Điểm tựa tri thức vùng đất khó - Bài 3: 'Xóa mù' công nghệ cho học sinh Pa Kô

Từ 3 chiếc máy tính cũ kỹ bị bỏ quên trong kho, thầy Hoàng Dương Hòa đã viết nên câu chuyện truyền cảm hứng về hành trình “xóa mù” công nghệ và xây đắp niềm tin chinh phục tri thức cho học sinh dân tộc thiểu số.

Ðưa công nghệ đến từng điểm trường

Nhớ lại những ngày đầu đặt chân đến ngôi trường A Ngo nhận nhiệm vụ hơn 5 năm về trước, thầy Hòa không khỏi xót xa khi chứng kiến ngôi trường miền núi giáp biên giới Việt - Lào còn thiếu thốn đủ bề. Khí hậu khắc nghiệt, đời sống bà con khó khăn, phòng học chật hẹp, trang thiết bị dạy học hầu như không có. Cả trường lúc ấy chỉ có 3 chiếc máy vi tính cũ lấy từ trong kho, cấu hình đã lỗi thời, chậm rì rì. Thế nhưng, những buổi học Tin học đầu tiên diễn ra đã mang đến bao niềm háo hức, khát khao khám phá công nghệ trong những đứa trẻ Pa Kô.

Thầy Hoàng Dương Hòa (Trường TH&THCS A Ngo) tận tình dạy Tin học cho học sinh

“Những tiết học đầu tiên, nhiều em nhìn thấy máy tính với ánh mắt vừa tò mò, vừa sợ hãi, không dám chạm tay vào bàn phím hay con chuột. Hầu hết các em chưa từng thấy máy tính ngoài đời thực”, thầy Hòa nhớ lại.

Thế rồi từng tiết Tin học được thầy Hòa bắt đầu từ những điều giản dị nhất như hướng dẫn các em bật, tắt máy, di chuyển chuột, gõ từng chữ cái. Thầy kiên nhẫn hướng dẫn từng thao tác, từng lỗi sai nhỏ, để các em có thể viết được tên mình, gõ được vài dòng văn bản, hay hí hoáy vẽ… Những điều tưởng bình thường lại là cả thế giới mới đối với học sinh vùng cao.

“Mỗi bước tiến nhỏ của các em, từ gõ được tên mình, viết được một đoạn văn ngắn, vẽ nguệch ngoạc trên ứng dụng Paint rồi đến tự tin trình bày ý tưởng bằng PowerPoint,… đều là niềm hạnh phúc lớn lao đối với tôi”, thầy Hòa chia sẻ.

Trường TH&THCS A Ngo có 4 điểm trường, điểm xa nhất cách điểm chính 10km, đường đi chủ yếu là dốc, suối. Những năm đầu, chỉ một mình thầy Hòa phụ trách dạy Tin học cho toàn bộ học sinh. Mỗi ngày, thầy phải băng qua hàng chục km đường rừng để dạy Tin học cho từng điểm trường, có hôm dạy liền 3 điểm trường. Không có máy tính ở các điểm lẻ, mỗi buổi học thầy phải chở theo 5-6 chiếc laptop.

Nỗi lo lớn nhất của thầy Hòa là đi dạy học vào mùa đông. “Mùa đông nơi đây thường mưa kéo dài 4-5 tháng. Mỗi lần chở máy tính đi, tôi luôn thấp thỏm lo âu. Tôi dùng túi bóng lớn bọc kín máy, đặt phía trước, đi cố giữ thăng bằng. Sợ nhất là mưa ướt hay té ngã hỏng máy, học sinh không có thiết bị để học”, thầy Hòa kể.

Thầy giáo Hoàng Dương Hòa dẫn học sinh Pa Kô tham gia Hội thi Tin học trẻ

Động lực để thầy Hòa vững tay lái chính là sự ủng hộ của Ban giám hiệu nhà trường, sự háo hức, trông mong của học sinh Pa Kô dành cho mỗi tiết Tin học. Đó là liều thuốc tinh thần vô giá cho thầy Hòa vượt qua mọi gian khó để gieo “mầm công nghệ”. “Trong lúc chờ đến giờ học, nhiều em cứ đứng ngoài cửa sổ ngó vào, đặc biệt là những tiết luyện gõ 10 ngón hay vẽ trên máy”, thầy Hòa nói.

Dẫn dắt học sinh Pa Kô chinh phục công nghệ thông tin

Từ tháng 10/2020, sau trận lũ lịch sử miền Trung, nhà trường nhận được sự hỗ trợ, bổ sung thêm máy tính vào thiết bị giảng dạy. Đến năm 2022, trường tiếp tục được tài trợ thêm thiết bị, trở thành một trong những trường đầu tiên của huyện Đakrông (cũ) có phòng tin học tương đối đầy đủ. Cũng nhờ đó, thầy trò Pa Kô đỡ chật vật trong hành trình khám phá, chinh phục công nghệ thông tin.

Những nỗ lực không ngừng của thầy giáo Hòa đã sớm hái quả ngọt. Chỉ sau một năm “khai mở” Tin học ở trường A Ngo, học sinh của thầy đã tự tin chinh phục các cuộc thi. Năm 2021, hai em học sinh do thầy hướng dẫn đã giành giải Nhì cuộc thi “Đại sứ du lịch tỉnh Quảng Trị” với video giới thiệu sinh động về nét đẹp văn hóa địa phương. Từ năm 2022, thầy bắt đầu dạy lập trình và liên tục có học sinh giành giải Khuyến khích tại Hội thi Tin học trẻ cấp tỉnh.

Điều đáng tự hào là tất cả học sinh đoạt giải đều là người Pa Kô. “Các em làm ra sản phẩm của mình bằng sự tự tin và niềm tự hào dân tộc. Đó là điều tôi luôn mong muốn, tin học trở thành cầu nối để các em bước ra thế giới nhưng vẫn giữ gìn bản sắc”, thầy Hòa chia sẻ.

Không muốn học trò chỉ dừng lại ở các cuộc thi, thầy Hòa luôn đổi mới phương pháp dạy học: giảm lý thuyết, tăng thực hành; khuyến khích làm việc nhóm; hướng dẫn học sinh nghiên cứu các phần mềm ứng dụng, sử dụng Internet để tìm tài liệu, nuôi dưỡng niềm yêu thích công nghệ.

Điều khó khăn nhất khi dạy Tin học ở vùng đồng bào dân tộc chính là rào cản ngôn ngữ. “Tin học gắn liền với tiếng Anh, trong khi với nhiều em, tiếng phổ thông (tiếng Việt) đã gần như một ngoại ngữ”, thầy nói. Sự chênh lệch này tạo nên một rào cản kép, khiến việc tiếp thu kiến thức trở nên vô cùng gian nan. Có những nhóm bồi dưỡng học sinh đi thi Tin học, thầy dạy liên tục trong 5 tuần, thế nhưng khi quay lại, mọi kiến thức dường như đã rơi rụng. Thầy trò lại phải bắt đầu gần như từ con số không.

Để truyền đạt kiến thức một cách tốt nhất cho học sinh, thầy Hòa chọn cách “đi ngược lại số đông”. Trong khi nhiều trường tập trung vào việc dạy Excel hay PowerPoint nâng cao cho học sinh lớp 8, lớp 9, thầy lại hướng các em đến với thế giới của sáng tạo đa phương tiện: học làm ảnh, dựng video. “Những nội dung này trực quan, sinh động và gần gũi hơn, dễ khơi gợi hứng thú. Khi các em thấy hào hứng, chính các em sẽ chủ động khám phá, vượt qua rào cản để chinh phục công nghệ”, thầy Hòa chia sẻ.

Hạt nhân chuyển đổi số

Nhiều người dân ở La Lay trước đây gần như không dùng điện thoại thông minh vì không biết gõ tiếng Việt và thấy thao tác phức tạp. Học sinh sau khi thành thạo Tin học ở trường lại về nhà chỉ cho ông bà, cha mẹ cách dùng smartphone, cách nhắn tin có dấu, tìm kiếm thông tin, tra cứu dịch vụ.

Những đứa trẻ Pa Kô đã trở thành “hạt nhân chuyển đổi số” cho gia đình và cộng đồng. Nhờ vậy, xã La Lay đã thay đổi lực cản lớn nhất trong chuyển đổi số: thói quen sử dụng thiết bị thông minh. “Hơn 600 học sinh của trường, hầu hết là người Pa Kô, giờ đây đều được tiếp cận công nghệ thông tin một cách bài bản”, thầy Hòa nói.

Không dừng lại ở những gì đã làm được, thời gian tới thầy sẽ tiếp tục nghiên cứu và đưa các ứng dụng công nghệ hiện đại, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo vào giảng dạy các môn học để tiết học sinh động, trực quan hơn. Thầy hy vọng những giờ học đó sẽ giúp học sinh Pa Kô không chỉ theo kịp mà còn tự tin hòa nhập với sự phát triển của xã hội.

Thầy Hòa hiện là thành viên “Tổ công nghệ số cộng đồng” của xã, trực tiếp tham gia phổ cập kỹ năng số cho người dân, hỗ trợ triển khai chính sách không dùng tiền mặt, tích hợp giấy tờ vào ứng dụng VNeID, hướng dẫn người dân làm thủ tục dịch vụ công quốc gia…

Lưu Trinh