Đề xuất thành lập Quỹ phát triển doanh nghiệp hội nhập quốc tế

Tập trung vào 3 nhóm chính sách lớn

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, sáng 19/11, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương, Quốc hội đã nghe trình bày tờ trình và báo cáo thẩm tra về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù nhằm nâng cao hiệu quả công tác hội nhập quốc tế.

Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc

Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc cho biết, dự thảo Nghị quyết tập trung vào 3 nhóm chính sách lớn. Thứ nhất, chính sách tăng cường và làm sâu sắc hơn quan hệ với các đối tác, nhất là các nước láng giềng, nước lớn, các đối tác quan trọng khác và bạn bè truyền thống, tiếp tục đẩy mạnh và nâng tầm ngoại giao đa phương, chủ động đóng góp trí tuệ, nguồn lực vào giữ gìn hòa bình, thúc đẩy hợp tác và phát triển quốc tế.

Trong đó, dự thảo Nghị quyết đưa ra một số giải pháp để thực hiện chính sách này như sau: Tạo cơ sở pháp lý để các chủ thể (Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Kiểm toán Nhà nước, Bộ, ngành, chính quyền địa phương) tham gia vào các cơ chế hợp tác, diễn đàn đa phương, mạng lưới các thành phố, đô thị lớn để nâng cao tính chủ động, bảo đảm an ninh, quốc phòng và tính hiệu quả (Điều 5, Điều 16).

Áp dụng cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện các dự án hợp tác với các đối tác nước ngoài có tính chất trọng điểm, chiến lược (Điều 8); áp dụng ưu đãi, hỗ trợ các tổ chức quốc tế, phái đoàn đặc biệt và tổ chức phi chính phủ nước ngoài hiện diện tại Việt Nam (các khoản 1,2, 3 Điều 7), theo đó dự thảo Nghị quyết quy định các ưu đãi, hỗ trợ về thuế, phí, việc đặt trụ sở tại Việt Nam đối với các đối tác này.

Cho phép Ủy ban nhân dân cấp tỉnh lập văn phòng đại diện ở nước ngoài tại một số địa bàn trọng điểm, phù hợp với yêu cầu hội nhập quốc tế của chính quyền địa phương (Điều 15).

Thứ hai, chính sách phát huy vai trò trung tâm, chủ thể, động lực và lực lượng chủ công của doanh nghiệp trong hội nhập quốc tế.

Trên cơ sở quan điểm chỉ đạo của Bộ Chính trị về việc người dân và doanh nghiệp là trung tâm, chủ thể, động lực và lực lượng chủ công của hội nhập quốc tế, nâng cao tính chủ động, tích cực, sáng tạo của tổ chức, cá nhân, dự thảo Nghị quyết quy định một số giải pháp để hỗ trợ doanh nghiệp trong hội nhập kinh tế quốc tế và phát huy vai trò của doanh nghiệp chưa được quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật chuyên ngành.

Cụ thể, Quỹ phát triển doanh nghiệp hội nhập quốc tế được thành lập nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu và hội nhập quốc tế của doanh nghiệp trong nước (Điều 12).

Từ nghiên cứu của Ban Nghiên cứu kinh tế tư nhân trong việc thành lập Quỹ phát triển kinh tế tư nhân theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ nhận thấy Quỹ phát triển doanh nghiệp hội nhập quốc tế là một giải pháp hỗ trợ cho các doanh nghiệp trong nước nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu và hội nhập quốc tế mà không phải sử dụng ngân sách nhà nước, phù hợp với định hướng huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực, nhất là nguồn lực trong nhân dân cho phát triển kinh tế - xã hội, thiết lập cơ chế huy động vốn trung và dài hạn cho các quỹ đầu tư tại Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân.

Quỹ Xúc tiến xuất khẩu ngành hàng (Điều 13): Quỹ do các hiệp hội ngành hàng có tỷ trọng xuất khẩu cao thành lập, từ nguồn đóng góp của doanh nghiệp xuất khẩu và được hạch toán vào chi phí doanh nghiệp; nguồn tài trợ của các hội viên trong Hiệp hội từ thu nhập của doanh nghiệp được tính vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp; hoặc nguồn tài trợ của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước và các nguồn thu hợp pháp khác.

Việc thành lập quỹ này giúp trao quyền chủ động cho doanh nghiệp trong việc xúc tiến thương mại, không phụ thuộc vào các chương trình xúc tiến của cơ quan quản lý nhà nước với kinh phí hạn chế.

Ngoài ra, hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam tại nước ngoài thành lập tổ chức đại diện và bảo vệ quyền lợi cho doanh nghiệp Việt Nam và nước ngoài tại một số địa bàn trọng điểm (khoản 2 Điều 11) nhằm đẩy mạnh liên kết giữa các doanh nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao khả năng phòng ngừa, ứng phó với các tranh chấp phát sinh trong quan hệ đầu tư, thương mại quốc tế.

Các doanh nghiệp được tạo điều kiện thuận lợi để mở rộng hoạt động kinh doanh ở nước ngoài theo mô hình phù hợp, đáp ứng môi trường kinh doanh tại địa bản mới, có nhiều biến động về chính trị, kinh tế, xã hội (khoản 1 Điều 11).

Ngân sách nhà nước trích một phần tiền thuế nhập khẩu bổ sung từ việc áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại để hỗ trợ hiệp hội ngành nghề tham gia các vụ kiện phòng vệ thương mại ở nước ngoài, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của doanh nghiệp Việt Nam khi bị ảnh hưởng do phía nước ngoài cáo buộc vận hành theo cơ chế kinh tế phi thị trường (Điều 14).

Thứ ba, chính sách đẩy mạnh đào tạo, nâng cao chất lượng và số lượng phù hợp đội ngũ cán bộ làm công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế ở cả trung ương và địa phương.

Các giải pháp để tăng cường nhân lực phục vụ hội nhập quốc tế bao gồm: Cơ chế huy động nguồn công chức, viên chức, sĩ quan lực lượng vũ trang đã nghỉ hưu; chế độ cử cán bộ biệt phái của các bộ, ngành xuống địa phương để thực hiện nhiệm vụ trọng điểm về hội nhập quốc tế; bổ nhiệm chức danh “Đặc phái viên”, “Đại sứ đặc mệnh toàn quyền lưu động” về một số lĩnh vực đối ngoại và hội nhập quốc tế có tầm quan trọng chiến lược và làm Trưởng đoàn, cố vấn Đoàn đàm phán của Chính phủ...

Đáp ứng yêu cầu thực tiễn

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại, Thượng tướng Lê Tấn Tới nêu rõ, việc ban hành Nghị quyết sẽ thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước về đối ngoại và hội nhập quốc tế trong tình hình mới, theo tinh thần Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24/01/2025 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế trong tình hình mới.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới

Đồng thời, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tạo đột phá và thay đổi căn bản, đáp ứng yêu cầu thực tiễn của công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế trong bối cảnh đất nước ta bước vào Kỷ nguyên mới. Vì vậy, Ủy ban nhất trí với sự cần thiết ban hành Nghị quyết.

Đối với việc hội nhập quốc tế của doanh nghiệp (Chương III), Ủy ban tán thành với chính sách hỗ trợ doanh nghiệp khắc phục các khó khăn, vướng mắc trong hoạt động kinh doanh ở nước ngoài, đề nghị đảm bảo đồng bộ, thống nhất trong áp dụng các chính sách pháp luật về thuế, về việc thành lập Quỹ và sử dụng Quỹ.

Đối với việc hội nhập quốc tế của địa phương (Chương IV), ông Lê Tấn Tới cho hay, về tham gia các cơ chế hợp tác, diễn đàn, mạng lưới của các thành phố, đô thị lớn của chính quyền địa phương (Điều 16), Ủy ban đề nghị làm rõ căn cứ pháp lý; đồng thời, nghiên cứu, xây dựng cơ chế kiểm tra, quản lý trong tổ chức thực hiện; rà soát và quy định cụ thể hơn về việc kế thừa các thỏa thuận đã ký với các đối tác quốc tế, đặc biệt là với các thỏa thuận được ký bởi cấp tỉnh, huyện trước đây và các địa phương sau sáp nhập, sắp xếp lại.

Về việc thành lập văn phòng đại diện của địa phương ở nước ngoài, một số ý kiến cho rằng việc các địa phương thiết lập văn phòng đại diện ở nước ngoài chưa có đủ căn cứ pháp lý và chưa phù hợp với tinh thần của Nghị quyết số 18; đề nghị xem xét giải pháp áp dụng khoa học, công nghệ, thiết lập “Văn phòng ảo”, các kênh thông tin, mạng lưới kết nối hiệu quả; bảo đảm thống nhất trong hoạt động đối ngoại, tránh chồng chéo, trùng lặp về chức năng, nhiệm vụ hoặc phát sinh bộ máy, ngân sách, nguồn lực.

Đối với cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài (Chương V), Ủy ban đề nghị làm rõ hơn các tình huống thực tế phát sinh nhu cầu mua nhà thực tế được xem là khẩn cấp trong thời gian qua; nghiên cứu, đề xuất bổ sung các chính sách đối với cơ quan đại diện ngoại giao khi sửa đổi Luật Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài.

Quỳnh Nga