Dị ứng nặng vì tự ý dùng thuốc cấm phenylbutazone trị đau khớp

Theo đó, chỉ trong nửa đầu năm 2025, Trung tâm Dị ứng & Miễn dịch lâm sàng, Bệnh viện Bạch Mai đã tiếp nhận hàng loạt ca biến chứng nghiêm trọng từ việc lạm dụng thuốc này.

Phenylbutazone là thuốc chống viêm không steroid (NSAID) đã bị Bộ Y tế Việt Nam cấm lưu hành từ năm 2013, do thuốc này có nguy cơ gây ra các phản ứng dị ứng cực kỳ nghiêm trọng, đe dọa tính mạng như: Hội chứng DRESS: Sốt cao, phát ban toàn thân, tổn thương nội tạng (gan, thận, tim, phổi); Hội chứng Lyell (hoại tử da nhiễm độc): Da bong tróc như bỏng nặng, nhiễm trùng, suy đa tạng, suy tủy xương, xuất huyết tiêu hóa, suy thận cấp, nguy cơ tử vong cao.

Trong hàng loạt ca biến chứng nghiêm trọng từ việc lạm dụng thuốc, đáng chú ý là 4 ca bệnh dị ứng rất nặng.

Trường hợp 1, là bệnh nhân nam (51 tuổi, Hải Phòng), tự mua Phenylbutazone online trị đau khớp, sau đó bị sốt cao, phát ban toàn thân.

Trường hợp 2, bệnh nhân nam (66 tuổi, Nghệ An), người nhà cho dùng Phenylbutazone 35 ngày, sau đó bệnh nhân bị ban đỏ xuất huyết, sốt.

Trường hợp 3, bệnh nhân nam (39 tuổi, Phú Thọ) tự mua thuốc online uống 30 ngày, sau đó bị sốt, đau họng, phát ban toàn thân.

Cả 3 trường hợp này đều được chẩn đoán mắc Hội chứng DRESS.

Trường hợp thứ 4 là bệnh nhân nữ (70 tuổi, Hòa Bình), tự dùng Phenylbutazone và thuốc không rõ nguồn gốc, dẫn đến bị sốt cao, loét miệng, đau mắt, suy gan cấp, sau đó bị sốc nhiễm khuẩn, tử vong. Các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị mắc Hội chứng Lyell.

Đây là 4 trong một loạt ca bệnh dị ứng thuốc nặng do Phenylbutazol được tiếp nhận tại Trung tâm Dị ứng & Miễn dịch lâm sàng từ đầu năm 2025 đến nay. Hầu hết các trường hợp đều khởi phát muộn, ít nhất 1 tuần kể từ khi bắt đầu dùng thuốc, thậm chí có thể sau 1 - 3 tháng mới xuất hiện triệu chứng. Do đó, gây khó khăn trong việc khai thác tiền sử để tìm nguyên nhân gây dị ứng. Bên cạnh đó, tên thuốc thường là tiếng nước ngoài, người bệnh không thể nhớ hoặc đọc lại đúng tên biệt dược hoặc hoạt chất đã dùng. Những triệu chứng ban đầu có thể gây nhầm lẫn với những triệu chứng do bệnh lý nhiễm trùng, do đó, người bệnh có thể đến khám tại các chuyên khoa khác. Vì vậy, thời gian chẩn đoán bị kéo dài dẫn đến không được can thiệp điều trị sớm.

Theo Bác sĩ Chu Chí Hiếu - Trưởng phòng Dị nguyên, Trung tâm Dị ứng & Miễn dịch lâm sàng, Bệnh viện Bạch Mai, các trường hợp dị ứng thuốc nặng này, ngoài việc mất nhiều thời gian để có thể phục hồi hoàn toàn, dù đã khỏi thì vẫn có nguy cơ tái phát (kể cả không tiếp xúc lại với thuốc) và tiềm ẩn nhiều biến chứng muộn sau này.

Bác sĩ Chu Chí Hiếu nhấn mạnh: “Phenylbutazone là thuốc CẤM vì nguy cơ gây dị ứng nghiêm trọng, suy đa tạng, thậm chí nguy hiểm cho tính mạng người bệnh. Các ca bệnh là minh chứng rõ ràng nhất. Do đó, người dân tuyệt đối không tự ý mua, sử dụng bất kỳ thuốc gì khi chưa có chỉ định bác sĩ".

TS.BSCC. Nguyễn Hoàng Phương - Giám đốc Trung tâm Dị ứng & Miễn dịch lâm sàng, Chủ tịch Hội Hen - Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng Việt Nam khuyến cáo: "Việc mua bán thuốc cấm như Phenylbutazone online là hành vi vô trách nhiệm, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng người dân. Chúng tôi kịch liệt lên án và kêu gọi cơ quan chức năng xử lý nghiêm minh mọi đối tượng vi phạm. Sức khỏe người dân không phải món hàng để trục lợi. Hãy nói không với thuốc không rõ nguồn gốc”.

Trung tâm Dị ứng & Miễn dịch lâm sàng, Bệnh viện Bạch Mai khuyến cáo người dân:

1. Tuyệt đối không mua, sử dụng thuốc Phenylbutazone hay bất kỳ thuốc không rõ nguồn gốc, không kê đơn.

2. Không tự ý dùng thuốc theo mách bảo, quảng cáo trên mạng, nhất là thuốc trị đau xương khớp "thần tốc".

3. Chỉ sử dụng thuốc khi có đơn và hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.

4. Tố cáo ngay các trang web, tài khoản mạng xã hội, cơ sở bán thuốc bất hợp pháp cho cơ quan chức năng (Y tế, Công an, Quản lý thị trường).

5. Đến ngay cơ sở y tế nếu xuất hiện bất kỳ triệu chứng bất thường (sốt, phát ban, mệt mỏi, vàng da, loét miệng...) sau khi dùng thuốc.

Mai Hoa