Đề xuất sàn thương mại điện tử phải bồi thường nếu bán hàng giả

Ngày 30/9, Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách đã thảo luận nhóm luật về kinh tế, tài chính, trong đó có dự án Luật Thương mại điện tử.

Góp ý vào dự thảo luật, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh - Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng cho biết, để bảo đảm quyền lợi người tiêu dùng trong thương mại điện tử trước các rủi ro như: hàng giả, hàng nhái, quảng cáo sai sự thật... đề nghị bổ sung quy định sàn thương mại điện tử và nền tảng livestream phải chịu trách nhiệm chủ động bồi thường thiệt hại.

Điều này áp dụng trong trường hợp sản phẩm quảng bá được thông qua thuật toán ưu tiên hiển thị của họ bị xác định là giả mạo hoặc gây hại cho người tiêu dùng. Quy định như vậy sẽ tạo động lực tài chính mạnh mẽ, buộc các nền tảng phải tự sàng lọc nội dung kỹ càng hơn.

Cũng theo đại biểu, dự án luật cần có quy định yêu cầu các nền tảng công khai thông tin về sản phẩm như: nguồn gốc, chất lượng và các thông số liên quan trước khi giao dịch hoàn tất. Điều này không chỉ giúp tăng tính minh bạch mà còn giúp người tiêu dùng đưa ra quyết định mua sắm sáng suốt và giảm thiểu khả năng rủi ro bị lừa đảo.

Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh - Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng. Ảnh: quochoi.vn

Về trách nhiệm pháp lý liên đới giữa các chủ thể (sàn thương mại, người livestream và nhà cung cấp nền tảng), đại biểu Tú Anh nhận định trách nhiệm này hiện nay đang bị phân tán và dẫn đến tình trạng có thể né tránh nghĩa vụ.

"Theo nguyên tắc 'biết hoặc lẽ ra phải biết', các nền tảng phải chịu trách nhiệm liên đới nếu không hành động kịp thời khi phát hiện các cảnh báo về vi phạm như quảng cáo sai lệch hoặc sản phẩm giả mạo. Các nền tảng không thể lấy cớ họ chỉ là nơi trung gian để thoái thác trách nhiệm, bởi thuật toán do họ thiết kế có ảnh hưởng trực tiếp tới nội dung người tiêu dùng tiếp cận," đại biểu Tú Anh nhấn mạnh.

Do đó, theo nữ đại biểu, cần quy định rõ ràng các nền tảng phải minh bạch hóa các tham số chính, đặc biệt là những yếu tố liên quan đến phân phối quảng cáo và hiển thị nội dung bán hàng.

Thực tế, việc kiểm soát hàng trăm nghìn phiên livestream mỗi ngày là một thách thức lớn. Do vậy, bà kiến nghị chuyển giao một phần nghĩa vụ giám sát cho các nền tảng, yêu cầu họ chủ động, tự động phát hiện và ngăn chặn vi phạm như nội dung quảng cáo lừa đảo, giả mạo. Các cơ quan quản lý sẽ chuyển sang vai trò giám sát việc tuân thủ và trình tự kiểm soát của nền tảng.

Liên quan đến cơ chế giải quyết tranh chấp, đại biểu Tú Anh cho rằng, các quy định hiện tại quá phức tạp khiến người tiêu dùng rơi vào thế bất lợi, nhất là khi phải đối mặt với các doanh nghiệp lớn. Vì thế, đề nghị có một cơ quan giải quyết tranh chấp thương mại điện tử độc lập hoặc xây dựng hệ thống trọng tài điện tử với thủ tục đơn giản, chi phí thấp và khả năng thực thi quyết định được một cách nhanh chóng. Điều này giúp người tiêu dùng dễ dàng bảo vệ quyền lợi của mình, không bị vướng những rào cản về hành chính, theo đại biểu Tú Anh.

Đại biểu Nguyễn Hải Nam - Đoàn ĐBQH TP Huế. Ảnh: quochoi.vn

Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Hải Nam - Đoàn ĐBQH TP Huế cũng đề xuất lập cơ quan đặc thù để giải quyết khiếu nại cho người mua hàng qua thương mại điện tử, nền tảng livestream.

Ngoài ra, đại biểu Nguyễn Hải Nam nêu vấn đề cần làm rõ ranh giới giữa "nền tảng giao dịch thương mại điện tử" và "nền tảng mạng xã hội". Đại biểu lo ngại Điều 17 của dự thảo luật đang dẫn chiếu yêu cầu nền tảng mạng xã hội phải thực hiện đầy đủ trách nhiệm như nền tảng giao dịch TMĐT (Điều 16), điều này không phù hợp vì bản chất của hai nền tảng là khác nhau. Đồng thời, yêu cầu giám sát toàn bộ hoạt động trước và sau giao dịch đối với livestream (Điều 21) cũng cần được quy định sao cho phù hợp hơn với đặc thù công nghệ hiện đại.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân. Ảnh: quochoi.vn

Giải trình cuối phiên thảo luận, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân nhấn mạnh việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã được quy định trong Luật Bảo vệ người tiêu dùng (sửa đổi). Những nội dung liên quan xử lý các hàng giả, hàng nhái, gian lận thương mại sẽ được tiếp thu, gia cố trong dự thảo luật.

Với đề xuất cần có cơ quan độc lập trong để giải quyết tranh chấp, Thứ trưởng Tân cho biết Bộ Công Thương rất cân nhắc việc thành lập một cơ quan mới. Vì thế, quá trình thực thi, Bộ sẽ sử dụng bộ máy cũ, trong đó có Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số chịu trách nhiệm quản lý Nhà nước về vấn đề này. Đây cũng sẽ là đơn vị đứng ra kết nối giải quyết tranh chấp giữa người tiêu dùng và doanh nghiệp.

Về trách nhiệm pháp lý liên đới, Thứ trưởng nhấn mạnh cần phải có vì đây chính là tính đặc thù của trong mối quan hệ của thương mại điện tử, và cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ tiếp thu, gia cố nội dung này trong dự thảo luật.

Sau khi tiếp tục hoàn thiện, Luật Thương mại điện tử dự kiến sẽ được Quốc hội thảo luận và thông qua tại kỳ họp thứ 10.

Kiều Chinh