Diễn biến mới của giá USD và bài toán với nhà kinh doanh

Để ứng phó, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã có những động thái chủ động như bán ngoại tệ kỳ hạn.

Tuy nhiên, giới chuyên gia vẫn lạc quan về triển vọng tỉ giá cuối năm. Việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) dự kiến cắt giảm lãi suất trong quý III-2025 được cho là sẽ giúp giảm bớt áp lực. Do đó, quý IV-2025 được kỳ vọng sẽ có nhiều yếu tố thuận lợi hơn để tỉ giá USD/VND hạ nhiệt.

Đánh giá của các bên

Ông Anh Tú, giám đốc một công ty nhập khẩu mỹ phẩm ở TP.HCM, không khỏi lo lắng khi tỉ giá USD/VND liên tục leo thang. Gần đây, tỉ giá trên thị trường liên ngân hàng và thị trường tự do đã tiệm cận mốc 27.000 đồng/USD.

Khi tỉ giá tăng, chi phí nhập khẩu quy đổi ra tiền đồng sẽ tăng theo, làm đội giá vốn và ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của doanh nghiệp. Điều này gây áp lực lên giá bán, buộc doanh nghiệp phải lựa chọn giữa việc tăng giá sản phẩm hoặc chấp nhận giảm biên lợi nhuận để giữ sức cạnh tranh.

Theo số liệu từ Cục Hải quan, nếu đầu năm 2025, tỉ giá USD/VND ở mức 25.259 đồng thì hiện đã lên mức 26.171 đồng, tương đương mức tăng 3,61%.

Tác động của tỉ giá còn thể hiện rõ nét lên giá vàng trong nước, vốn được tính toán dựa trên giá vàng thế giới quy đổi theo tỉ giá USD/VND. Khi tỉ giá tăng, đồng nghĩa với việc VND mất giá so với USD, sẽ trực tiếp đẩy giá vàng trong nước lên cao.

Đây là một trong những nguyên nhân góp phần vào đà tăng của giá vàng trong nước, bên cạnh các yếu tố về cung cầu, hiệu ứng tâm lý (FOMO) và giá vàng thế giới liên tục lập kỷ lục.

Giới phân tích nhận định, nếu chênh lệch giữa giá vàng trong nước và quốc tế không được thu hẹp, nhu cầu nhập lậu vàng sẽ tăng cao, gián tiếp gây áp lực lên tỉ giá.

Bên cạnh đó, nhu cầu mua USD từ các quỹ đầu tư nước ngoài trên thị trường chứng khoán cũng như từ các doanh nghiệp nhập khẩu được dự báo vẫn ở mức cao từ nay đến cuối năm, khiến tỉ giá khó có thể hạ nhiệt ngay lập tức.

Thêm vào đó, NHNN cũng chủ trương duy trì mặt bằng lãi suất thấp và chính sách tiền tệ nới lỏng để hỗ trợ phục hồi và tăng trưởng kinh tế. Việc chấp nhận một biên độ tỉ giá biến động lớn hơn cũng là sự đánh đổi cần thiết để ưu tiên cho mục tiêu tăng trưởng và xuất khẩu.

Theo PGS.TS Phạm Công Hiệp (Đại học RMIT), tình hình tỉ giá căng thẳng hiện nay xuất phát từ nhiều yếu tố. Thứ nhất, thị trường tài chính đang có xu hướng hút mạnh USD do nhà đầu tư nước ngoài bán ròng cổ phiếu vì chênh lệch lãi suất giữa USD và VND. Dòng vốn gián tiếp đã rút một lượng USD ra khỏi hệ thống, làm giảm hiệu quả của nguồn vốn FDI ròng và kiều hối.

Thứ hai, thặng dư thương mại không đủ bù đắp cho thâm hụt trong cán cân dịch vụ và thu nhập. Chi cho các dịch vụ như vận tải, du lịch, logistics gia tăng khi kinh tế phục hồi, trong khi thu nhập sơ cấp (lợi nhuận và lãi vay nhà đầu tư nước ngoài chuyển về nước) thâm hụt mạnh trong nhiều năm. Điều này khiến nguồn cung USD thực tế trong hệ thống ngân hàng mỏng hơn so với số liệu thặng dư thương mại.

Cuối cùng, vị thế ngoại tệ của khu vực ngân hàng và doanh nghiệp vẫn ở trạng thái ngắn hạn. Nhiều tập đoàn phải mua USD để trả nợ, nhập khẩu máy móc, khiến lượng USD lưu hành trên thị trường bị thu hẹp.

Những biến số cần theo dõi

Đánh giá về diễn biến tỉ giá, ông Nguyễn Minh Tuấn, Giám đốc điều hành AFA Capital, cho biết, việc NHNN bán ngoại tệ kỳ hạn 6 tháng cho thấy tầm nhìn của cơ quan này không chỉ gói gọn trong năm nay mà còn hướng sang đầu năm 2026, nhằm cân bằng dòng ngoại tệ trong bối cảnh các giao dịch có thể trầm lắng sau Tết Nguyên đán.

Mức tỉ giá 26.550 VND/USD được dự báo sẽ duy trì từ nay đến cuối năm, nhờ khả năng can thiệp của NHNN. Khả năng này phụ thuộc vào quy mô các nguồn thu ngoại tệ như FDI, kiều hối và huy động trái phiếu.

Một yếu tố quan trọng khác là chính sách của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed). Với chỉ số DXY (đo lường sức mạnh đồng USD) hiện ở vùng 90 điểm, các quyết định của Fed trong tháng 9 này sẽ có ảnh hưởng lớn. Phát biểu gần đây của Chủ tịch Fed Jerome Powell đã hàm ý về khả năng hạ lãi suất, một động thái có thể giúp giảm áp lực lên tỉ giá VND.

Càng về cuối năm, kiều hối về nhiều sẽ giúp hạ nhiệt tỉ giá USD/VND.

Xuất nhập khẩu cũng là một biến số quan trọng. Sau khi mức thuế mới có hiệu lực từ ngày 1/8, kim ngạch xuất khẩu nửa đầu tháng vẫn đạt khoảng 20 tỉ USD. Tuy nhiên, nhập khẩu nhỉnh hơn đôi chút, khiến cán cân thương mại thâm hụt nhẹ. Kỳ vọng xuất siêu vào cuối năm sẽ bù đắp cho sự thiếu hụt này, giúp NHNN có thêm nguồn lực để can thiệp thị trường.

Về cuối năm, lượng kiều hối dồi dào hơn cũng được kỳ vọng sẽ góp phần hạ nhiệt tỉ giá.

Theo Công ty chứng khoán SSI, việc Chính phủ nhấn mạnh sự cần thiết phải quản lý hiệu quả thị trường ngoại hối, duy trì ổn định tỉ giá và nghiên cứu phát hành trái phiếu bằng USD phản ánh lập trường chủ động hơn trong việc ổn định giá trị đồng nội tệ và đa dạng hóa các kênh huy động vốn.

Trả lời báo chí, PGS.TS Nguyễn Thị Mùi, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ Quốc gia cho biết, mặc dù đồng USD đang mất giá mạnh so với các đồng tiền khác, nhưng so với Việt Nam đồng, USD lại đang tăng giá.

Thứ nhất, việc áp thuế đối ứng từ phía Mỹ đã ảnh hưởng đến tâm lý và hoạt động của các doanh nghiệp xuất khẩu, gây áp lực lên tỉ giá.

Thứ hai, chính sách giảm lãi suất của NHNN, đặc biệt là lãi suất tiền gửi, cũng tác động mạnh. Khi lãi suất tiết kiệm giảm, người dân có xu hướng rút tiền để đầu tư vào các kênh khác, trong đó có cả việc mua USD, làm tăng nhu cầu và gây áp lực lên tỉ giá.

Điều này được thể hiện rõ qua số liệu, tăng trưởng tín dụng đến ngày 31-7-2025 là 10,24%, trong khi tăng trưởng huy động vốn chỉ đạt chưa đến 7%. Việc một lượng tiền lớn được đưa ra thị trường nhưng lại không được hút về tương ứng đã tạo ra một sự mất cân bằng, tác động đến tỉ giá.

“NHNN có thể giữ tỉ giá ổn định ở mức dự báo 26.400 VND/USD nếu các yếu tố sau diễn ra một cách thuận lợi. Đó là chính sách thuế đối ứng từ phía Mỹ rõ ràng và ở mức độ chấp nhận được. Dòng vốn đầu tư gián tiếp không có sự dịch chuyển mạnh mẽ như 6 tháng đầu năm. Chính phủ tìm cách khuyến khích giải ngân mạnh hơn từ dòng vốn FDI và hoạt động xuất khẩu được cải thiện.

Khi những yếu tố này được cải thiện, nguồn cung ngoại tệ sẽ tăng, giúp NHNN không cần phải can thiệp quá nhiều vào thị trường” - PGS.TS Nguyễn Thị Mùi đánh giá.

PHƯƠNG MINH