dụng cơ hội này để chỉ trích Tổng thống Trump. “Ông ấy nói sẽ trở thành tổng thống tốt nhất với nền kinh tế, trong khi nền kinh tế gặp vấn đề lớn”, Chủ tịch Ủy ban quốc gia đảng Dân chủ Ken Martin nói với báo giới.

Khảo sát của Đại học Quinnipiac cuối tháng 8 cho thấy tỷ lệ hài lòng với ông Trump về kinh tế rơi xuống mức thấp nhất trong cả hai nhiệm kỳ: 57% không hài lòng, so với chỉ 39% hài lòng. Theo Gallup, tỷ lệ này chỉ là 37%, so với con số trung bình 52% trong nhiệm kỳ đầu tiên. Trong nhóm cử tri độc lập, tỷ lệ chỉ là 29%.

Theo chiến lược gia Dân chủ Kristian Ramos, các cử tri gốc Phi và gốc Latin - những nhóm có xu hướng ngả về ông Trump trong cuộc bầu cử năm 2024 - có thể quay lại bầu cho đảng Dân chủ.

Ông Trump công bố thuế đối ứng áp đặt lên các nước hồi đầu tháng 4 với cam kết biện pháp này giúp ích cho nền kinh tế. Ảnh: Reuters.

Tuy nhiên, số liệu thống kế cho thấy dù không hài lòng với thực trạng nền kinh tế, cử tri vẫn chưa có xu hướng ngả sang đảng Dân chủ. Trên thực tế, cử tri vẫn chia rẽ về kinh tế trong nhiều tháng nay. Khảo sát của Navigator Research hồi tháng 8 cho thấy hai đảng đang “hòa” trong vấn đề kinh tế.

“Kinh tế sẽ vẫn đứng đầu trong suy nghĩ của cử tri chứ? Đúng vậy. Nhưng có phải từ trước thời Trump, cử tri từng quan tâm tới thương mại, nhập cư và tội phạm như bây giờ không? Không, bởi vì ông Trump khiến mọi người quan tâm tới những gì ông cho là quan trọng”, ông Bill Stepien, chiến lược gia đảng Cộng hòa, nói với New York Times.

Trên thực tế, ông Trump dường như đang cố gắng kéo suy nghĩ của cử tri khỏi vấn đề kinh tế trước cuộc bầu cử giữa kỳ tháng 11/2026. Ông nhấn mạnh tới biện pháp chống tội phạm tại Washington và các thành phố khác, gọi đây là “vấn đề quan trọng” trong cuộc bầu cử sắp tới.

Hà Thủy