Để xuất khẩu số trở thành 'đường băng mới' cho doanh nghiệp Việt

Mới đây, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (iDEA), Bộ Công Thương và Công ty TNHH Shopee đã ký kết Bản ghi nhớ khởi động chương trình "Shopee EZXports: Vietnam Everywhere - Xuất khẩu trực tuyến Việt Nam qua Shopee Quốc tế". Đây là dấu mốc quan trọng, thể hiện quyết tâm của Bộ Công Thương trong việc đẩy mạnh xuất khẩu trực tuyến và tạo bước tiến mới cho hàng Việt trên bản đồ thương mại điện tử khu vực.

Cơ hội mở rộng thị trường khu vực và thế giới

Trong chương trình này, Shopee sẽ phối hợp cùng iDEA xây dựng "Gian hàng Việt Nam" trên Shopee Quốc tế để giới thiệu các sản phẩm Việt Nam chất lượng cao tới người tiêu dùng tại Đông Nam Á. Bên cạnh đó, sẽ triển khai các chương trình nâng cao năng lực, trang bị kỹ năng, kiến thức và công cụ cho 2.000 doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSMEs) Việt Nam. Các hoạt động quảng bá quy mô khu vực như Tuần lễ Xuất khẩu số Việt Nam và Ngày hội Thương hiệu Việt tại ASEAN cũng sẽ được tổ chức để tăng cường nhận diện hàng Việt.

Xuất khẩu sang ASEAN qua thương mại điện tử xuyên biên giới chính là “bàn đạp chiến lược” để hàng Việt vươn ra thế giới mạnh mẽ hơn.

Việc ký kết được xem như “cú hích” quan trọng trong bối cảnh thương mại điện tử Việt Nam và Đông Nam Á tiếp tục phát triển mạnh.

Theo Bộ Công Thương, quy mô thương mại điện tử Việt Nam năm 2024 đạt trên 25 tỷ USD, tăng trưởng 20%. Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam thậm chí ước tính con số này đạt 32 tỷ USD với tốc độ tăng trưởng 27%. Nhiều báo cáo quốc tế cũng chỉ ra Việt Nam nổi lên như một trong những thị trường có tốc độ phát triển thương mại điện tử hàng đầu toàn cầu.

Trong khi đó, khu vực Đông Nam Á cũng đang chứng kiến sự trỗi dậy mạnh mẽ về thương mại điện tử khi mỗi năm có thêm hàng triệu người tiêu dùng mới tham gia môi trường trực tuyến nhờ dân số trẻ, mức độ sử dụng Internet gia tăng và sự phổ cập của văn hóa số. Dự báo năm 2025, quy mô thị trường thương mại điện tử khu vực có thể đạt 330 tỷ USD.

Ông G. Jayakrishnan, Giám đốc Điều hành Khu vực Đông Nam Á của Enterprise Singapore, nhận định môi trường thương mại điện tử khu vực đang mở ra cơ hội thương mại xuyên biên giới chưa từng có, khi hạ tầng logistics, thanh toán và marketing kỹ thuật số ngày càng hoàn thiện. Điều này không chỉ giúp hàng hóa dễ dàng vượt qua biên giới quốc gia mà còn tạo điều kiện để doanh nghiệp nhỏ tham gia thị trường khu vực giống như các doanh nghiệp lớn.

Theo Shopee, Chương trình Bán hàng Toàn cầu (SIP) của nền tảng chiếm thị phần doanh thu số 1 tại Việt Nam này đã hỗ trợ hơn 350.000 nhà bán hàng Việt đưa sản phẩm sang Đông Nam Á và Đài Loan (Trung Quốc).

Không chỉ Shopee, các nền tảng thương mại điện tử quốc tế khác cũng đang góp phần đưa hàng Việt ra thế giới với tốc độ nhanh chóng. Theo số liệu từ Amazon, tính đến ngày 31/7/2025, số lượng sản phẩm được bán ra bởi các đối tác bán hàng Việt Nam đã tăng gần 35% so với cùng kỳ năm trước. Mức tăng trưởng này cho thấy vai trò ngày càng tăng của thương mại điện tử B2C toàn cầu như một kênh xuất khẩu mới nổi của Việt Nam.

“Với quá trình chuyển đổi số nhanh chóng và nền kinh tế định hướng xuất khẩu mạnh mẽ, Việt Nam đang ở vị thế hoàn hảo cho sự tăng trưởng xuất khẩu thương mại điện tử”, ông Larry Hu, Giám đốc Amazon Global Selling Đông Nam Á nhận định.

Tất cả những chuyển động này cho thấy xuất khẩu số đang trở thành “đường băng” mới cho doanh nghiệp Việt vươn ra thế giới, đặc biệt trong lĩnh vực bán hàng trực tiếp tới người tiêu dùng.

Tiếp sức doanh nghiệp bán hàng online ra thế giới

Dù tiềm năng lớn, thương mại điện tử xuyên biên giới vẫn là hành trình không dễ dàng đối với doanh nghiệp Việt.

Nhiều chuyên gia chung quan điểm, rào cản đầu tiên nằm ở sự thiếu chuẩn bị về pháp lý và quy trình xuất khẩu. Nhiều doanh nghiệp chưa nắm rõ các chứng từ bắt buộc như hóa đơn thương mại, phiếu đóng gói, vận đơn hay giấy chứng nhận xuất xứ (C/O).

Ông Lê Sài Gòn, Nhà sáng lập Trung tâm Đào tạo Xuất nhập khẩu SIMEX, nhấn mạnh các chứng từ này không chỉ là yêu cầu bắt buộc mà còn là yếu tố quyết định việc doanh nghiệp có thể tận dụng được các ưu đãi từ các Hiệp định thương mại tự do hay không. Do đó, để thành công trong thương mại điện tử xuyên biên giới, doanh nghiệp phải chủ động nắm vững các quy định pháp lý liên quan đến sản phẩm của mình tại từng thị trường mục tiêu.

Bên cạnh pháp lý, yêu cầu về minh bạch thông tin và hồ sơ năng lực doanh nghiệp ngày càng quan trọng. Ông Phạm Văn Việt, Chủ tịch Công ty TNHH Việt Thắng Jean, cho biết khoảng 70% nhà mua hàng B2B trên nền tảng thương mại điện tử đánh giá nhà cung cấp dựa trên dữ liệu về hồ sơ năng lực. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải đầu tư nghiêm túc vào chứng nhận sản phẩm, quy trình vận hành, hình ảnh thương hiệu, cũng như chất lượng nội dung trên sàn thương mại điện tử.

Thực tế, ngay cả những doanh nghiệp đã có kinh nghiệm xuất khẩu qua thương mại điện tử cũng phải liên tục tối ưu để đáp ứng tiêu chuẩn thị trường quốc tế. Trả lời báo chí, ông Nguyễn Trung Dũng, chủ tịch DHfood cho biết, dù đã có doanh số tốt sau hơn hai năm bán hàng trên Amazon, doanh nghiệp vừa xây dựng lại gian hàng, từ nội dung đến hình ảnh, video và mẫu mã sản phẩm. Điều đó chứng tỏ để trụ vững trên thị trường quốc tế, doanh nghiệp phải liên tục sáng tạo và nâng cao năng lực.

Trong bối cảnh đó, hành lang pháp lý đang được Nhà nước hoàn thiện để hỗ trợ doanh nghiệp. Dự án Luật Thương mại điện tử đang trình Quốc hội cũng được xây dựng nhằm tạo môi trường pháp lý minh bạch, nâng cao quản lý nhà nước, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và đặc biệt là thúc đẩy xuất khẩu số lĩnh vực được xem như trụ cột chiến lược của kinh tế Việt trong giai đoạn tới.

Song song, Bộ Công Thương cũng đang xây dựng Chiến lược phát triển thương mại điện tử quốc gia với các chương trình mục tiêu, dự án ưu tiên và cơ chế tài chính đi kèm. Đây được xem là bước chuẩn bị quan trọng để doanh nghiệp trong nước tận dụng tốt hơn dư địa tăng trưởng xuất khẩu qua kênh TMĐT.

Với sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Nhà nước và các nền tảng thương mại quốc tế, cùng tiềm năng thị trường rộng lớn, doanh nghiệp Việt đang đứng trước cơ hội lớn để vươn ra toàn cầu chưa từng có. Nếu được tận dụng đúng cách, xuất khẩu sẽ trở thành mũi nhọn mới, góp phần đưa thương hiệu Việt hiện diện ngày càng sâu rộng hơn trên bản đồ thương mại thế giới.

Bà Phan Thị Thắng, Thứ trưởng Bộ Công Thương

Thương mại điện tử xuyên biên giới là một trong những trụ cột chiến lược của giai đoạn tới, với mục tiêu xây dựng hệ sinh thái xuất khẩu số bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế của doanh nghiệp Việt Nam và đưa hàng Việt vươn xa hơn trên bản đồ thương mại toàn cầu. Với tầm nhìn đó, Bộ Công thương và Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số sẽ tiếp tục triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, từ hoàn thiện thể chế, chính sách, hỗ trợ doanh nghiệp đào tạo và nâng cao năng lực, kết nối với các nền tảng thương mại điện tử lớn trên thế giới, đến phối hợp chặt chẽ với các Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài để quảng bá, xúc tiến xuất khẩu hàng Việt ra thị trường thế giới thông qua các mô hình thương mại điện tử.

Ông Nguyễn Hữu Tuấn, Giám đốc Trung tâm Phát triển Thương mại điện tử và Công nghệ số, Bộ Công Thương

Sự bùng nổ của thương mại điện tử giúp SME dễ dàng tham gia chuỗi giá trị số, vượt qua giới hạn địa lý và tiếp cận thị trường rộng lớn hơn. Đặc biệt, các SME còn được hưởng lợi từ chính sách hỗ trợ chuyển đổi số của Chính phủ và Bộ Công Thương. Bên cạnh thị trường nội địa giàu tiềm năng, SME có thể khai thác Social commerce, Live commerce – trong đó Video Commerce đã chiếm tới 25% tổng tổng giá trị hàng hóa giao dịch TMĐT khu vực và cơ hội thương mại điện tử xuyên biên giới nhờ các FTA mà Việt Nam tham gia.

Bà Nguyễn Thị Hoài An, Phó Chủ tịch Liên minh Thương mại điện tử xuyên biên giới toàn cầu (ACBC Global), Chủ tịch ACBC Việt Nam

TMĐT xuyên biên giới không chỉ là hạ tầng mới của thương mại thế giới, mà còn là “cánh tay nối dài” của toàn cầu hóa, nơi sản phẩm, giá trị và tri thức được lưu thông không biên giới. Đây là thời khắc vàng để bứt phá của Việt Nam, khi sở hữu những lợi thế chiến lược như vị trí địa lý thuận lợi để trở thành trung tâm logistics khu vực, nguồn nguyên liệu phong phú, lực lượng nhân lực trẻ và khả năng chuyển đổi số nhanh.

Đỗ Kiều