Đề xuất Hà Nội, TPHCM là đơn vị hành chính cấp tỉnh loại đặc biệt

Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà vừa trình Chính phủ dự thảo Nghị định về phân loại đơn vị hành chính (ĐVHC).

Theo lý giải của Bộ Nội vụ, dự thảo nghị định cơ bản kế thừa hệ thống loại ĐVHC đã được xây dựng và áp dụng ổn định trong thời gian dài. Theo đó, thành phố Hà Nội và TPHCM là ĐVHC loại đặc biệt được xác định trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

TPHCM là ĐVHC loại đặc biệt. Ảnh: Nguyễn Huế

Các ĐVHC còn lại được phân thành 3 loại (loại I, loại II, loại III), được thực hiện bằng phương thức tính điểm (dưới 60 điểm đạt loại III, từ 60-75 điểm đạt loại II, trên 75 điểm đạt loại I).

Tuy nhiên, nội dung phân loại đô thị đối với từng loại hình ĐVHC được điều chỉnh cho phù hợp với quan điểm, nguyên tắc xây dựng dự thảo nghị định và bối cảnh thực tiễn.

Cụ thể, đối với thành phố trực thuộc trung ương, dự thảo nghị định quy định: TP Hà Nội và TPHCM là ĐVHC loại đặc biệt, các thành phố trực thuộc trung ương là ĐVHC loại I.

Theo Bộ Nội vụ, cơ sở của đề xuất này là theo Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025, thành phố trực thuộc Trung ương là đô thị trung tâm vùng hoặc động lực phát triển quốc gia, có vị trí chiến lược toàn diện. Trong đó, thành phố Hà Nội và TPHCM là ĐVHC loại đặc biệt đã được quy định trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

Thực tế, các thành phố như Huế, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ đã đáp ứng đầy đủ các tiêu chí cao nhất về dân số, diện tích, kinh tế - xã hội, hạ tầng, tài chính và quản trị. Do đó, việc quy định các thành phố này đương nhiên thuộc loại I vừa bảo đảm ổn định, minh bạch, giảm thủ tục, vừa tạo cơ sở pháp lý cho chính sách đặc thù phù hợp với vai trò của các thành phố này.

Đối với tỉnh,dự thảo nghị định quy định, tỉnh được phân thành 3 loại (loại I, II, III) dựa trên tổng số điểm của 5 nhóm tiêu chuẩn.

Cụ thể, tiêu chuẩn quy mô dân số tối đa 20 điểm, tối thiểu 10 điểm; tiêu chuẩn diện tích tự nhiên tối đa 20 điểm, tối thiểu 10 điểm; tiêu chuẩn số lượng ĐVHC trực thuộc tối đa 10 điểm, tối thiểu 6 điểm; tiêu chuẩn điều kiện kinh tế - xã hội (gồm 11 tiêu chí thành phần) tối đa 40 điểm, tối thiểu 18 điểm; tiêu chuẩn yếu tố đặc thù tối đa 10 điểm, tối thiểu 0 điểm.

Cách tính điểm phân loại ĐVHC tỉnh

Ngoài ra, còn có 11 tiêu chí thành phần gồm: Cân đối thu – chi ngân sách nhà nước; tỷ trọng công nghiệp, xây dựng và dịch vụ; tốc độ tăng trưởng kinh tế; tỷ lệ lao động phi nông nghiệp; tốc độ tăng năng suất lao động; thu nhập bình quân đầu người; tỷ lệ người tham gia bảo hiểm xã hội; tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều; tỷ lệ dân số nông thôn sử dụng nước sạch đáp ứng quy chuẩn; tỷ lệ hộ gia đình có kết nối Internet; tỷ lệ hồ sơ thủ tục hành chính được xử lý qua dịch vụ công trực tuyến toàn trình.

Đối với xã, dự thảo nghị định quy định xã được phân thành 3 loại (loại I, II, III) dựa trên tổng số điểm của 4 nhóm tiêu chuẩn.

Cách tính điểm phân loại ĐVHC xã

Cụ thể, tiêu chuẩn quy mô dân số tối đa 25 điểm, tối thiểu 15 điểm; tiêu chuẩn diện tích tự nhiên: tối đa 25 điểm, tối thiểu 15 điểm; tiêu chuẩn điều kiện kinh tế - xã hội (gồm 7 tiêu chí thành phần) tối đa 40 điểm, tối thiểu 21 điểm; tiêu chuẩn yếu tố đặc thù tối đa 10 điểm, tối thiểu 0 điểm.

Đối với phường,dự thảo nghị định quy định phường được phân thành 3 loại (loại I, II, III) dựa trên tổng số điểm của 4 nhóm tiêu chuẩn tương tự như đối với xã nhưng có điều chỉnh mức tối đa, tối thiểu của từng tiêu chí, tiêu chuẩn cho phù hợp đặc thù về quy mô dân số, diện tích tự nhiên và trình độ phát triển kinh tế - xã hội của phường.

Cách tính điểm phân loại ĐVHC phường

Đối với đặc khu, dự thảo nghị định quy định theo hướng, đối với đặc khu được phân loại đô thị thì áp dụng tiêu chuẩn phân loại của phường, các trường hợp còn lại áp dụng tiêu chuẩn phân loại của xã; đồng thời quy định điểm yếu tố đặc thù của đặc khu là 10 điểm (tối đa).

Bộ Nội vụ báo cáo Chính phủ cho phép xây dựng và ban hành dự thảo nghị định về phân loại đơn vị hành chính theo quy trình thủ tục rút gọn.

Thu Hằng