Đề xuất làm rõ hơn hành vi trốn đóng, chậm đóng BHXH

Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) 2024 hiệu lực từ ngày 1-7-2025 có nhiều quy định mới siết chặt việc chậm, trốn đóng BHXH. Để triển khai quy định này hiệu quả, Bộ Nội vụ đang đề xuất làm rõ nội hàm của hành vi chậm đóng và trốn đóng BHXH.

Trốn đóng BHXH có thể bị xử lý hình sự

Theo quy định hiện hành, chủ sử dụng lao động chậm đóng tiền BHXH cho người lao động (NLĐ) sẽ bị phạt tiền từ 12% đến 15% tổng số tiền phải nộp. Nếu chậm đóng từ 30 ngày trở lên, công ty sẽ bị tính lãi bằng hai lần mức lãi suất đầu tư quỹ BHXH bình quân của năm trước liền kề tính trên số tiền, thời gian chậm đóng.

Trường hợp trốn đóng BHXH, người sử dụng lao động có thể bị phạt tiền lên đến 75 triệu đồng và chịu trách nhiệm hình sự với khung hình phạt từ 2 đến 7 năm tù.

Còn Luật BHXH 2024 bổ sung quy định trách nhiệm của cơ quan BHXH và các cơ quan liên quan trong xác định và theo dõi đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, đôn đốc thực hiện trách nhiệm đóng BHXH bắt buộc.

Từ 1-7, đơn vị chậm đóng BHXH không được khen thưởng. Ảnh: CTV

Cạnh đó, quy định trách nhiệm của UBND cấp tỉnh trong việc chỉ đạo, tổ chức thực hiện chính sách BHXH, phát triển đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, BHXH tự nguyện và chậm đóng BHXH bắt buộc, trốn đóng BHXH bắt buộc trong phạm vi địa phương.

Đối với hành vi chậm, trốn đóng BHXH, luật bắt buộc cá nhân, tổ chức đóng đủ số tiền chậm và trốn đóng; nộp số tiền bằng 0,03%/ngày tính trên số tiền BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) chậm đóng, trốn đóng và số ngày chậm, trốn đóng.

Ngoài ra, hành vi chậm và trốn đóng BHXH còn bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật; không xem xét trao tặng các danh hiệu thi đua, hình thức khen thưởng. Riêng đối với hành vi trốn đóng còn có biện pháp mạnh là truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.

Thêm vào đó, để đảm bảo quyền lợi của NLĐ, luật bổ sung trách nhiệm của người sử dụng lao động phải bồi thường cho NLĐ nếu không tham gia hoặc tham gia BHXH bắt buộc không đầy đủ, không kịp thời, gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của NLĐ.

“Các quy định này nhằm bảo đảm hơn nữa quyền lợi chính đáng, hợp pháp của NLĐ, góp phần giảm tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH…”- Bộ Nội vụ nêu.

Trường hợp nào được xem là trốn đóng BHXH

Bộ Nội vụ hiện đang lấy ý kiến dự thảo nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật BHXH về chậm đóng, trốn đóng BHXH bắt buộc, BHTN.

Theo đó, các hành vi được xem là trốn đóng BHXH bắt buộc và BHTN gồm: Không đăng ký tiền lương đóng BHXH bắt buộc, BHTN đối với khoản tiền lương để ngoài sổ kế toán. Người sử dụng lao động sử dụng giấy tờ, tài liệu, thông tin không có thật để được tạm dừng đóng BHXH bắt buộc.

Tuy nhiên, có hai trường hợp không bị xem là trốn đóng BHXH gồm: Thứ nhất, người sử dụng lao động đăng ký tham gia BHXH bắt buộc, BHTN chưa đúng thời hạn do gặp phải sự cố khách quan không thể lường trước và khắc phục được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép.

Thứ hai, người sử dụng lao động không đóng hoặc đóng không đầy đủ số tiền đã đăng ký tham gia BHXH bắt buộc, BHTN do gặp phải sự cố khách quan không thể lường trước được.

Số ngày trốn và chậm đóng BHXH bắt buộc, BHTN được xác định bắt đầu từ thời hạn đăng ký đóng vào quỹ.

Ngoài ra, Bộ Nội vụ cũng đề xuất người sử dụng lao động có thể khiếu nại, tố cáo các quyết định xử lý cũng như các sai phạm của cơ quan BHXH.

Trong thời hạn từ 5 đến 7 ngày làm việc kể từ ngày nhận được khiếu nại, tố cáo thuộc phạm vi, thẩm quyền giải quyết của mình, người giải quyết khiếu nại, tố cáo phải thụ lý giải quyết và thông báo bằng văn bản về việc thụ lý giải quyết khiếu nại, tố cáo cho người khiếu nại.

Bộ Nội vụ cho rằng các đề xuất đưa vào quy định dưới luật nhằm làm rõ các hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH và hoàn thiện các chế tài xử lý hành vi này. Song song đó, tăng tính tuân thủ pháp luật về bảo hiểm xã hội, ngăn chặn kịp thời tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH; củng cố niềm tin, tăng mức độ hài lòng của người tham gia vào hệ thống BHXH.

"Các quy định mới của luật cũng nhằm ngăn chặn kịp thời tình trạng gian lận, trục lợi, trốn đóng, chậm đóng BHXH, đặc biệt là tình trạng chậm đóng thời gian dài dẫn đến không có khả năng thu, nộp; biện pháp bảo vệ quyền, lợi ích khi tham gia BHXH đối với NLĐ…”- Bộ Nội vụ cho hay.

VIẾT LONG