Đề xuất xây dựng hệ thống dữ liệu điện tử công khai tiến độ giám sát

Đổi mới tư duy làm luật

Chiều 21/10, Quốc hội thảo luận ở tổ về các báo cáo công tác nhiệm kỳ 2021-2026 của Chủ tịch nước, Chính phủ; dự thảo Báo cáo công tác nhiệm kỳ khóa XV của Quốc hội; các báo cáo công tác nhiệm kỳ khóa XV của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Kiểm toán nhà nước.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại phiên thảo luận.

Theo đại biểu Nguyễn Thị Lan - đoàn Hà Nội, hoạt động lập pháp của Quốc hội đạt được nhiều kết quả vượt bậc và hoàn thành và vượt kế hoạch đề ra. Nhiều luật và nghị định có tính nền tảng thể hiện rõ tinh thần lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm và cũng đã khẳng định được bước tiến trong đổi mới tư duy làm luật, tăng cường tính minh bạch và tính khả thi.

Bà Nguyễn Thị Lan cũng đánh giá hoạt động giám sát, chất vấn cũng được đổi mới rất mạnh mẽ. Các phiên chất vấn rất sôi nổi, thẳng thắn và đi vào thực chất. Cơ chế giám sát lại và việc lấy phiếu tín nhiệm đã thể hiện được tinh thần trách nhiệm, cũng như dân chủ và công khai của nghị trường.

Cơ chế giám sát hậu nghị quyết là một điểm mới đáng ghi nhận góp phần nâng cao trách nhiệm giải trình và hiệu quả thi hành pháp luật.

Tuy nhiên, theo bà Lan cần mạnh mẽ đưa chuyển đổi số vào công tác giám sát, xây dựng hệ thống dữ liệu điện tử để công khai tiến độ, kết quả thực hiện giám sát.

Đồng thời, cần có sự phối hợp giữa Quốc hội, Kiểm toán nhà nước, Thanh tra Chính phủ và Mặt trận Tổ quốc, thiết lập một cơ chế giám sát lại để theo dõi kết quả thực hiện sau giám sát thì công tác giám sát của Quốc hội sẽ có hiệu quả cao hơn.

Đại biểu Nguyễn Thị Lan - đoàn Hà Nội.

Cho ý kiến vào báo cáo công tác nhiệm kỳ khóa XV của Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Lâm Văn Mẫn - đoàn Cần Thơ cho rằng, Quốc hội khóa XV đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao trong bối cảnh đầy thách thức. Đặc biệt là trong 4 kỳ họp cuối nhiệm kỳ, trong điều kiện công việc rất lớn và khối lượng rất nhiều.

Trong đó, về lập hiến, lập pháp, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc nêu rõ, Quốc hội đã thể chế hóa thành công các chủ trương của Đảng, đặc biệt là việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp 2013 với 470/470 đại biểu Quốc hội có mặt tán thành, đạt tỷ lệ 100%; thông qua 45 Nghị quyết quy phạm pháp luật, sửa đổi nhiều luật để thực hiện chủ trương tinh gọn tổ chức bộ máy, xây dựng mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Đặc biệt, Quốc hội đã đổi mới mạnh mẽ tư duy lập pháp, không còn tư duy "không quản được thì cấm" mà đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, tăng tính linh hoạt và khả thi trong quản lý nhà nước, đáp ứng yêu cầu thực tiễn, kịp thời tháo gỡ điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực.

Cùng với đó, Quốc hội đã thực hiện nhiều đổi mới, đơn cử như thực hiện quy trình rút gọn, xem xét, thông qua các dự án luật tại một kỳ họp..., giúp tiết kiệm thời gian nhưng vẫn đảm bảo chất lượng, phát huy trí tuệ đại biểu.

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn đề nghị Quốc hội khóa XVI tiếp tục nghiên cứu rút ngắn quy trình lập pháp; tăng cường phản biện xã hội, tham gia của chuyên gia, người dân; Quốc hội tiếp tục là trụ cột kiến tạo thể chế, đáp ứng yêu cầu hội nhập, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế một cách chủ động và có chiều sâu.

Trong hoạt động giám sát, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc nhất trí với các ý kiến đánh giá cao hoạt động giám sát tối cao của Quốc hội với 7 chuyên đề, các hoạt động chất vấn, giám sát chuyên đề, giám sát lại cũng được tiến hành bài bản, thực chất, đi vào chiều sâu, góp phần tháo gỡ nhiều điểm nghẽn.

Qua đó, đề nghị Quốc hội tiếp tục hoàn thiện cơ chế "hậu" giám sát; nâng cao vai trò đại biểu Quốc hội trong giám sát, phản biện, đặc biệt là ở cấp cơ sở...

Tạo nền tảng cho giai đoạn phát triển mới

Đại biểu Lê Quân - đoàn Hà Nội đồng tình, trong nhiệm kỳ qua Việt Nam đã đạt nhiều kết quả nổi bật trên ba trụ cột: Hoàn thiện thể chế, phát triển nguồn nhân lực và đầu tư hạ tầng - tạo nền tảng cho giai đoạn phát triển mới.

Theo ông Quân, công tác xây dựng pháp luật trong nhiệm kỳ này có nhiều đổi mới. Đặc biệt tư duy, tư tưởng định hình thể chế cho phát triển ngày càng rõ nét.

Kỳ họp thứ 10 sẽ xem xét, sửa đổi nhiều đạo luật nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật, đảm bảo đồng bộ cho giai đoạn tới.

Về nguồn nhân lực, Việt Nam ghi nhận nhiều thành tích trong y tế, giáo dục, đặc biệt là giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp. Trong năm 2025 số liệu nhập học trong các trình độ cao đẳng và đại học đạt trên 65% so với số lượng thí sinh thi hết trung học phổ thông. Nhiều trường đại học đã khẳng định được năng lực trong cơ chế tự chủ.

Tuy ngân sách đầu tư cho giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp và biên chế giảm do quá trình tự chủ, song kết quả vẫn khả quan.

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Lâm Văn Mẫn.

Đại biểu đoàn Hà Nội lưu ý, để phát triển bền vững, cần đặc biệt quan tâm đến đổi mới sáng tạo và khoa học, công nghệ. Ông cho rằng, Nghị quyết 57 đã đặt vấn đề này tuy nhiên để làm bài toán quốc gia đổi mới sáng tạo sẽ mất rất nhiều thời gian.

5 năm vừa qua rõ ràng chúng ta thấy chỉ số về đăng ký sở hữu trí tuệ, phát minh sáng chế...rất thấp. Nếu chỉ tập trung vào chuyển giao và ứng dụng mà không có nguồn cung về phát minh, sáng chế thì rất khó khả thi.

Do đó, ông Quân đề nghị Chính phủ đầu tư mạnh mẽ hơn cho nhà khoa học, hình thành quỹ hỗ trợ nghiên cứu và chuyển giao công nghệ để cả khu vực tư nhân và người dân có thể tiếp cận dễ dàng hơn.

Đồng thời, cần có chỉ số đo lường về giải ngân kinh phí khoa học, công nghệ vì nghiên cứu cần thời gian dài, trong khi hiện nay nguồn vốn đến với nhà khoa học còn chậm và hạn chế.

Phát biểu tại phiên thảo luận Tổ, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, thời gian qua, Quốc hội dày công xây dựng luật, sửa đổi luật để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho đất nước phát triển, “vì chúng ta đưa quá nhiều nghị định, thông tư vào luật. Quá trình điều hành kinh tế - xã hội gặp vướng mắc là phải sửa”.

Chính bởi vậy, Chủ tịch Quốc hội cũng nêu rõ, hoạt động lập pháp đã có sự đổi mới mạnh mẽ về tư duy, quy trình xây dựng, chủ động, sáng tạo, tích cực, thể hiện đúng vai, những nội dung nào cần Quốc hội quy định đưa vào luật để kiến tạo, phát triển, tạo khung khổ pháp lý, những gì thuộc về cụ thể giao Chính phủ quy định trong nghị định, thông tư, phân cấp mạnh cho bộ ngành, địa phương để “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Theo Chủ tịch Quốc hội, trong hơn một năm qua, Quốc hội đã có nhiều nỗ lực, cố gắng, thông qua được rất nhiều luật nhưng vẫn đảm bảo chất lượng. Làm được điều này là nhờ sự lãnh đạo của Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm.

“Tất cả những luật mỗi kỳ họp đưa ra mà còn có những ý kiến khác nhau, chúng ta đều báo cáo cấp có thẩm quyền” - Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Chủ tịch Quốc hội cho hay, trong 49 luật trình Quốc hội lần này có 6 luật là do Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội chịu trách nhiệm thẩm tra đến cuối cùng. Còn lại 43 luật, Bộ trưởng phải chịu trách nhiệm tiếp thu, giải trình với đại biểu Quốc hội.

“Trong hơn một năm qua có sự chuyển biến hết sức lớn về đổi mới tư duy xây dựng pháp luật. Chuyển đổi số, số hóa, trí tuệ nhân tạo, đã giúp Quốc hội thành công lớn và chính xác hơn trong thực nhiệm các nhiệm vụ theo chức năng” - Chủ tịch Quốc hội chia sẻ.

Quỳnh Nga