Dịch sách Việt: Ngành xuất bản chuyển mình

Đa dạng thị trường

Mới đây, Công ty Văn hóa Truyền thông Nhã Nam (Nhã Nam) vừa ra mắt ấn phẩm Thiết kế hệ thống học máy của tác giả Huyền Chip, cô gái từng gây sốt trong cộng đồng hơn 10 năm trước với cuốn sách tạo thành trend (xu hướng) Xách ba lô lên và đi. Đây có lẽ là một bất ngờ với những ai theo dõi Huyền Chip, bởi cuốn sách được cô viết hoàn toàn bằng tiếng Anh về đề tài đang thức thời hiện nay: trí tuệ nhân tạo - AI.

Trước khi được xuất bản tại Việt Nam (do Đỗ Hữu Thiệu và Nguyễn Sỹ Khánh dịch), Thiết kế hệ thống học máy đã được xuất bản hơn 10 thứ tiếng, trong đó bản tiếng Việt được tái bản chỉ sau 10 ngày lên kệ. Từ trường hợp của Huyền Chip có thể thấy đây chính là một gợi ý hữu ích cho các đơn vị xuất bản trong nước trước một nhu cầu mới của độc giả hiện nay.

Huyền Chip thuộc thế hệ những tác giả mới viết sách bằng tiếng Anh. Ảnh: NHÃ NAM

Trước đó không lâu, cùng với việc ra mắt bản tiếng Việt, NXB Kim Đồng còn phát hành song song phiên bản tiếng Anh truyện dài Những thứ bạn dùng để lấp một cái hố của tác giả Dy Duyên.

Theo chia sẻ của bà Vũ Thị Quỳnh Liên, Phó Giám đốc - Tổng Biên tập NXB Kim Đồng, việc chuyển ngữ tác phẩm của các tác giả Việt Nam luôn là nỗ lực của đơn vị trong suốt thời gian qua. “Trước đây, chúng tôi bắt đầu ở mảng sách tranh (các bộ truyện dân gian, truyện cổ tích Việt Nam), chuyển ngữ sang tiếng Anh, tiếng Pháp và đã được các đơn vị xuất bản ở nước ngoài đặt mua. Dần dần, chúng tôi bắt đầu tiến hành chuyển ngữ các tác phẩm đồ sộ hơn, hay khuyến khích các tác giả trong nước viết bằng cả tiếng Anh và tiếng Việt như các cuốn Đúng là Tết!, Ba tớ là Runner, hay Bỏ điện thoại xuống nào của tác giả Bùi Phương Tâm; Trái tim của Mẹ của tác giả Hoài Anh, bộ sách Làm bạn với thiên nhiên của tác giả Thảo Nguyễn”, bà Quỳnh Liên cho biết.

Cũng theo bà Vũ Thị Quỳnh Liên, sắp tới NXB Kim Đồng sẽ tiến hành chuyển ngữ một số tác phẩm đoạt Giải thưởng Văn học Kim Đồng để tiếp tục giới thiệu đến độc giả nước ngoài, cũng như độc giả Việt Nam đang sinh sống ở nước ngoài.

Mở rộng nhu cầu của độc giả

NXB Trẻ cũng là một trong các đơn vị tiên phong trong việc dịch các ấn phẩm tiếng Việt sang tiếng Anh. Tháng 5 vừa qua, cùng với việc ấn hành Nguyễn Nhật Ánh - Người giữ lửa cho văn học thiếu nhi, Cô gái đến từ hôm qua (bản bìa cứng), Lớn lên cùng sách Nguyễn Nhật Ánh, đơn vị này còn ra mắt phiên bản tiếng Anh của tác phẩm Có hai con mèo ngồi bên cửa sổ. Đây là tác phẩm tiếp theo của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh được dịch sang tiếng Anh, sau Ngồi khóc trên cây, Chúc một ngày tốt lành, Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh.

Bên cạnh đó, nhiều tác phẩm của các tác giả Việt khác cũng được NXB Trẻ đầu tư dịch và xuất bản bằng tiếng Anh như: Oxford thương yêu, Nhắm mắt thấy Paris, Cung đường vàng nắng, Chờ em đến San Francisco, Búp bê nhỏ xíu và chàng khổng lồ (Dương Thụy); Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ (Nguyễn Ngọc Thuần); Cánh đồng bất tận (Nguyễn Ngọc Tư), bộ Lịch sử Việt Nam bằng tranh (Trần Bạch Đằng chủ biên)...

Có thể nói, việc chuyển ngữ và phát hành song song các ấn phẩm nói trên là bước chuyển mình tích cực của ngành xuất bản. Ngoài mở rộng đối tượng độc giả, đây cũng là cách để từng bước quảng bá và giới thiệu các tác phẩm này tại các hội sách quốc tế hoặc thông qua các tổ chức văn hóa, đại sứ quán Việt Nam tại các nước. Điển hình như trường hợp của I see yellow flowers in the green grass (Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh), đã được NXB Hannacroix Creek Books mua tác quyền để xuất bản và phát hành tại Mỹ.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Xuân Minh, Giám đốc Kế hoạch và Bản quyền của Nhã Nam, cho rằng, hiện nhu cầu của thị trường này chưa đủ lớn nên việc đầu tư cũng là vấn đề đáng cân nhắc: “Việc dịch các tác phẩm Việt ra tiếng nước ngoài thường tốn kém hơn dịch tiếng nước ngoài sang tiếng Việt. Với tình hình khó khăn chung hiện nay, sẽ rất khó để các đơn vị làm sách có nguồn lực thực hiện việc dịch ngược như thế”, ông Minh cho biết.

HỒ SƠN