Đền thờ, Tượng đài Lý Thường Kiệt bên dòng Như Nguyệt lịch sử

Khu di tích Đền thờ, Tượng đài Thái úy Lý Thường Kiệt (xã Tam Giang, Bắc Ninh).

Đền thờ, Tượng đài Thái úy Lý Thường Kiệt nằm trong Khu du lịch, lịch sử - văn hóa Chiến tuyến Như Nguyệt tại xã Tam Giang (tỉnh Bắc Ninh). Đây là công trình văn hóa tâm linh nhằm tưởng niệm, tôn vinh danh tướng Lý Thường Kiệt (1019-1105), người có công lao to lớn trong cuộc kháng chiến vĩ đại chống quân xâm lược Tống ở thế kỷ XI.

Để hiện thực hóa không gian tưởng niệm này, dự án được khởi công năm 2017, kéo dài đến năm 2020 với tổng mức đầu tư hơn 254 tỷ đồng từ nguồn xã hội hóa, trên diện tích 87.136,8 m². Công trình gồm 20 hạng mục lớn nhỏ như: Đền thờ chính, Tượng đài Thái úy Lý Thường Kiệt, Tả vu, Hữu vu, các nhà chức năng, công trình phụ trợ, khu dịch vụ, công viên cây xanh, hồ cảnh quan, cùng hệ thống giao thông và hạ tầng kỹ thuật đồng bộ.

Nhờ đó, khi đến tham quan, du khách sẽ được trải nghiệm hành trình mang đậm dấu ấn lịch sử: Đi qua cầu đá vững chãi bắc ngang hào nước, rồi mới đến cổng Tam quan uy nghi - nơi mở ra không gian thiêng liêng của khu di tích.

Bước qua cổng, không gian ấy tiếp tục dẫn dắt ánh nhìn đến bức bình phong đá uy nghi, nơi khắc bài thơ "Nam quốc sơn hà" - bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc, khẳng định chủ quyền Đại Việt. Bài thơ "Nam quốc sơn hà" (Sông núi nước Nam) xưa nay vẫn được cho là Lý Thường Kiệt sáng tác, còn gọi là "Thơ Thần".

Ngay sau bức bình phong, khoảng sân rộng mở ra, nổi bật giữa không gian uy nghiêm là Tượng đài Thái úy Lý Thường Kiệt, cao 9 mét, đúc bằng đồng, nặng 16 tấn.

Từ không gian tưởng niệm trang trọng ấy, du khách tiếp tục bước qua 2 dãy nhà Tả vu và Hữu vu nằm đối xứng, nơi trưng bày nhiều tư liệu, hiện vật quý về sự nghiệp của Lý Thường Kiệt và vương triều Lý.

Chính giữa trục kiến trúc là Đền thờ Thái úy Lý Thường Kiệt, được xây dựng trên diện tích 800m², theo kiểu chữ Công, gồm 7 gian tiền, 5 gian hậu, mang đậm nét kiến trúc đặc trưng thời Lý.

Bên trong đền, hiện vật và đồ thờ tự được bài trí đồng bộ, kết hợp hàng cột gỗ lim, hoành phi câu đối, vì kèo chạm khắc rồng phượng sơn son thếp vàng, tạo không gian thờ tự khang trang và linh thiêng.

Ban Công đồng đặt ngai thờ trang trọng ở trung tâm, phía trước là lư hương, xung quanh bày biện hương án, hoa tươi, lễ vật và nhiều đồ thờ tự tinh xảo. Không gian sơn son thếp vàng rực rỡ càng làm tôn thêm vẻ uy nghiêm, thành kính đối với Thái úy Lý Thường Kiệt.

Tiếp nối không gian ấy, hậu cung trang nghiêm đặt tượng thờ Thái úy, được bao quanh bởi hoành phi, câu đối, cờ lọng và lễ vật, tạo nên không khí linh thiêng và thành kính.

Bao quanh đền chính là hệ thống hành lang và trụ đá chạm khắc hoa văn rồng, phượng, tùng, cúc, trúc, mai tinh xảo, kết hợp cùng mái ngói cong, vì kèo gỗ và cửa bức bàn gỗ lim chạm khắc hoa văn công phu.

Tất cả hòa quyện trong không gian trầm mặc bên bờ sông Như Nguyệt (sông Cầu), nơi ghi dấu chiến công hiển hách của quân dân Đại Việt thế kỷ XI đánh bại giặc Tống. Với giá trị lịch sử, văn hóa và kiến trúc đặc sắc, năm 2019, đền thờ Thái úy Lý Thường Kiệt được xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh và đồng thời được UBND tỉnh Bắc Ninh công nhận là điểm du lịch.

Không chỉ dừng lại ở sự ghi nhận đó, khu di tích còn trở thành một “địa chỉ đỏ” linh thiêng, nơi tôn vinh công lao của vị danh tướng kiệt xuất triều Lý, đồng thời bồi đắp niềm tự hào, giáo dục truyền thống yêu nước cho các thế hệ. Chính bởi những giá trị ấy, nơi đây ngày càng thu hút đông đảo du khách về chiêm bái, tham quan.

Trường Hùng