Đề xuất chú trọng quy định về tính liên thông trong giáo dục khi sửa đổi Luật

Quan trọng ở tính liên thông trong giáo dục

Dự thảo sửa đổi, bổ sung 44/115 điều, chiếm 38,26% tổng số điều của Luật Giáo dục 2019, bao gồm sửa đổi 32 điều, sửa kỹ thuật 14 điều, bổ sung 3 điều mới và bãi bỏ 21 điều.

Các nội dung sửa đổi tập trung vào việc thiết lập hệ thống giáo dục quốc dân linh hoạt, với điểm nhấn là bổ sung mô hình trung học nghề, cho phép học sinh vừa học chương trình trung học phổ thông vừa được đào tạo kỹ năng nghề. Dự thảo cũng đơn giản hóa thủ tục hành chính bằng cách bỏ cấp bằng tốt nghiệp trung học cơ sở và chuyển thẩm quyền cấp bằng tốt nghiệp trung học phổ thông cho Hiệu trưởng nhà trường. Ngoài ra, dự án Luật quy định phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ từ 3 đến 6 tuổi, giáo dục trung học cơ sở bắt buộc, đồng thời bổ sung quy định về chuyển đổi số và cơ sở dữ liệu quốc gia về giáo dục. Chính phủ cũng mở rộng đối tượng hưởng học bổng cho sinh viên học các ngành công nghệ cao, kinh tế mới, nhằm phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn yêu cầu cơ quan soạn thảo và thẩm tra khi sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục phải bám sát vào 4 Nghị quyết trụ cột của Bộ Chính trị. Đó là Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 59-NQ/TW ngày 24/1/2025 của Bộ Chính trị về "Hội nhập quốc tế trong tình hình mới"; Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Bên cạnh đó, rà soát việc sửa đổi Luật cũng bám sát dự thảo Nghị quyết của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục - đào tạo quốc dân hiện đại.

Theo Chủ tịch Quốc hội, các chính sách phải công bằng trong tiếp cận giáo dục, có sự liên thông trong hệ thống giáo dục; thực hiện phân luồng học sinh và tổ chức các cấp học, bậc học phù hợp với nhu cầu của thị trường lao động.

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, cần chú ý triển khai chính sách xã hội hóa giáo dục - đào tạo, tạo điều kiện cho tư nhân trong và ngoài nước tham gia, với sự quản lý của Nhà nước, Bộ Giáo dục và Đào tạo; hoàn thiện chương trình sách giáo khoa phổ thông; hoàn thiện bình dân học vụ số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), chuyển đổi số trong giáo dục và đào tạo…

Nhấn mạnh các quốc gia đang phát triển bình dân học vụ số, ứng dụng công nghệ, AI, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, phải quy định rõ giữ lại bằng THCS dưới dạng chứng nhận số hay dưới hình thức nào? Đồng thời, cần đơn giản hóa thủ tục cấp bởi hiệu trưởng; bổ sung quy định về giá trị pháp lý của bằng tốt nghiệp trung học nghề; công nhận tương đương THPT cho mục đích tuyển dụng công chức cấp cơ sở để khuyến khích phân luồng.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định phát biểu tại phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cũng nhấn mạnh luật này rất quan trọng ở tính liên thông trong giáo dục. Chúng ta xây dựng một xã hội học tập. Học tập là bậc thang không có lớp cuối cùng. Do đó, liên thông giữa các cấp học, bậc học, liên thông giữa giáo dục phổ thông với giáo dục nghề nghiệp là cần thiết.

“Có người đang học phổ thông có thể chuyển sang học nghề kiếm tiền, thời gian sau quay lại học. Công nhân sau thời gian có thể quay lại học đại học. Học đại học cũng có thể không làm đúng nghề. Học không chỉ để lấy bằng cấp mà còn lấy kiến thức. Liên thông phải hết sức cân nhắc, có lẽ phải vẽ sơ đồ ra: liên thông ngang, liên thông dọc, từ phổ thông thành nghề, từ nghề thành phổ thông, từ công nhân thành nghề, cao đẳng, đại học, thậm chí công nhân sau này có thể thành nhà khoa học, tiến sĩ, giáo sư. Con đường không bế tắc nếu có điều kiện, cơ hội, năng lực” – Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nói.

Nghiên cứu theo hướng có bộ sách giáo khoa dùng chung

Quan tâm đến vấn đề sách giáo khoa, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng, quy định tại Điều 32 của Dự thảo Luật về sách giáo khoa, giáo dục phổ thông và tài liệu giáo dục địa phương là vấn đề được sự quan tâm rất lớn của xã hội, nhất là các em học sinh, phụ huynh, đội ngũ giáo viên và cơ quan quản lý.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo cần rà soát, nghiên cứu kỹ triển khai chính sách này để có những điều chỉnh bảo đảm khoa học, tiết kiệm hiệu quả, phù hợp với tình hình thực tế.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh báo cáo tại phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Đối với quy định tại điểm c khoản 1 Điều 32, “Người đứng đầu cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh quyết định việc lựa chọn sách giáo khoa sử dụng ổn định trong cơ sở giáo dục phổ thông trên địa bàn theo quy định của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo”, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, Bộ Giáo dục và Đào tạo phải giám sát, kiểm tra chặt chẽ việc lựa chọn sách giáo khoa sử dụng trong cơ sở giáo dục phổ thông tại các địa phương.

Liên quan đến nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, Thường trực Ủy ban đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu theo hướng có bộ sách giáo khoa dùng chung, đồng thời có thể có những sách giáo khoa khác là tài liệu tham khảo; nghiên cứu từng bước miễn phí sách giáo khoa cho học sinh.

Qua thảo luận, có ý kiến cũng cho rằng, những tài liệu tham khảo khác không phải là sách giáo khoa nên đề nghị nghiên cứu lại về khái niệm. Bởi theo quy định hiện hành có một chương trình và nhiều bộ sách giáo khoa; các đơn vị, các trường có thể lựa chọn một bộ sách giáo khoa và thêm 20% phần giáo dục địa phương của mình vào bộ sách đó. Nếu nghiên cứu theo hướng có bộ sách giáo khoa dùng chung và đồng thời có thể có những sách giáo khoa khác làm tài liệu tham khảo thì cần cân nhắc xem câu chữ cho phù hợp.

Quang cảnh phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Phát biểu về vấn đề này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cũng cho rằng, phải có một bộ sách giáo khoa phổ thông chung do Bộ Giáo dục và Đào tạo biên soạn, ngoài ra có nhiều bộ khác. Bởi nội dung này đã có chuyên đề giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc thực hiện Nghị quyết 88/2014 và Nghị quyết 51/2017 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông.

Nghị quyết số 29-NQ/TW của Trung ương “về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế" cũng nêu một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa, nhưng có một bộ của Bộ GD-ĐT chủ trì. Do đó cần thể hiện để thể chế hóa, cố gắng thực hiện vì nguyện vọng, tâm lý toàn dân là rất phù hợp.

Phát biểu kết luận nội dung họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đề nghị cơ quan soạn thảo, thẩm tra tiếp tục hoàn thiện Dự án Luật để trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 10. Đồng thời, Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các cơ quan hoàn thiện các ý kiến đóng góp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để trình Hội nghị Đại biểu Quốc hội chuyên trách trong thời gian tới, trước khi trình Quốc hội cho ý kiến.

Nguyễn Vũ