Đề xuất xây dựng Hội đồng cấp quốc gia về đại học - doanh nghiệp

Sáng 14/6, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức Hội nghị triển khai các Đề án về phát triển nguồn nhân lực và hợp tác 3 nhà (Nhà nước, Nhà trường và Doanh nghiệp).

Các trường cần đổi mới mạnh mẽ tư duy và hành động

Phát biểu kết luận tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh yêu cầu cấp thiết phải chuyển đổi tư duy phát triển giáo dục đại học, trong bối cảnh đất nước đang đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.

“Đã đến lúc các cơ sở giáo dục đại học chuyển sang giai đoạn cần đổi mới mạnh mẽ tư duy và hành động”, Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn phát biểu.

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn phát biểu kết luận hội nghị. Ảnh: Trần Hiệp

Thứ trưởng khẳng định, thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách quan trọng và triển khai quyết liệt, trong đó các cơ sở giáo dục đại học đóng vai trò đặc biệt.

“Chúng ta không thể phát triển khoa học công nghệ một cách đột phá nếu không có đội ngũ nhân lực tài năng. Cơ sở giáo dục đại học cũng là các cơ sở nghiên cứu có tiềm lực to lớn, có thể đóng góp quan trọng vào sự phát triển khoa học công nghệ. Nhưng chúng ta cũng cần đổi mới tư duy”, lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo nhấn mạnh.

Thứ trưởng cho biết hiện cả nước có khoảng 240 cơ sở giáo dục đại học, chưa kể một số trường, viện, học viện có tham gia đào tạo, nâng tổng số lên hơn 300 đơn vị. Tổng quy mô người học là khoảng 2,4 triệu, tuy nhiên, tỷ lệ đào tạo sau đại học còn thấp, nhất là ở các ngành STEM và đào tạo tiến sĩ.

“Số lượng trường nhiều, nhưng thực sự có năng lực khoa học công nghệ, đào tạo chất lượng cao thì hiện nay không nhiều trong hệ thống”, Thứ trưởng nói.

Năm nay là năm đầu tiên Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai chuẩn cơ sở giáo dục đại học (Thông tư 01/2024/TT-BGDĐT). Theo Thứ trưởng, sắp tới, số liệu sẽ được công bố, chúng ta sẽ thấy toàn bộ bức tranh của giáo dục đại học thông qua chỉ số này:

“Nhìn vào bảng số liệu sẽ thấy được hệ thống đang ở đâu, từng cơ sở giáo dục đang ở đâu, kể cả một số con số liên quan đến năng lực khoa học công nghệ, đội ngũ giảng viên tiến sĩ, kinh phí khoa học công nghệ, công bố quốc tế,...”

Từ thực trạng đó, Thứ trưởng nhấn mạnh yêu cầu chuyển trọng tâm từ phát triển số lượng sang chất lượng, tập trung nâng cao vai trò và vị thế của các cơ sở giáo dục đại học trong nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo.

Thứ trưởng cũng chia sẻ, việc tăng quy mô thời gian qua xuất phát từ nhiều lý do, bao gồm cả nhu cầu xã hội và yêu cầu tự chủ tài chính của các trường. Tuy nhiên, “trong thời gian tới cái này sẽ phải thay đổi”. Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ đề xuất các cơ chế chính sách mới trong quá trình xây dựng Luật Giáo dục đại học sửa đổi, đặc biệt là tháo gỡ vướng mắc liên quan đến tự chủ và hoạt động khoa học công nghệ gắn với đào tạo.

“Tin tưởng rằng sẽ có nhiều chủ trương, chính sách được thông qua, ban hành, từ đó có căn cứ chính trị cũng như hành lang pháp lý để triển khai", lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo nói.

Theo Thứ trưởng, để nâng cao vai trò, vị thế và xác định lại sứ mạng của các cơ sở giáo dục đại học, cần hướng đến mục tiêu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao gắn với phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Thứ trưởng cũng khẳng định, trong thời gian tới, các chương trình, dự án, nhiệm vụ lớn sẽ được phân bổ theo cơ chế cạnh tranh dựa trên kết quả đầu ra.

“Tính hiệu quả được đặt lên hàng đầu. Vừa qua, việc Nhà nước chọn đầu tư trọng tâm trọng điểm cũng đã căn cứ vào năng lực, hiệu quả hoạt động của các cơ sở giáo dục đại học”, Thứ trưởng nói thêm.

Các đại biểu tham dự hội nghị. Ảnh: Trần Hiệp

Đề xuất xây dựng Hội đồng cấp quốc gia về đại học - doanh nghiệp

Thứ trưởng đặc biệt lưu ý yêu cầu hành động nhanh chóng và thực chất. Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh:

“Hành động, cần hành động nhanh hơn, khẩn trương hơn, quyết liệt hơn và tích cực hơn. Các đề án quy hoạch được phê duyệt rồi, nếu không biến thành các hành động hết sức cụ thể, nếu không triển khai nhanh, mạnh mẽ chúng ta sẽ mất cơ hội”.

Để thực thi hiệu quả, Thứ trưởng đề xuất một số nhiệm vụ trọng tâm:

Thứ nhất, các trường cần rà soát, cập nhật chiến lược phát triển, xác định rõ sứ mạng của mình, bởi “đã là giáo dục đại học là phải gắn chặt với khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, có thể ở mức độ khác nhau, hướng tới đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cao”.

Các trường cần tập trung vào chất lượng, hiệu quả, lấy đánh giá là căn cứ đầu tư. Trong đó, “kết quả khoa học công nghệ là một chỉ số rất quan trọng”.

Thứ hai, các cơ sở cần chủ động chuẩn bị dự án, đề án, chương trình đào tạo, nhiệm vụ nghiên cứu khoa học dựa trên các đề án, chương trình của Chính phủ; trên cơ sở đó, Bộ sẽ lựa chọn theo tiêu chí cạnh tranh, phù hợp với năng lực.

Thứ ba, cần có các cơ chế chính sách đủ mạnh để thu hút giảng viên, sinh viên, đặc biệt là nhân lực quốc tế về Việt Nam giảng dạy và học tập.

Thứ tư, nâng cao năng lực quản trị và hiệu quả hoạt động của các cơ sở giáo dục đại học, đồng thời đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số.

Cuối cùng, Thứ trưởng cho rằng, để triển khai hiệu quả tất cả các nhiệm vụ trên, cần có một hệ thống giám sát, đánh giá chặt chẽ và thường xuyên:

“Đề nghị Cục Khoa học và Công nghệ Thông tin của Bộ chủ trì, phối hợp với Vụ Giáo dục Đại học, các đơn vị liên quan, mở rộng cơ sở dữ liệu về giáo dục đào tạo nói chung, trong đó xây dựng các chỉ số, tiêu chí về hoạt động khoa học công nghệ, về tiềm lực, năng lực, kết quả khoa học công nghệ,...”

Bên cạnh đó, Thứ trưởng đề xuất xây dựng Hội đồng cấp quốc gia về đại học - doanh nghiệp nhằm kết nối chặt chẽ hơn giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo nhân lực chất lượng cao, giải các bài toán lớn về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.

“Trong đó sẽ có ban riêng về khoa học công nghệ, ban riêng về từng nhóm công nghệ chiến lược,... gồm các thầy cô trường đại học, đại diện doanh nghiệp. Từng cơ sở giáo dục đại học cũng nên có hình thức này”, Thứ trưởng gợi mở.

Doãn Nhàn