Đề xuất lộ trình áp thuế tiêu thụ đặc biệt với nước giải khát có đường trên 5g/100ml

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên họp. Ảnh: Hồ Long

Trình bày Báo cáo về một số nội dung tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, theo quy định của dự thảo Luật, về phạm vi sản phẩm nước giải khát có đường thuộc diện chịu thuế và bổ sung đối tượng chịu thuế, nước giải khát có đường thuộc diện chịu thuế là các sản phẩm trong phạm vi khái niệm về nước giải khát theo Tiêu chuẩn Việt Nam có hàm lượng đường trên 5g/100ml, không bao gồm các đồ uống như sữa và sản phẩm từ sữa; thực phẩm dạng lỏng dùng với mục đích dinh dưỡng; nước khoáng thiên nhiên và nước uống đóng chai; nước rau, quả nguyên chất và nectar (mật) rau, quả và sản phẩm từ cacao.

Theo đó, các sản phẩm, như nước trái cây tự nhiên, nước dừa, sản phẩm từ sữa, thực phẩm dạng lỏng dùng với mục đích dinh dưỡng... không thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Quan tâm đến đối tượng chịu thuế là sản phẩm nước giải khát có đường, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh nêu thực tế, trên thị trường hiện nay có cả nước giải khát có đường và nước giải khát sử dụng đường ăn kiêng không làm phát sinh năng lượng. Nếu chỉ áp thuế lên mặt hàng nước giải khát có đường mà không áp thuế lên mặt hàng nước giải khát sử dụng đường ăn kiêng thì có phát sinh vấn đề “lách luật” trong quá trình sản xuất hay không?

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Nêu câu hỏi trên, Chủ nhiệm Ủy ban Nguyễn Đắc Vinh cho rằng, nếu đánh thuế cả hai mặt hàng này, thì cơ quan chủ trì soạn thảo cũng cần đưa ra cơ sở khoa học để giải thích rõ ràng hơn.

Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải nhận thấy, trong báo cáo chưa giải thích rõ ràng, đầy đủ những sản phẩm nào được xác định là sản phẩm nước giải khát có đường có thể gây ra bệnh béo phì và các bệnh khác thuộc diện đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt trong dự thảo Luật.

Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng nước giải khát có đường sẽ định hướng thói quen tiêu dùng của người dân. Khẳng định điều này, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu cho rằng, thay vì sử dụng nước ngọt do giá thành sản phẩm đắt lên, người dân sẽ chuyển sang sử dụng các loại sản phẩm giải khát khác vẫn có đường, như nước mía, nước ép hoa quả, chè đỗ đen... - những sản phẩm chưa được kiểm soát, chưa đăng ký, hoặc những thực phẩm đường phố khác… Vậy, việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt với nước giải khát có đường có bảo đảm giúp giảm tỉ lệ béo phì xuống hay không? Từ thực tế nêu trên, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu đề nghị, cơ quan soạn thảo cần tiếp tục nghiên cứu, cân nhắc đối tượng chịu thuế. Bởi lẽ, việc áp thuế lên sản phẩm này có thể ảnh hưởng ngay tới người lao động khi đây là những đối tượng có nhu cầu sử dụng các sản phẩm này.

Giải trình, làm rõ thêm vấn đề tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn cho biết, hiện nay trên thế giới có khoảng hơn 100 quốc gia, vùng lãnh thổ đã áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nước giải khát có đường. Và, biện pháp này đã mang lại hiệu quả làm thay đổi cả về nhận thức và hành động từ phía người tiêu dùng cũng như nhà sản xuất về giảm lượng đường trong nước giải khát và giảm lượng tiêu thụ nước giải khát có đường.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn giải trình, làm rõ thêm vấn đề tại phiên họp. Ảnh: Hồ Long

Thứ trưởng cũng cho biết, nhìn chung các nước đều đánh mức thuế suất từ 20 - 40% đối với sản phẩm này. Ở nước ta, trong dự thảo Luật đề xuất áp mức thuế 8-10%, thấp hơn so với khuyến cáo của Bộ Y tế và các tổ chức quốc tế; đồng thời sẽ có lộ trình thực hiện, từ 2027 sẽ áp mức thuế 8% và sau này tăng dần lên 10%.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cũng cho biết, việc bổ sung các sản phẩm có đường khác cũng như các sản phẩm hàng hóa, dịch vụ khác vào diện chịu thuế như đề nghị của một số đại biểu Quốc hội còn nhiều quan điểm khác nhau.

Việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với một số sản phẩm khác có đường cũng đã được cơ quan soạn thảo đặt ra trong quá trình xây dựng dự án Luật. Tuy nhiên, đến nay chưa có đủ đánh giá tác động cũng như chưa thể hiện rõ tính ưu việt, khả thi, phù hợp của việc áp thuế đối với các sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ này trong bối cảnh hiện nay.

Do vậy, Chủ nhiệm Ủy ban Phan Văn Mãi nhấn mạnh, các nội dung này sẽ tiếp tục được nghiên cứu, đánh giá thận trọng, cân nhắc với mục tiêu hướng đến là phục hồi sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp và sẽ báo cáo Quốc hội vào thời điểm phù hợp.

Các đại biểu dự phiên họp. Ảnh: Hồ Long

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát để tiếp thu đầy đủ ý kiến của đại biểu Quốc hội, hoàn thiện Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo luật bảo đảm chất lượng; lưu ý, rà soát, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật cũng như việc thực hiện chủ trương đổi mới của Đảng, Nhà nước trong công tác xây dựng luật.

Đồng thời, thực hiện nghiêm các quy định nêu trong Nghị quyết số 27-NQ/TW của Trung ương về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới và Quy định số 178-QĐ/TW của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, cần có định hướng lâu dài về chiến lược bảo vệ sức khỏe của Nhân dân và tạo sự thống nhất của các đại biểu Quốc hội với nội dung này.

Thanh Chi