Đề xuất cơ quan THADS chủ động chi trả các khoản bồi thường, không chờ yêu cầu thi hành án

Dự thảo Luật THADS (sửa đổi) dự kiến sẽ được trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội Khóa XV. Theo tờ trình, việc ban hành Luật THADS (sửa đổi) nhằm tiếp tục thể chế hóa đầy đủ, kịp thời chủ trương, đường lối của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước về đổi mới tổ chức và hoạt động THADS.

Bên cạnh đó, dự luật được kỳ vọng sẽ khắc phục những hạn chế, bất cập về thể chế, đảm bảo các bản án, quyết định của tòa án, cơ quan có thẩm quyền được thực thi hiệu quả; bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân và Nhà nước...

Đề xuất thi hành án chủ động khi thu được tiền

Theo quy định hiện hành, trong trường hợp cơ quan THADS đã thu được tiền ở giai đoạn tố tụng, đây vẫn là trường hợp ra quyết định thi hành án theo yêu cầu - tức là cơ quan thi hành án sau khi có đơn yêu cầu của người thi hành án mới ra quyết định thi hành án. Do đó, dù tiền đang được gửi tại tài khoản tạm giữ nhưng cơ quan THADS không thể xử lý vì chưa có quyết định THA.

Tuy nhiên, Dự thảo Luật THADS (sửa đổi) đã bổ sung quy định cơ quan THADS chủ động ra quyết định THA đối với khoản bồi thường cho tổ chức, cá nhân được tuyên trong bản án, quyết định hình sự, trong trường hợp cơ quan THADS đã thu được tiền ở giai đoạn tố tụng mà không cần chờ đơn yêu cầu của người được thi hành án.

Bị hại trong vụ án Alibaba đến Thi hành án dân sự TP.HCM nộp đơn yêu cầu thi hành án. Ảnh: CẨM TÚ

Cụ thể, khoản 3 Điều 32 Dự thảo đã bổ sung điểm d: "Thủ trưởng cơ quan THADS chủ động ra quyết định thi hành án đối với khoản tiền bồi thường cho tổ chức, cá nhân mà cơ quan THADS đã thu và được tuyên trong bản án, quyết định".

Dự thảo cũng bổ sung Điều 57 về việc trả lại tiền, tài sản cho đương sự. Cụ thể, trong thời hạn 3 ngày làm việc kể từ ngày ra quyết định thi hành án, cơ quan THADS thông báo cho đương sự về việc nhận tiền, tài sản... Hết thời hạn 10 ngày (quy định hiện hành 15 ngày) kể từ ngày được thông báo mà đương sự không đến nhận tiền hoặc không cung cấp số tài khoản nhận tiền thì chấp hành viên gửi số tiền đó theo hình thức tiết kiệm không kỳ hạn và thông báo cho họ biết.

Hết thời hạn 30 ngày (quy định hiện hành 3 tháng) kể từ ngày được thông báo mà đương sự không đến nhận tài sản thì chấp hành viên ra quyết định bán tài sản; thực hiện việc định giá, bán tài sản theo quy định...

Quy định có lợi cho người được thi hành án

Đánh giá về việc thi hành án chủ động khi thu được tiền, không chờ yêu cầu từ người được thi hành án, ThS Lê Hoài Nam - Giảng viên Khoa Luật, Trường Đại học Kinh tế - Luật, ĐHQG TP.HCM, cho biết trong những năm gần đây, một trong những vấn đề được quan tâm trong các đại án kinh tế, tham nhũng là vấn đề thu hồi, xử lý tài sản.

Trước đây, một trong những khoảng trống pháp lý để xử lý tài sản tham nhũng trong các vụ án hình sự là việc "đóng băng tài sản" đã thu hồi để chờ yêu cầu từ phía các bị hại. Điều này ảnh hưởng đến việc bảo vệ quyền lợi của chính các bị hại, có thể mất quyền yêu cầu thi hành án sau thời hạn 5 năm kể từ ngày bản án có hiệu lực theo quy định.

Đề xuất trên có ý nghĩa quan trọng trong đề cao vai trò chủ động của cơ quan THADS đối với các vụ án tham nhũng, kinh tế khi giải quyết việc chi trả tiền cho người được thi hành án. Phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước được nêu ra tại Nghị quyết số 27 về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, nhấn mạnh việc bảo vệ quyền con người, quyền công dân trong các vấn đề của đời sống xã hội.

"Nếu được thông qua, quy định này sẽ giảm bớt gánh nặng thủ tục cho người được thi hành án. Giảm tải việc nộp đơn yêu cầu thi hành án, giảm các quy trình tiếp nhận, xem xét thụ lý đơn... Việc bảo vệ quyền lợi của người được THA cũng nhanh chóng hơn khi cơ quan THADS sẽ chủ động ra quyết định thi hành án và thực hiện việc chi trả tiền hoặc tài sản cho người được thi hành án" - ThS Nam đánh giá.

Cạnh đó, Ths Nam cho biết thêm, những tác động lớn của đề xuất này là rút ngắn thời gian xử lý tài sản đã được thu hồi. Thể hiện được rằng cơ quan THADS sẽ chi trả ngay cho các bên liên quan ngay khi thu giữ được tiền. Trong trường hợp chưa xác định đầy đủ các bị hại hoặc người được thi hành án, cơ quan THADS thể thực hiện ở các giai đoạn tiếp theo của quá trình tổ chức thi hành án thông qua việc xác minh, thông báo… Quy định này cũng thể hiện quyết tâm, sự chủ động của Đảng và Nhà nước trong việc xử lý các vụ án tham nhũng, kinh tế từ khâu điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án. Ngoài ra, quy định mới này cũng góp phần hạn chế các chi phí phát sinh cho việc bảo quản, tạm giữ tài sản tham nhũng.

Đề xuất bổ sung quy định ứng dụng CNTT, chuyển đổi số

Theo Tờ trình, dự thảo Luật THADS (sửa đổi) đã bổ sung điều luật quy định về chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin trong THADS, nhằm "tăng cường sử dụng, ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số và hiện đại hóa hoạt động thông báo, xác minh, áp dụng biện pháp bảo đảm, biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự" thể chế hóa Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị.

Điều 5 Dự thảo quy định nhà nước khuyến khích, tạo điều kiện để cơ quan, tổ chức, cá nhân nghiên cứu, phát triển, ứng dụng khoa học, công nghệ và chuyển đổi số, tự động hóa trong hoạt động THADS.

SONG MAI