Đề xuất cấp học bổng cho nghiên cứu sinh: Mục tiêu nhằm nâng cao chất lượng

Theo GS Nguyễn Tiến Thảo - Vụ trưởng Vụ Giáo dục ĐH (Bộ Giáo dục và Đào tạo - GDĐT), dự thảo Luật đang đề xuất chính sách hỗ trợ học bổng cụ thể cho đối tượng nghiên cứu sinh theo học các chương trình tiến sĩ. Theo ông Thảo, đây là bước tiến quan trọng để nghiên cứu sinh yên tâm học tập và hoàn thành luận án tiến sĩ. Điều này cũng tạo sự thu hút với nghiên cứu sinh trong và ngoài nước, sinh viên quốc tế đến học tập và nghiên cứu tại các ĐH ở Việt Nam. Điều này cũng được kỳ vọng sẽ là đòn bẩy để nâng cao chất lượng đào tạo tiến sĩ hiện nay bên cạnh thuận lợi về chương trình, cán bộ hướng dẫn hay quy trình tổ chức.

Thống kê của Bộ GDĐT cho thấy, số chỉ tiêu tuyển sinh tiến sĩ của cả nước khoảng 5.000 -7.000 mỗi năm, nhưng thường tuyển được không quá 50%. Hiện, học viên sau ĐH, trong đó có trình độ tiến sĩ vẫn phải nộp học phí, mức nộp tùy quy định của từng trường. Mức trần học phí do Chính phủ quy định với bậc tiến sĩ là bằng 2,5 lần trần học phí ĐH với các trường chưa tự chủ, học phí cao nhất ở bậc tiến sĩ là 3,8 đến gần 7,8 triệu đồng một tháng. Chương trình thường kéo dài 4 - 5 năm.

Trước đó, tại tờ trình dự án Luật Giáo dục ĐH sửa đổi gửi Quốc hội hôm 22/9, Bộ GDĐT cũng từng đề xuất bổ sung chính sách cấp học bổng toàn phần cho nghiên cứu sinh và người học trong các ngành được Nhà nước đặt hàng.

Ủng hộ việc nghiên cứu sinh cần được miễn học phí, trả lương hàng tháng, chi phí dự hội thảo khoa học, TS Nguyễn Trung Nhân - Trưởng phòng Đào tạo (Trường ĐH Công nghiệp TPHCM) nhìn nhận, hiện nay phần lớn nghiên cứu sinh vẫn phải vật lộn với công việc, kiếm sống. Đây là một trong những nguyên nhân khiến chất lượng đào tạo bậc này chưa cao. Nếu có chính sách đủ mạnh, những em tốt nghiệp ĐH xuất sắc sẽ mạnh dạn đi thẳng lên con đường nghiên cứu.

GS. TS Nguyễn Đình Đức - ĐH Quốc gia Hà Nội trước đó cũng đề xuất cần có chính sách tăng kinh phí cho hoạt động đào tạo tiến sĩ, đồng thời sửa đổi Luật, để bên cạnh học phí còn có kinh phí hỗ trợ đào tạo như trước đây (nguồn kinh phí từ Nhà nước, nhà trường và các nguồn khác để nghiên cứu sinh không phải đóng học phí).

Thực tế, từ trước đến nay đã có nhiều chương trình hỗ trợ, khuyến khích đào tạo sau ĐH. Đề án "Nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý các cơ sở giáo dục ĐH đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện GDĐT giai đoạn 2019 - 2030" quy định trong thời gian theo học các chương trình đào tạo tiến sĩ, thạc sĩ tại cơ sở đào tạo; người học được cấp kinh phí hỗ trợ của Đề án theo thời hạn phê duyệt của Bộ GDĐT. Đồng thời, vẫn được nhận thêm hỗ trợ tài chính từ các tổ chức, cá nhân khác trong quá trình học tập, nghiên cứu nếu không phải là học bổng toàn phần.

Bên cạnh đó, tùy từng trường có chính sách hỗ trợ học bổng cho nghiên cứu sinh riêng đối với từng đối tượng nhằm thu hút người học cũng như nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học. Đơn cử, theo Quyết định số 3688/QĐ-ĐHQGHN, ĐH Quốc gia Hà Nội hỗ trợ học bổng lên đến 100 triệu đồng/năm cho các nghiên cứu sinh và 120 triệu đồng/năm cho các tiến sĩ trẻ có năng lực nghiên cứu và công bố quốc tế xuất sắc. Với học bổng này, cộng thêm các nguồn hỗ trợ khác từ hoạt động tham gia giảng dạy và nghiên cứu khoa học, các nghiên cứu sinh và thực tập sinh có thể yên tâm, toàn tâm toàn ý cho nghiên cứu.

Cũng liên quan đến chính sách tài chính đối với sinh viên, học viên sau ĐH các ngành khoa học cơ bản, kỹ thuật then chốt và công nghệ chiến lược, Bộ GDĐT đang dự thảo người học được cấp sinh hoạt phí 3,63 triệu đồng mỗi tháng, tối đa 10 tháng một năm, tương tự sinh viên sư phạm. Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, mức hỗ trợ này đối với bậc tiến sĩ là chưa đủ sức thu hút.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cũng lo lắng về việc dù tăng hỗ trợ với nghiên cứu sinh để thu hút người học nhưng không vì thế đánh đổi số lượng lấy chất lượng. Trả lời vấn đề này, đại diện Bộ GDĐT cho biết trong thời gian tới, số cơ sở có quyền đào tạo trình độ tiến sĩ sẽ bị thu hẹp. Các chương trình đào tạo tiến sĩ Bộ GDĐT sẽ phê duyệt 100%. Theo Luật hiện hành, các trường đạt chuẩn kiểm định chất lượng chương trình ở bậc ĐH, thạc sĩ thì được tự chủ mở ngành phù hợp ở bậc tiến sĩ, trừ khối ngành sức khỏe, đào tạo giáo viên, quốc phòng, an ninh. Năm 2022, cả nước có 196 cơ sở được phép đào tạo trình độ tiến sĩ.

Hàn Minh